ปุจฉา รู้สึกว่า เวิ้งว้าง ไม่รู้จะกำหนดอะไร ?
เวลานั่งกรรมฐานครับ
วิสัชชนา ความรู้สึกว่า เวิ้งว้าง คือ ความรู้สึกใด ในเวทนา ต้องถามกลับไปตรงนี้ก่อน ถ้าเราจัดความรู้สึกในการภาวนา ก็ต้องเทียบความรู้สึกว่า เวทนา อะไร มี สุข ทุกข์ ไม่ใช่สุขไม่ใช่ทุกข์ มีความยินดี มีความยินร้าย มีความวางเฉย ถ้าเราตอบได้ ก็กำหนดได้ ถ้าตอบไม่ได้ ก็กำหนดไม่ได้
ถ้าเป็น ทุกข์ ก็กำหนด ทุกข์
ถ้าเป็น สุข ก็กำหนด สุข
ถ้าเป็น ไม่ใช่สุขไม่ใช่ทุกข์ ก็กำหนด ไม่ใช่สุขไม่ใช่ทุกข์
ถ้าเป็น ยินดี มีปีติ เป็นต้น ก็กำหนด ความยินดีนั้น
ถ้าเป็น ความไม่ยินดี มีความไม่สบายกายและใจ เป็นต้น ก็กำหนดความไม่ยินดีนั้น
ถ้าเป็น ความวางเฉย ก็ กำหนดความวางเฉยนั้น
การกำหนดอย่างนี้เรียกว่า การกำหนดสติ เฉพาะหน้า พิจารณาธรรมเฉพาะหน้า กำหนดได้เป็นปัจจุบัน อารมณ์คงอยู่ในปัจจุบัน ผลของการกำหนด เบื้องต้นคือ ธรรมสังเวช ว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่าจากความหมายแห่งความเป็นตัวตน
อันนี้เป็นวิธีกำหนดแบบนอกกรรมฐาน ซึ่งมิได้ ดำเนินจิตตามกรรมฐาน
ต่อไปเป็นวิธีกำหนด ในกรรมฐาน
พระโยคาวจร ผู้ที่ได้บำเพ็ญภาวนา จนได้ถึงเวทนา ที่มีความรู้สึกว่า เวิ้งว้างนั้น มีได้สถานเดียว คือฝึก อรูปฌาน ตั้งแต่ อากาสานัญจายตะธาตุ ขึ้นไป ความปรากฏรู้สึก จึงมีความเวิ้งว้าง ว่างเปล่า อันหาที่สุด หาประมาณมิได้ ก็ต้องปฏิบัติตามขั้นตอนของกรรมฐาน โดยการกำหนด อากาสานัญจายตะธาตุ เป็นต้น
ทั้งนี้คำแนะนำไม่เป็นสาธารณะ เพราะเป็นอารมณ์เหนือจาก ฌาน 4 ไม่ใช่วิสัยของ บุคคลทั่วไป จึงขอให้คุยสนทนากันเป็นการส่วนตัว
สำหรับผู้ที่มีความรู้สึกเวิ้งว้าง ว่างเปล่า อีกประเภทคือ ผู้ที่ตกภวังค์ นาน ๆ จิตจะทรงคล้าย อุเบกขานั้น คงต้องกำหนดสติ ไว้แล้วเจริญ เวทนากรรมฐาน คือกำหนด เวทนา ทั้ง 6 ขึ้นมา ให้เป็นส่วนของวิปัสสนา ก็จะพ้นจากอารมณ์นั้นได้
เจริญธรรม เจริญพร