พิมพ์

[ธัมมะวังโส]

พระสุตตันตปิฎก  ขุททกนิกาย  ปฏิสัมภิทามรรค  [๑.  มหาวรรค]
๘.  วิปัลลาสกถา
  เล่มที่ 31 หน้า 399 - 401
      ๘. วิปัลลาสกถา
      ว่าด้วยวิปัลลาส
            [๒๓๖] เหตุเกิดขึ้นเหมือนในสูตรข้างต้น    ภิกษุทั้งหลาย    สัญญาวิปัลลาส  (ความหมายรู้ผิด) จิตตวิปัลลาส  (ความคิดผิด)  ทิฏฐิวิปัลลาส  (ความเห็นผิด)    ๔ ประการนี้
      สัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาส    ๔    ประการ    อะไรบ้าง    คือ
      ๑.  สัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง
      ๒.  สัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่า เป็นสุข
      ๓.  สัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่ไม่ใช่อัตตา ว่าอัตตา
      ๔.  สัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่ไม่งามว่างาม
      ภิกษุทั้งหลาย    สัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาส    ๔    ประการนี้แล
 
           นสัญญาวิปัลลาส  (ความหมายรู้ไม่ผิด) ๔    ประการนี้
            นจิตตวิปัลลาส    (ความคิดไม่ผิด)     ๔    ประการนี้
            นทิฏฐิวิปัลลาส   (ความเห็นไม่ผิด)     ๔    ประการนี้

       นสัญญาวิปัลลาส    นจิตตวิปัลลาส    นทิฏฐิวิปัลลาส    ๔    ประการ    อะไรบ้าง    คือ
       ๑. นสัญญาวิปัลลาส    นจิตตวิปัลลาส    นทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าไม่เที่ยง
       ๒. นสัญญาวิปัลลาส    นจิตตวิปัลลาส    นทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นทุกข์
       ๓. นสัญญาวิปัลลาส    นจิตตวิปัลลาส    นทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่ไม่ใช่ อัตตาว่าไม่ใช่อัตตา
       ๔. นสัญญาวิปัลลาส    นจิตตวิปัลลาส    นทิฏฐิวิปัลลาส    ในสิ่งที่ไม่งามว่าไม่งาม
      ภิกษุทั้งหลาย    นสัญญาวิปัลลาส    นจิตตวิปัลลาส    นทิฏฐิวิปัลลาส    ๔    ประการนี้แล
     เหล่าสัตว์ผู้ถูกมิจฉาทิฏฐิทำลาย
     มีจิตฟุ้งซ่าน    มีสัญญาผิด
     มีสัญญาในสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง
     มีสัญญาในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข
     มีสัญญาในสิ่งที่ไม่งามว่างาม
      สัตว์เหล่านั้นชื่อว่าติดอยู่ในเครื่องประกอบของมาร
    ไม่เกษมจากโยคะ    ประสบกับความเกิดและความตาย
     ท่องเที่ยวไปสู่สังสารวัฏ
        ก็ในกาลใด    พระพุทธเจ้าผู้จุดประกายให้แสงสว่าง
    เสด็จอุบัติขึ้นในโลก
    ในกาลนั้น    พระองค์ย่อมประกาศธรรมนี้
    ให้สัตว์ถึงความดับทุกข์
    สัตว์เหล่านั้นผู้มีปัญญา
    ฟังธรรมของพระพุทธเจ้าเหล่านั้น
    กลับได้ความคิดเป็นของตนเอง
    ได้เห็นสิ่งที่ไม่เที่ยงโดยความไม่เที่ยง
    ได้เห็นสิ่งที่เป็นทุกข์โดยความเป็นทุกข์
    ได้เห็นสิ่งที่ไม่งามโดยความไม่งาม
    ยึดถือสัมมาทิฏฐิพ้นทุกข์ทั้งหมดได้
            วิปัลลาส    ๔    ประการนี้   
     บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ  ละได้แล้วก็มี 
     ยังละไม่ได้ก็มี  บางประการละได้แล้ว  บางประการยังละไม่ได้   

    สัญญาวิปัลลาส    จิตต-วิปัลลาส  ทิฏฐิวิปัลลาส  ในสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยงละได้แล้ว  สัญญาในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุขยังเกิดขึ้น    จิตในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุขก็ยังเกิดขึ้น   
 
    ทิฏฐิวิปัลลาสละได้แล้วสัญญาวิปัลลาส    จิตตวิปัลลาส    ทิฏฐิวิปัลลาสในสิ่งที่ไม่ใช่อัตตาว่าอัตตาละได้แล้วสัญญาในสิ่งที่ไม่งามว่างามยังเกิดขึ้น    จิตในสิ่งที่ไม่งามว่างามก็ยังเกิดขึ้น    ทิฏฐิวิปัลลาส (ในสิ่งที่ไม่งามว่างาม)ละได้แล้ว   
                วิปัลลาส  ๖   ในวัตถุ ๒  ละได้แล้ว (๑)
                วิปัลลาส  ๒   ในวัตถุ ๒  ละได้แล้ว (๒)   
                วิปัลลาส  ๔  ยังละไม่ได้ (๓)   
                วิปัลลาส  ๘  ในวัตถุ ๔   ละได้แล้ว (๔)
                วิปัลลาส  ๔  ยังละไม่ได้
วิปัลลาสกถา จบ

