พิมพ์

[raponsan]

วัดโบสถ์ ต.สามโคก อ.สามโคก จ.ปทุมธานี

คุยเรื่อง..อภัยทาน มหาทาน ภัยเวร

เรื่องที่เข้าใจผิดกันว่า "อภัยทานมีอานิสงส์สูงกว่าธรรมทาน" ทั้งที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ว่า "สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ - การให้ธรรมย่อมชนะการให้ทั้งปวง" เรื่องนี้ไม่รู้ว่าใครเป็นคนเริ่ม และมีเหตุจูงใจอย่างไรให้กล่าวเช่นนั้น

อย่่างไรก็ตามในอรรถกถาทานสูตร ได้กล่าวไว้ว่า
"ในอธิการนี้ อภัยทานพึงทราบว่า ทรงสงเคราะห์เข้ากันด้วยธรรมทานนั่นเอง..."

ในที่นี้ จึงสรุปได้ว่า อภัยทานมีอยู่ในธรรมทานแล้ว หรืออีกนัยหนึ่งอาจกล่าวได้ว่า เป็นข้อธรรมเดียวกัน

@@@@@@

ผมยังแคลงใจ เลยค้นดู ก็พบคำว่า "มหาทาน" (บาลีใช้คำว่า มหาทานานิ) คำนี้อยู่ในปุญญาภิสันทสูตร ว่าด้วยห้วงบุญห้วงกุศล ๘ ประการ (ห้วงบุญห้วงกุศล บาลีใช้คำว่า ปุญฺญาภิสนฺโท กุสลาภิสนฺโท)

    กล่าวโดยสรุป (ใช้ภาษาง่ายๆ) ห้วงบุญห้วงกุศล ๘ ประการ คือ
    ๑.-๓. ถึงพระพุทธ, พระธรรม, พระสงฆ์ เป็นสรณะ
    ๔.-๘. เว้นจากการล่วงละเมิดศีล ๕ (ถือว่าเป็นการให้ความไม่มีภัย ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียน แก่สัตว์ไม่มีประมาณ)
    ห้วงบุญห้วงกุศล ข้อ ๔.-๘. พระพุทธองค์ตรัสว่า เป็น "มหาทาน"

วัดป่าตึง อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่

แต่ที่น่าแปลกใจ ความจริงมีอยู่ว่า ในปุญญาภิสันทสูตรนี้ ไม่มีคำว่า "ศีล ๕" ที่ผมสรุปข้อ ๔.-๘ ออกมาเป็นศีล ก็เพื่อให้ง่ายต่อการเข้าใจ
     คำถาม คือ คำว่า ศีล ๕ ว่าจากไหน.?
     คำตอบอยู่ในเวรสูตร ดังนี้

@@@@@@

๔. เวรสูตร ว่าด้วยภัยเวร

[๑๗๔] ครั้งนั้น อนาถบิณฑิกคหบดีเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับถวายอภิวาทแล้วนั่ง ณ ที่สมควร พระผู้มีพระภาคได้ตรัสกับอนาถบิณฑิกคหบดีดังนี้ว่า

     คหบดี อุบาสก ละ ภัย(๑-) เวร(๒-) ๕ ประการไม่ได้ เราเรียกว่า ‘ผู้ทุศีล’ และเขาย่อมไปเกิดในนรก
     ภัยเวร ๕ ประการ อะไรบ้าง คือ
     ๑. การฆ่าสัตว์
     ๒. การลักทรัพย์
     ๓. การประพฤติผิดในกาม
     ๔. การพูดเท็จ
     ๕. การเสพของมึนเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นเหตุแห่งความประมาท
     คหบดี อุบาสกละภัยเวร ๕ ประการนี้แลไม่ได้ เราเรียกว่า ‘ผู้ทุศีล’ และเขาย่อมไปเกิดในนรก

     อุบาสกละ ภัยเวร ๕ ประการได้แล้ว เราเรียกว่า ‘ผู้มีศีล’ และเขาย่อมไปเกิดในสุคติ
     ภัยเวร ๕ ประการ อะไรบ้าง คือ
     ๑. การฆ่าสัตว์
     ๒. การลักทรัพย์
     ๓. การประพฤติผิดในกาม
     ๔. การพูดเท็จ
     ๕. การเสพของมึนเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นเหตุแห่งความประมาท
     คหบดี อุบาสกละภัยเวร ๕ ประการนี้แลได้แล้ว เราเรียกว่า ‘ผู้มีศีล’ และเขาย่อมไปเกิดในสุคติ

เชิงอรรถ :
(๑-) ภัย หมายถึงสิ่งที่ทำให้จิตสะดุ้ง (องฺ.ปญฺจก.อ. ๓/๑๗๔/๖๗)
(๒-) เวร หมายถึงอกุศลกรรม และบุคคลผู้ก่อเวร (องฺ.ปญฺจก.อ. ๓/๑๗๔/๖๗)
ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๒ หน้า : ๒๙๐
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=22&A=8219
__________________________________________________________


จากเวรภัยสูตรจะเห็นว่า ศีล ๕ ที่คนทั่วไปเข้าใจนั้น ในพระไตรปิฎกใช้คำว่า "การละภัยเวร/ภัยเวร ๕ ประการ"
  - ภัยเวร ๕ ประการนั้น ภาษาบาลี คือ ปญฺจ ภยานิ เวรานิ
  - ผู้ทุศีล ภาษาบาลี คือ ทุสฺสีโล
  - ผู้มีศีล ภาษาบาลี คือ สีลวา

พระวัดลาดเป้ง อำเภอเมืองสมุทรสงคราม

เพื่อนๆ เคยได้ยินคำว่า "เขตอภัยทาน" ใช่ไหมครับ เขตอภัยทานจะอยู่ในวัดเป็นส่วนใหญ่ และเป็นแหล่งน้ำ เช่น แม่น้ำ บ่อน้ำ เป็นต้น ในเขตอภัยทานจะมีสัตว์น้ำ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นปลา และทางวัดจะปักป้ายเตือนทำนองว่า "เขตอภัยทานห้ามจับปลาหรืออะไรๆทำนองนี้" 

หากเราเอามหาทานข้อแรก(ไม่ฆ่าสัตว์)มาเทียบ จะเห็นว่า การไม่จับปลาเพื่อนำไปบริโภคในเขตอภัยทานนั้น เป็นมหาทานอย่างหนึ่ง อยู่ในเรื่องการละภัยเวร ๕ ประการ และเป็นศีลนั่นเอง ที่สุดแล้วก็จะสรุปเอาเองว่า อภัยทานก็คือ ศีล

เป็นที่ทราบกันดีว่า "ศีล มีอานิสงส์สูงกว่า ทาน" ด้วยเหตุนี้กระมัง อาจทำให้บางคนพยายามจะบอกว่า อภัยทานมีอานิสงส์สูงกว่าทานทั่วไป เหตุเพราะให้ความหมายของอภัยทานว่า เป็น ศีล นั่นเอง

คุยเป็นเพื่อนเท่านี้ก่อนครับ มีกิจทั้งทำ ขอบพระคุณที่ติดตาม....


ขอบคุณภาพจาก
https://www.edtguide.com/article/458979/รวมวัดติดริมน้ำ
http://www.workpointtv.com/news/13027
http://oknation.nationtv.tv/blog/losoboy/2014/01/02/entry-1/comment

[sinsae]