เมื่อจิตเป็น ฌาน ก็หมายถึง จิต บรรลุ ฌาน อันมี ปฐมฌาน เป็นเบื้องต้น ธรรมชาติของจิตที่เป็น ฌาน นั้นย่อมละนิวรณ์ ได้ตั้งแต่ เบา จน ถึง นิวรณ์ดับ
การใช้ผล แห่ง ฌาน นั้นมีการใช้ หลัก ๆ 3 อย่าง
1.ฟื้นฟูสภาวะกาย
2.เพื่อไปสู่ ฌาน ต่อไป
3.เพื่อ การทำวิปัสสนา
ดังนั้นผู้ฝึกภาวนา จึงต้องตระหนักให้ชัดเจน เป็น ปณิธาน เรียกว่า การอธิษฐาน ว่าจะดำเนินสมาธิ นี้เพื่ออะไร หากไม่ได้ อธิษฐาน ก็จะไม่มีภาวะทั้ง 3 ประการ
ดังนั้นก่อนเข้าสมาธิ จึงควรต้องอธิษฐาน ภาระกิจ เพราะจิตเป็น ฌานขึ้นมาแล้วไม่ได้อธิษฐานไว้ก่อน ก็จะหลงทาง เช่นผู้ฝึกจิต จนจิตแน่วแน่ ปรากฏแสงสว่าง ( โอภาส ) ขึ้นมา ก็ไม่รู้จะทำอย่างไรต่อ เพราะไม่ได้อธิษฐาน หรือ กำหนด จิตให้เป็นสมาธิ ส่วนใหญ่ ก็จะเกิด วิจิกิจฉา มากขึ้นจนหลุดจากสมาธิ เพราะอำนาจนิวรณ์ สูงกว่า นั่นเอง
การเดินจงกรม ก็เช่นกัน บางท่านเข้าใจว่า เป็นเพียงแค่ สติ ระลึกรู้ รูปเกิด นามเกิด รูปดับ นามดับ เท่านั้น เพราะจิตนึกหน่วงวิปัสสนา มากไปจึงทำให้ไม่เข้าใจใน วิถีการเดินจงกรมที่เป็นสมาธิ เป็นฌานวิถี เพราะเมื่อ ปุถุชน ( คนหยาบด้วยกิเลส ) เคลื่อนกาย เคลื่อนไหว ไปใน จะด้วยอิริยาบพเล็กน้อย ใหญ่ นั้นปกติกำหนดไม่ได้ว่าเดินอยู่ นั่งอยู่ นอนอยู่ ยืนอยู่ เพราะธรรมชาติแห่งจิตเห็นว่าเป็นสิ่งที่ไม่ควรกำหนด นั่นคือการไม่ได้ฝึก สติ รับทราบ รับรู้ ระลึกได้ ดังนั้นพอท่านทั้งหลายมาฝึกเดินจงกรม ส่วนใหญ่ก็จะสอนให้ท่านไประลึกรู้ความเคลื่อนไหว ในส่วนนั้น ที่เรียกว่า สติ เพราะทำให้เกิด สัมปชัญญะ คือ ระลึกรู้ มากับคำว่า รู้ตัวทั่วพร้อม
ดังนั้นการ ฝึก สติ ระลึก คือ เพื่อรู้ รู้ตัว ก็เพื่อ พร้อม รู้ กัล พร้อม เป็นคุณสมบัติของการฝึก สติ เมื่อสติ แก่กล้าก็จะพัฒนาเป็นสมาธิ
สติ เป็นมรรคข้อที่ 7 มาก่อน สมาธิ
สมาธิ มีได้เพราะอาศัย สติ
สติ มีได้เพราะอาศัย ความเพียร
ความเพียร เพราะอาศัยซึ่ง ศีล
ศึล มีได้เพราะอาศัย ปัญญา
เมื่อบุคคลเจริญ สติ จนแกร่งกล้า แข็งแรง ดีแล้ว จิตก็จะพัฒนาไปสู่สมาธิ
ตรงนี้ เป็นหัวเลี้ยว หัวต่อ ของผู้ฝึกภาวนาในสายที่เรียกว่า สติ
ดังนั้นการเดินจงกรม ท่านจะได้เป็น สติ หรือ สมาธิ ก็ตามควรอธิษฐานการเดิน นั้นว่าต้องการทำ ภาระกิจอย่างไร ในการฝึกเดินจงกรม มิฉะนั้นเมื่อท่านเลิกเดิน ท่านก็จะบอกว่าไม่ได้อะไรจากการเดินอย่างนี้
บุคคลที่ฝึกสติ มามากเดินจงกรมไม่เป็น สมาธิ ..... และไม่มีทางเป็น สมาธิ ได้
ดังนั้นครูอาจารย์ จึงให้เดินพอประมาณ เมื่อเดินเสร็จแล้วให้กลับมานั่งเจริญ สมาธิ โดยตรงซึ่ง รู้ + พร้อม ติดมาแล้ว พอมาเริ่มนั่งกรรมฐาน ฝึกสมาธิ จึงทำให้สมาธิก้าวหน้าไว
ดังนั้นขอให้ท่านทั้งหลาย อย่าพึ่งไปสงสัยเลยว่า เดินจงกรมเป็น ฌานแล้ว จะเดินได้หรือไม่ ? แต่ควรเดินเพื่อสนับสนุน การภาวนาให้มากขึ้น
เจริญธรรม / เจริญพร
ผู้เขียน
หัวข้อ: อยากเรียนถามว่า ฌาน 4 เดินจงกรมได้หรือไม่ครับ (อ่าน 7834 ครั้ง)