ยินดีต้อนรับคุณ, บุคคลทั่วไป กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน

ผู้เขียน หัวข้อ: เกตุมาลา เกตุบัวตูม | ไม่ใช่ เกศ-พระเศียร  (อ่าน 810 ครั้ง)

0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้

raponsan

  • มารยิ่งมี บารมียิ่งแก่กล้า
  • ผู้ดูแลบอร์ด
  • โยคาวจรผล
  • ********
  • ผลบุญ: +61/-0
  • ออฟไลน์ ออฟไลน์
  • กระทู้: 28366
  • Respect: +11
    • ดูรายละเอียด
0


เกตุมาลา เกตุบัวตูม | ไม่ใช่ เกศ-พระเศียร

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔ บอกความหมายของ “เกตุมาลา” ไว้ดังนี้
เกตุมาลา : (คำนาม) พระรัศมีซึ่งเปล่งอยู่เหนือพระเศียรของพระพุทธเจ้า. (ป.).

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ ที่ฝรั่งชาติอังกฤษเป็นผู้ทำบอกว่า “เกตุมาลา” คือ garland of rays (วงรัศมี) คือรัศมีที่เป็นวงเสมือนพวงมาลารอบพระเศียรของพระพุทธเจ้า

ผู้รู้ในทางพุทธศิลป์บอกว่า “เกตุมาลา” คือเปลวรัศมีเป็นยอดแหลมเหนือพระเศียรของพระพุทธเจ้า ซึ่งพุทธศิลป์บางสกุลช่างไม่ทำเป็นยอดแหลม แต่ทำเป็นบัวตูม และมักเรียกกันว่า “ ‘เกด’ บัวตูม”

ในภาษานักเลงพระ มีคำว่า “ ‘เกด’ บิดตาแดง” หมายถึง ลักษณะของพระพุทธรูปบางแบบที่เปลวรัศมีเหนือพระเศียรไม่ตั้งตรง แต่บิดไปข้างหนึ่ง คำที่ออกเสียงว่า “เกด” ในที่นี้ มักจะเข้าใจกันว่า คือ “เกศ” ที่หมายถึงพระเศียร แต่เมื่อดูความหมายของคำแล้ว คำว่า “เกด” บัวตูม ก็ดี “เกด” บิดตาแดง ก็ดี น่าจะสะกดเป็น “เกตุ” (เกตุบัวตูม เกตุบิดตาแดง) คือตัดมาจากคำว่า “เกตุมาลา”

เกตุบัวตูม เกตุบิดตาแดง – ควรสะกดอย่างนี้ คือ เกตุมาลา ไม่ใช่เกศ-พระเศียร

@@@@@@@

ในเมืองไทยมีประติมากรรมแห่งหนึ่งปั้นเป็นเปลวรัศมีแบบเดียวกับยอดแหลมเหนือพระเศียรของพระพุทธเจ้า เรียกชื่อว่า “โลกุตระ” (ดูภาพประกอบภาพแรก)

“เกตุมาลา” ที่หมายถึงยอดแหลมเหนือพระเศียรของพระพุทธเจ้านั้น ผู้รู้ท่านว่าเป็นปริศนาธรรม หมายถึงพระปัญญาตรัสรู้ที่แทงทะลุปัญหาคือทุกข์ทั้งปวง หรือแทงทะลุกระแสโลกยกจิตขึ้นอยู่เหนือโลก อันเป็นความหมายของคำว่า “โลกุตระ”

วิหารหรือศาลาสมัยเก่าหลายแห่งที่ประดิษฐานพระประธานองค์ใหญ่ เพดานเหนือพระเศียรจะเจาะช่องให้ยอดพระเกตุมาลาทะลุขึ้นไป ดูเผินๆ เหมือนกับว่าช่างคำนวณผิด ทำเพดานเตี้ยไปหน่อยหนึ่ง แต่ผู้รู้ท่านว่า นั่นคือปริศนาธรรม เตือนใจผู้ไหว้พระให้ระลึกว่า จงมีปัญญาแทงทะลุกระแสโลก

ตัวอย่างวิหารหรือศาลาเช่นว่านี้ดูได้จากวิหารหลวงวัดมหาธาตุ ราชบุรี ประดิษฐานพระมงคลบุรีอันเป็นพระประจำเมือง พระประธานบนวิหารหลวงวัดมหาธาตุราชบุรีมี ๒ องค์ ผินพระปฤษฎางค์ให้กัน องค์หน้าชื่อพระมงคลบุรี องค์หลังชื่อพระศรีนัคร์ คนต่างถิ่นขึ้นไปบนวิหารหลวง มองไปถ้าไม่สังเกต ก็จะเข้าใจว่ามีพระประธานองค์เดียว เมื่อผมเป็นเณรมาอยู่วัดมหาธาตุราชบุรีปี ๒๕๐๖ ยังได้ทันเห็นวิหารหลวงที่พระเกตุมาลาพระมงคลบุรีแทงทะลุเพดาน (โปรดดูภาพประกอบและอ่านคำอธิบายที่ภาพ)

เมื่อกรมศิลปากรมาบูรณะซ่อมทำวิหารหลวงใหม่ พระเกตุมาลาพระมงคลบุรีที่แทงทะลุเพดานก็กลายเป็นพระเกตุมาลาที่แทงไม่ถึงเพดาน น่าเสียดายที่สติปัญญาช่างรุ่นใหม่แทงไม่ถึงสติปัญญาช่างรุ่นเก่า






ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : พลเรือตรี ทองย้อย แสงสินชัย ,๑๔ มกราคม ๒๕๖๕ ,๑๑:๔๕
web : dhamma.serichon.us/2022/01/15/เกตุมาลา-พระรัศมีซึ่งเป/
posted : 15 มกราคม 2022 ,By admin.
« แก้ไขครั้งสุดท้าย: มกราคม 17, 2022, 09:28:19 am โดย raponsan »
บันทึกการเข้า
ปัญจะมาเร ชิเนนาโถ ปัตโต สัมโพธิมุตตะมัง จตุสัจจัง ปะกาเสติ มหาวีรัง นะมามิหัง ปัญจะมาเร ปลายิงสุ