(๑) วิปัลลาส  ๖  ในวัตถุ  ๒  ละได้แล้ว  หมายถึงวิปัลลาส  ๓  ประการ  คือ  สัญญาวิปัลลาส  จิตตวิปัลลาส  และ
   ทิฏฐิวิปัลลาส  คูณกับ  วัตถุ  ๒  ประการ  คือ  อนิจฺเจ  นิจฺจํ  (สิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง)  และ  อนตฺตนิ  อตฺตา
   (สิ่งที่ไม่ใช่อัตตาว่าอัตตา)  เป็นวิปัลลาส  ๖  ประการ  ได้แก่ 
   (๓)  นิจจจิตตวิปัลลาส  (๔)  อัตตจิตตวิปัลลาส  (๕)  นิจจทิฏฐิวิปัลลาส  (๖)  อัตตทิฏฐิวิปัลลาส  (คำนวณ
   ตามนัย  ขุ.ป.อ.  ๒/๒๓๖/๒๐๙)
(๒) วิปัลลาส  ๒  ในวัตถุ  ๒  ละได้แล้ว  หมายถึงทิฏฐิวิปัลลาส  ๑  ประการ  คูณกับ  วัตถุ  ๒  ประการ  คือ
   ทุกฺเข  สุขํ  (สิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข)  และ  อสุเภ  สุภํ  (สิ่งที่ไม่งามว่างาม)  เป็นวิปัลลาส  ๒  ประการ  ได้แก่
   (๑)  สุขทิฏฐิวิปัลลาส  (๒)  สุภทิฏฐิวิปัลลาส  (คำนวณตามนัย  ขุ.ป.อ.  ๒/๒๓๖/๒๐๙)
(๓)วิปัลลาส  ๔  ยังละไม่ได้  หมายถึงวิปัลลาส  ๒  ประการ  คือ  สัญญาวิปัลลาส  กับ  จิตตวิปัลลาส  ในวัตถุ  ๒
   คือ  ทุกฺเข  สุขํ  (สภาวะที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข)  อสุเภ  สุภํ  (สภาวะที่ไม่งามว่างาม)  ประการละ  ๒  วิปัลลาส
   (๒  x  ๒  เป็น  ๔  วิปัลลาส)  ได้แก่ 
   (๔)  สุภจิตตวิปัลลาส  (คำนวณตามนัย  ขุ.ป.อ.  ๒/๒๓๖/๒๐๙)
(๔) วิปัลลาส  ๘  ในวัตถุ  ๘  ละได้แล้ว  หมายถึงวิปัลลาส  ๖  ประการ  ในวัตถุ  ๒  (ในเชิงอรรถที่  ๒)  รวมกับ
   วิปัลลาส  ๒  ประการ  ในวัตถุ  ๒  ประการ  (ในเชิงอรรถที่  ๓)  เป็นวิปัลลาส  ๘  ประการ  ได้แก่ 
   วิปัลลาส  (๒)  อัตตสัญญาวิปัลลาส  (๓)  นิจจจิตตวิปัลลาส  (๔)  อัตตจิตตวิปัลลาส  (๕)  นิจจทิฏฐิวิปัลลาส
   (๖)  สุขทิฏฐิวิปัลลาส  (๗)  อัตตทิฏฐิวิปัลลาส  (๘)  สุภทิฏฐิวิปัลลาส  (คำนวณตามนัย  ขุ.ป.อ.  ๒/๒๓๖/๒๐๙)

[arlogo]

อุปสรรค ในการปฏิบัติภาวนาที่ไม่สำเร็จ ลุล่วง อันแท้จริงก็คือความ วิปัลลาส หรือ มิจฉาทิฏฐิ

สัญญาวิปัลลาส  (ความหมายรู้ผิด)
    อันนี้เรียนผิด จำผิด
จิตตวิปัลลาส    (ความคิดผิด)
    อันนี้ตั้งใจไว้ผิด
 ทิฏฐิวิปัลลาส    (ความเห็นผิด)
    อันนี้มีความเห็นผิด

              จับหลักให้เข้าใจง่าย ๆ ก็คือ จิตไม่เห็น พระไตรลักษณ์ คือ ไม่รู้จัก ไม่เข้าใจ และไม่เห็นตามความเป็นจริง ถึงแม้พระไตรลักษณ์ มีกฏตายตัวอย่างนั้น ก็ไม่ยอมรับ ไม่ยอมเข้าใจ
           
      วิปัลลาส เกิดขึ้น  ในสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง วิธีแก้ไข ให้เจริญ อนิจจสัญญา
      วิปัลลาส เกิดขึ้น  ในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่า เป็นสุข  ให้เจริญ อนิจจสัญญา
      วิปัลลาส เกิดขึ้น  ในสิ่งที่ไม่ใช่อัตตา ว่าอัตตา ให้เจริญ อนัตตสัญญา
      วิปัลลาส เกิดขึ้น  ในสิ่งที่ไม่งามว่างาม  ให้เจริญ วิปัสสนากรรมฐานให้เห็นตามความเป็นจริง


    ดังนั้นเหตุที่่่ทำให้การภาวนา ไม่ก้าวหน้านั้น ก็เป็นเพราะอย่างนี้ จะทำให้ก้าวหน้า ก็เพราะเหตุอย่างนี้ จะมีศรัทธา เพิ่มพูน เลื่อมใส พากเพียรเพื่อการเจริญ อริยมรรคให้สมบูรณ์ก็ต้องทำลาย วิปัลลาส ทั้ง 4 ให้ได้นั่นเอง

  เจริญพระ / เจริญธรรม

   

 

[เสกสรรค์]

อนุโมทนา ครับ มีคำอธิบาย ที่สั้น ๆ แต่เข้าใจได้ง่าย ดีครับ
ติดตามบทความอยู่ครับ

 สาธุ สาธุ สาธุ
 

[จ่าวิโรจน์]

เป็นบทความที่อ่านง่ายครับ ประกอบพระสูตร ครับ ผมชอบอ่านแนวนี้เช่นกันครับ

 สาธุ สาธุ สาธุ