ก็แล้วใครเป็นคนบอกโยมละจ๊ะ
ปัญหานึง ที่มักจะเป็นปัญหา คือเราหาที่ไปที่มาของการกล่าวบอกเรื่องนั้น ๆ ไม่ได้
นี้เป็นหนึ่งในกาลามสูตร
ไม่ให้เชื่อ โดย เชื่อ ๆ กันตามมา
ก็จะสามารถได้คำตอบในระดับหนึ่ง โดยเฉพาะกับเรื่องการกล่าวหากัน อย่างนี้เป็นต้น
เรื่องการออกบวช ในเวลาที่พระเรียนแปลพระบาลี จะเจออยู่บ่อย อย่างเช่นในเรื่องหนุ่ง ในธรรมบท ภาค ๑ ในเรื่องแห่งพระเถระชื่อว่าจักขุบาล ตอนออกบวช ความว่า
ตํ สุตฺวา มหาปาโล กุฏุมฺพิโก จินฺเตสิ "ปรโลกํ คจฺฉนฺตํ ปุตฺตธีตโร วา โภคา วา นานุคจฺฉนฺติ, สรีรํปิ อตฺตนา สทฺธึ น คจฺฉติ; กึ เม ฆราวาเสน, ปพฺพชิสฺสามีติ. โส เทศนาปริโยสาเน สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิ. อถ นํ สตฺถา "นตฺถิ เต โกจิ อาปุจฺฉิตพฺพยุตฺตโก ญาตีติ อาห. กนิฏฺฐภาตา เม อตฺถิ ภนฺเตติ. "เตนหิ ตํ อาปุจฺฉาหีติ. โส "สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เคหํ คนฺตฺวา กนิฏฺฐํ ปกฺโกสาเปตฺวา " ตาต ยํ อิมสฺมึ กุเล สวิญฺญาณกาวิญฺญาณกํ ธนํ กิญฺจิ อตฺถิ, สพฺพพนฺตํ ตว ภาโร, ปฏิปชฺชาหิ นนฺติ.
แปลโดยการยกศัพท์ที่ละตัว
กุฏุมฺพิโก อ. กุฏุมพี มหาปาโล ชื่อว่ามหาปาละ สุตฺวา ฟังแล้ว ตํ (ธมฺมํ) ซึ่งธรรมนั้น จินฺเตสิ คิดแล้วว่า "ปุตฺตธีตโร วา อ. บุตรและธิดา ท. หรือ โภคา วา หรือว่า อ. โภคะ ท. น อนุคจฺฉนฺติ ย่ิอมไม่ไปตาม ปุคฺคลํ ซึ่งบุคคล ปรโลกํ คจฺฉนฺตํ ผู้ไปอยู่ สูโลกอื่น, สรีรํปิ แม้ อ. สรีระ น คจฺฉติ ย่อมไม่ไป อตฺตนา สทฺธึ กับ ด้วยตน, กึ (ปโยชนํ) อ. ประโยชน์อะไร เม แก่เรา ฆราวาเสน ด้วยการอยู่ครองซึ่งเรือน, (อหํ) อ. เรา ปพฺพชิสฺสามิ จักบวช อิติ ดังนี้ ฯ
เทสนาปรโยสาเน ในกาลอันเป็นที่สุดลงรอบแห่งเทศนา โส (มหาปาโล) อ. กุฏุมพีชื่อว่ามหาปาละนั้น อุปสงฺกมิตฺวา เข้าไปเฝ้าแล้ว สตฺถารํ ซึ่งพระศาสดา ยาจิ ทูลขอแล้ว ปพฺพชฺชํ ซึ่งการบวช ฯ
อถ ครั้งนั้น สตฺถา อ. พระศาสดา อาห ตรัสแล้วว่า "ญาติ อ. ญาติ โกจิ ไร ๆ เต อาปุจฺฉิตพฺพยุตฺตโก ผู้ควารแล้วแก่ความเป็นแห่งญาติอันเธอพึงอำลา นตฺถิ ย่อมไม่มี (กึ) หรือ อิติ ดังนี้ นํ (กุฏุมฺพิกํ) กะกุฏุมพีนั้น ฯ (มหาปาโล) อ. น้องชายผู้น้อยที่สุด เม ของข้าพระองค์ อตฺถิ มีอยู่ อิติ ดังนี้ ฯ (สตฺถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรัสแล้วว่า "เตนหิ ถ้าอย่างนั้น (ตฺวํ) อ. เธอ อาปุจฺฉาหิ จงอำลา ตํ (กนิฏฺฐภาตรํ) ซึ่งน้อยชายผู้น้อยที่สุดนั้น อิติ ดังนี้ ฯ
โส (มหาปาโล) อ.กุฏมพีชื่อว่ามหาปาละนั้น สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ทูลรับพร้อมเฉพาะแล้วว่า "สาธุ อ.ดีละ อิติ ดังนี้ วนฺทิตฺวา ถวายบังคมแล้ว สตฺถารํ ซึ่งพระศาสดา คนฺตฺวา ไปแล้ว เคหํ สู่เรื่อน (ปุคฺคลํ) ยังบุคคล ปกฺโกสาเปตฺวา ให้เรียกมาแล้ว กนิฏฺฐํ ซึ่งน้องชายผู้น้อยที่สุด (อาห) กล่าวแล้วว่า "ตาต ดูก่อนพ่อ ธนํ อ.ทรัพย์ ยํ กิญฺจิ อย่างใดอย่างหนึ่ง สวิญฺญาณกาวิญฺญาณกํ อันเป็นไปกับด้วยวิญญาณและอันมีวิญญาณหามิได้ อตฺถิ มีอยู่ กุเล ในตระกูล อิมสฺมึ นี้, ตํ (ธนํ) อ. ทรัพย์นั้น สพฺพํ ทั้งปวง ตว ภาโร จงเป็นภาระ ของเธอ (โหตุ) จงเป็น, (ตฺวํ) อ. เธอ ปฏิปชฺชาหิ จงปฏิบัติ นํ (ธนํ) ซึ่งทรัพย์นั้น อิติ ดังนี้ ฯ
(โส กนิฏฺโฐ) อ. น้องชายผู้น้อยที่สุดนั้น (ปุจฺฉิ) ถามแล้วว่า "สามิ ข้าแต่นาย ตุมฺเห ปน ก็ อ. ท่านเล่า อิติ ดังนี้ ฯ (มหาปาโล) อ. กุฏุมพีชื่อว่ามหาปาละ (อาห) กล่าวแล้วว่า "อหํ อ. เรา ปพฺพชิสฺสามิ จักบวช สนฺติเก ในสำนัก สตฺถุ ของพระศาสดา อิติ ดังนี้ ฯ
เป็นต้น