พิมพ์

[ธัมมะวังโส]

ถาม ทำไม คำขึ้นสวด ขึ้นกรรมฐาน แต่ละสำนักไม่เหมือนกัน ทั้ง ๆที่ก็บอกว่าเป็น ศิษย์ ของพระพุทธเจ้า ทั้งสิ้น แต่ทำไมทำไม่เหมือนกัน เลยแต่ละสำนัก ก็ว่าไปคนละแบบ แม้แต่ วิชากรรมฐาน ก็ไปคนละแบบ ขอท่านช่วยไขข้อข้องใจหน่อย ได้ไหมครับ

ตอบ ได้ แต่คำตอบจะพอใจท่านหรือไม่ อันนี้ไม่ทราบนะ

ก่อนอื่นต้องบอกว่า วิชากรรมฐาน ทั้งที่มีปรากฏในพระไตรปิฏก หมวดใหญ่ 40 กองกรรมฐาน และ หมวดที่เป็นเฉพาะทาง ที่พระพุทธเจ้า ตรัสสอนเฉพาะบุคคล เช่น การลูบผ้าของ พระจูฬปันถก และ หรือ การให้พระสัทธิวิหาริกของพระสารีบุตร นำดอกบัวไปเป็นอารมณ์กรรมฐาน เป็นต้น เป็น วิชาที่พระพุทธเจ้าสอนทั้งนั้น

ถ้าตอบให้ชัดเจนก็คือ วิชากรรมฐาน สอนจำแนกตามจริตบุคคล อันแบ่งเป็นพื้นฐาน จริตแตกต่างกันเป็น 6 ประเภทใหญ่ ดังนั้นตัววิชา และการเริ่มจึงไม่เหมือนกัน ในสมัยครั้งพุทธกาล มีบุคคล ที่ภาวนา มีรูปแบบมาต่าง ๆ กัน เช่นบางท่านเป็นพราหมณ์ เป็นชฏิล เป็นต้น การภาวนาก็มาแตกต่างกัน บางคนบางท่านก็มี ฌาน มาก่อน แล้วก็มี

แม้อัครสาวก อย่าง พระสารีบุตร พระโมคคัลลานะ พระพุทธเจ้าก็ทรงประทาน กรรมฐานต่างกัน โดยพระโมคคัลลานะ นั้นได้เรียนธาตุกรรมฐาน ส่วนพระสารีบุตร ได้เรียน อนุปทบทกรรมฐาน อย่างนี้เป็นต้น จะเห็นได้ว่า มาพร้อมกันก็ยังเรียนต่างกันวิธีการต่างกัน แต่ พระพุทธเจ้าก็เป็นผู้สอนเอง

ดังนั้นวิชากรรมฐาน ที่แต่ละสำนักนำมาสอนนั้น ก็จำแนกไปตามนั้นถูก หรือ ผิด ก็เทียบกับหลักคำสอน ในพระไตรปิฏก ก็จะเข้าใจ

ส่วนการขึ้นกรรมฐาน เรียกว่า การอธิษฐาน นิมิต โดยปกติแล้วต้องว่า ภาษามคธไว้ด้วย เพื่อให้เหมือนกัน เช่นการนำสวด พระพุทธคุณย่อ ( นโม ) พระพุทธคุณใหญ่ ( อิติปิโส ) ก็ควรต้องว่าไว้ ส่วนคำแปลก็แล้วแต่สำนักต่าง ๆ ต้องการสอดใส่ความเข้าใจในกรรมฐาน มากน้อยขนาดไหน ไม่ควรยาวเกิน ไม่ควรสั้นไป โดยมีจุดประสงค์ ให้ผู้ปฏิบัติภาวนา ได้จำหลักวิชาในขณะที่ภาวนาอยู่นั้น จะได้ไม่หลงลืม วิธีการจัดการอารมณ์ สภาวะที่ปรากฏบังเกิดขึ้น ในระหว่างกระทำการภาวนา

คำขึ้นกรรมฐาน แม้จะต่างกัน แต่เป้าหมายในการภาวนา มีเพียงเรื่องเดียว คือ ดับกิเลส ดังนั้นกรรมฐาน ไม่ว่าจะจำแนกออกไปมากมายในปัจจุบัน ต้องดูการสงเคราะห์ ว่า หลุดจาก อริยะมรรค มีองค์ 8 หรือ ป่าว และหลุดจาก สติปัฏฐาน ทั้ง 4 หรือไม่ ถ้าไม่หลุดออกไป ก็สงเคราะห์ว่าถูกต้อง

คำตอบเรื่องนี้ จะตอบสั้น ๆ ก็คือ ความพอใจของผู้เรียนและผู้สอน
จะตอบยาว ๆ ก็ถกกันได้เป็นวัน ๆ ๆ

ดังนั้นเห็นสมควรตอบเพียงเท่านี้ จะได้ไม่ลำบากการพิมพ์

เจริญธรรม / เจริญพร

[fasai]