สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

ธรรมะสาระ => สนทนาธรรม ทั่วไป ตามความชอบใจของท่าน => ข้อความที่เริ่มโดย: ปัญญสโก ภิกขุ ที่ กรกฎาคม 20, 2016, 09:51:36 am



หัวข้อ: บาลีภาษาน่ารู้ วสฺสิกสาฏิกา วสฺสิกสาฏก ผ้าอาบน้ำฝน
เริ่มหัวข้อโดย: ปัญญสโก ภิกขุ ที่ กรกฎาคม 20, 2016, 09:51:36 am
วสฺสิกสาฏิกา(อิตถีลิงค์) วสฺสิกสาฏก (นปุํงสกลิงค์,ปุํลิงค์ )
...ความหมาย : ผ้าอาบน้ำฝน
...แปลตามศัพท์ : ผ้าที่พระศาสดาทรงอนุญาตให้ภิกษุใช้นุ่งอาบในฤดูฝน
...รูปวิเคราะห์ : วสฺสิกา สาฏิกา วสฺสิกสาฏิกา.
......คำแปลรูปวิเคราะห์ : สาฏิกา อ.ผ้า วสฺสิกา อันอันพระศาสดาทรงอนุญาตแล้วแก่ภิกษุเพื่ออันนุ่งแล้วจึงอาบในฤดูฝน วสฺสิกสาฏิกา ชื่อว่า วัสสิกสาฏิกา [ผ้าอันพระศาสดาทรงอนุญาตแล้วแก่ภิกษุเพื่ออันนุ่งแล้วจึงอาบในฤดูฝน]

(https://scontent.fbkk5-4.fna.fbcdn.net/v/t1.0-0/s480x480/13692685_563322920519261_2536688214151719828_n.jpg?oh=ca4053f09cbd3eeea7f831c6f1caba82&oe=58217442)

......สัมพันธ์รูปวิเคราะห์(แบบสนามหลวง) : วสฺสิกา วิเสสน ของ สาฏิกา ๆ ลิงคตฺถ วสฺสิกสาฏิกา สญฺญาวิเสสน ของ สาฏิกา [หรือ วสฺสิกา ก็ดี วสฺสิกสาฏิกา ก็ดี วิเสสน ของ สาฏิกา ๆ ลิงคตฺถ]
...มาจาก วสฺสิกา*(วิเสสนะ) = อันพระศาสดาทรงอนุญาตแล้วแก่ภิกษุเพื่ออันนุ่งแล้วจึงอาบในฤดูฝน, สาฏิกา(อิตถีลิงค์) = ผ้า ผ้าสาฎก สำเร็จรูปด้วยวิธีสมาส คือ เป็นวิเสสนบุพพบท กัมมธารยสมาส
*ศัพท์ว่า "วสฺสิกา" มีความหมายดังข้างต้น เฉพาะในบริบทนี้ มาจาก วสฺส(ปุํลิงค์) = ฤดูฝน ลง ณิก ปัจจัยในตรัตยาทิตัทธิต มีรูปวิเคราะห์ว่า วสฺเส สตฺถารา ภิกฺขูนํ นิวาเสตฺวา นฺหานาย อนุญฺญาตา วสฺสิกา(สาฏิกา).
หมายเหตุ :
---พระภิกษุจะแสวงหาได้ในระยะเวลา ๑ เดือน ตั้งแต่แรม ๑ ค่ำ เดือน ๗ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๘ จะทำนุ่งได้ในเวลากึ่งเดือน ตั้งแต่ขึ้น ๑ ถึง ๑๕ ค่ำเดือน ๘ และอธิษฐานใช้สอยได้ ๔ เดือน ตั้งแต่แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๑๒ (ที่มา : ปัตตวรรค สิกขาบทที่ ๔ แห่งนิสสัคคิยปาจิตตีย์)
---ขนาดผ้าอาบน้ำฝน พึงทำให้ไดประมาณ คือ โดยความยาว ๖ คืบพระสุคต โดยความกว้าง ๒ คืบพระสุคตครึ่ง (ที่มา : รตนวรรคที่ ๙ สิกขาบทที่ ๙ แห่งปาจิตตีย์)
***๑ คืบพระสุคตเท่ากับ ๒๕ เซนติเมตร (ที่มา : พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด : พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. ๙ )