ปากเป็นเอก เลขเป็นโท หนังสือเป็นตรี หมายถึง อะไร.?
ในคำว่า “ปากเป็นเอก เลขเป็นโท” ตามความเข้าใจของคนทั่วไป “เลข” หมายถึง ตัวเลข หรือวิชาบวกลบคูณหาร
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔ บอกไว้ว่า –
“เลข : (คำนาม) สัญลักษณ์ที่ใช้แทนจํานวนจริง ; วิชาคํานวณ.”
ในบทประพันธ์อธิบายสุภาษิตของท่านผู้หญิง สมโรจน์ สวัสดิกุล ณ อยุธยา ก็มีว่า –
เลขเป็นโทโบราณท่านสั่งสอน
เร่งสังวรเวี่ยไว้ใช่ว่าเล่น
การคำนวณควรชำนาญคูณหารเป็น
ช่วยให้เด่นดีนักหนารู้ท่าคน
ในภาษาบาลี ตัวเลข วิชาคำนวณ หรือการบวกลบคูณหาร ไม่ได้ใช้คำว่า “เลข” แต่ใช้คำว่า “สงฺขฺยา” หรือ “คณนา” (คะ-นะ-นา)
ส่วน “เลข” (เล-ขะ) และรูปคำอื่นๆ ที่ออกมาจากรากศัพท์เดียวกัน (คือ ลิ หรือ ลิขฺ ธาตุ) เช่น เลขน (เล-ขะ-นะ) เลขณี (เล-ขะ-นี) เลขา (เล-ขา) จะหมายถึง การขีด, การวาด, การเขียน, การจารึก, หนังสือ, สาสน์ (scratching, drawing, writing, inscription, letter, epistle)
@@@@@@@
ผมขอเสนอแนวคิดอีกทางหนึ่งว่า “เลข” ในคำว่า “ปากเป็นเอก เลขเป็นโท” นั้นหมายถึง การเขียน หรือ การแต่งหนังสือ
คำว่า “ปากเป็นเอก เลขเป็นโท หนังสือเป็นตรี” เป็นสุภาษิตที่สอนเรื่องความสำคัญของการสื่อสาร โดยใช้วิธีพูด เขียน อ่าน มีความหมายดังนี้
(๑) ปากเป็นเอก : ปาก = การพูด หมายถึง พูดเก่ง พูดดี ได้ผลสำคัญโดยตรงเป็นอันดับหนึ่ง
(๒) เลขเป็นโท : เลข = การเขียน หมายถึง พูดไม่เก่ง แต่ถ้าเขียนเป็น เขียนเก่ง เขียนดี (หมายถึงเรียบเรียงข้อความ ไม่ใช่เขียนตัวอักษรสวยงาม) ก็นับว่าสำคัญ แต่เป็นอันดับสองรองจากการพูด
(๓) หนังสือเป็นตรี : หนังสือ = การอ่าน หมายถึง พูดไม่เก่ง เขียนไม่เก่ง แต่ถ้าอ่านหนังสือเป็น ถึงขั้นที่เรียกกันว่า “หนังสือแตก” ก็ยังสำคัญอยู่ แต่เป็นอันดับสามรองจากการเขียน ข้อนี้ขอให้นึกถึงสภาพสังคมสมัยที่มี “คนไม่รู้หนังสือ” เป็นจำนวนมาก จะมีคนหากินในทาง “รับจ้างอ่านหนังสือ” ตามบ้านต่างๆ เวลาค่ำจะมีกิจกรรมที่เราเรียกรู้กันในเวลาต่อมาว่า “อ่านหนังสือให้คุณยายฟัง” นั่นคือการใช้วิชา “หนังสือ” นั่นเอง
แนวคิดนี้มิได้ประสงค์จะลบล้างความหมายที่เข้าใจกันมาแต่เดิม เพียงแต่นำเสนออีกความหมายหนึ่งเท่านั้น ญาติมิตรที่อ่านไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยแต่ประการใด
ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน ; พลเรือตรี ทองย้อย แสงสินชัย ,๕ มกราคม ๒๕๖๕ ,๑๑:๑๐
web :
dhamma.serichon.us/2022/01/06/เลขเป็นโท-หมายถึงอะไร/ posted date : 6 มกราคม 2022 , By admin.
ผู้เขียน
หัวข้อ: ปากเป็นเอก เลขเป็นโท หนังสือเป็นตรี (อ่าน 1039 ครั้ง)