พิมพ์

[arlogo]

ตอบปัญหาจากเมล รวบรวมเป็นเรื่องเดียว ใครถามทำนองนี้ก็อ่านตรงนี้กันเลยนะจ๊ะ

ปุจฉา
ดวงตาเห็นธรรมคืออะไร ? 
ธรรมจักษุ มีความสำคัญอย่างไร ?
ใครควรจะได้มี ดวงตาเห็นธรรม ?
ดวงตาเห็นธรรม เกิดขึ้นได้อย่างไร ?
อย่างไรชื่อว่า ได้ดวงตาเห็นธรรม ?
ปฏิบัติกรรมฐาน จะได้ดวงตาเห็นธรรมได้อย่างไร ?
ดวงตาเห็นธรรม มีได้เพราะต้องฟังธรรมใช่หรือไม่ ?
ได้ดวงตาเห็นธรรม แล้วบรรลุเป็นพระอรหันต์เลยหรือไม่ ?
รู้ได้อย่างไรว่าได้ ดวงตาเห็นธรรม ?
ธรรมจักษุ กับ ธรรมจักร ต่างกันอย่างไร ?
นิมิต กับ ธรรมจักษุ ใช่อันเดียวกันหรือไม่ ?
ปีติ จัดเป็นธรรมจักษุ หรือไม่ ?

วิสัชชนา
ก่อนที่จะได้ทำการอธิบาย ขอยกข้อความในพระไตรปิฏก ที่เกี่ยวกับธรรมจักษุขึ้นมาก่อน

  เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสเวยยากรณ์นี้(๑)อยู่    ธรรมจักษุ(๒)อันปราศจากธุลีปราศจากมลทินได้เกิดแก่ท่านพระโกณฑัญญะว่า    “สิ่งใดสิ่งหนึ่ง    มีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดาสิ่งนั้นทั้งปวง    มีความดับไปเป็นธรรมดา”

เป็นประโยคในพระสูตรที่   พระวินัยปิฎก  มหาวรรค  [๑.มหาขันธกะ] ๖.ปัญจวัคคิยกถา
====================================================
(๑) เวยยากรณ์  ในที่นี้หมายถึงพระสูตรที่ไม่มีคาถา  ประกอบด้วยคำถามคำตอบ  (สารตฺถ.ฏีกา ๓/๑๖/๒๒๐) เป็นองค์อันหนึ่งในนวังคสัตถุศาสน์  (วิ.อ.๑/๒๖)
(๒) ธรรมจักษุ  แปลว่า  ดวงตาเห็นธรรม  คือ  โสดาปัตติมรรคญาณ  (วิ.อ.๓/๕๖/๒๗)
====================================================

นิยามในพระสูตร ที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสแสดงไว้หมายถึง ระดับของพระโสดาปัตติมรรค
ดวงตาเห็นธรรมคืออะไร ?
  คือโสดาปัตติมรรคญาณ
  โสดาปัตติมรรคญาณ หมายถึง ความรู้แจ้งในเหตุวิถึทางแห่งพระนิพพานเบื้องต้น
 
ธรรมจักษุ มีความสำคัญอย่างไร ?
  มีความสำคัญในเบื้องต้นของการเป็นพระอริยะบุคคลลำดับที่ ๑ และเป็นเครื่องชี้ชัดความไม่หวั่นไหวต่อ พระสัทธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า เป็นผู้เข้าสู่เส้นทางพ้นจากอบายภมิ ๔

ใครควรจะได้มี ดวงตาเห็นธรรม ?
  บุคคลที่เข้าใจและเห็นว่า  “สิ่งใดสิ่งหนึ่ง  มีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทั้งปวง มีความดับไปเป็นธรรมดา” ถ้าบุคคลใดเข้าใจและเห็นตามความเป็นจริงในเบื้องต้นอย่างนี้ บุคคลนั้นชื่อว่าได้มีดวงตาเห็นธรรม

ดวงตาเห็นธรรม เกิดขึ้นได้อย่างไร ?
  ดวงตาเห็นธรรม เกิดขึ้นได้ ๓ ประการคือ
    ๑.สุตามยปัญญา  เกิดได้จากฟัง
    ๒.จินตามยปัญญา เกิดได้จากการวิจัย พิจารณา
    ๓.ภาวนมยปัญญา เกิดได้จากการภาวนา จนเห็นแจ้งประจักษ์จริง

อย่างไรชื่อว่า ได้ดวงตาเห็นธรรม ?
   เมื่อจิตรับทราบ รู้เห็นตามเป็นจริงว่า ขันธ์ทั้ง 5 นั้น ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่าจากความหมายแห่งความเป็นตัวเป็นตน อันบุคคลไม่ควรเข้าไปยึดมั่นถือมั่น ด้วยอารมณ์ว่า นั่นเป็นเรา นั่นเป็นของเรา นั่นเป็นตัวเป็นตนของเรา อย่างนี้จิตย่อมคลายความยึดมั่นถือมั่นในเบื้องต้นว่า “สิ่งใดสิ่งหนึ่ง  มีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทั้งปวง มีความดับไปเป็นธรรมดา”  และมองเห็นวิธีการที่จะคลายจากความยึดมั่น ถือมั่นเหล่านั้นลงได้

ปฏิบัติกรรมฐาน จะได้ดวงตาเห็นธรรมได้อย่างไร ?
   การปฏิบัติกรรมฐาน คือการภาวนามยปัญญา ทำการประจักษ์แจ้งในกองกรรมฐาน ซึ่งในกรรมฐานนั้นต้องเป็นกรรมฐานในพระพุทธศาสนา ที่อนุเคราะห์โดยตรง คือ อนุสสติ ๑๐ อสุภะ ๑๐ อาหาเรปฏิกูลสัญญา ๑ พรหมวิหาร ๔ จตุธาตุววัตถาน ๔ เหล่านี้เป็นต้น เป็นกรรมฐาน ที่ประกอบด้วยวิปัสสนา โดยตรง ดังนั้นผู้ภาวนากรรมฐานซึ่งเป็นวิธีปฏิบัติ ไมว่าจะเป็นกรรมฐานที่เป็นสมถะเป็นอารมณ์ หรือ มีวิปัสสนา เป็นอารมณ์ ทั้งหมดนั้นเป็นการภาวนา ผู้ปฏิบัติก็จะได้ดวงตาเห็นธรรม เกิดขึ้นไปเป็นลำดับจนเรียกว่า ดวงตาเห็นธรรม จะสมบูรณ์ ความสมบูรณ์ของผู้ภาวนานั้น เรียกว่า จรณะ ๑๕ ประการ ชัดเจนเด่นชัดเพิ่มขึ้นไปตามลำดับ

ดวงตาเห็นธรรม มีได้เพราะต้องฟังธรรมใช่หรือไม่ ?
  ใช่ มีได้เพราะการฟังธรรม และพิจารณาตามธรรม และทำให้สมบูรณ์ด้วยการทำไว้ในใจโดยแยบคาย

ได้ดวงตาเห็นธรรม แล้วบรรลุเป็นพระอรหันต์เลยหรือไม่ ?
  เบื้องต้นได้สำเร็จเป็น พระโสดาบัน เริ่มต้งแต่ พระโสดาปัตติมรรค มีบางท่านบางบุรุษบุคคล บรรลุธรรมไปตามลำดับได้อย่างไว จึงได้บรรลุเป็นพระอรหันต์โดยเร็ว

รู้ได้อย่างไรว่าได้ ดวงตาเห็นธรรม ?
  รู้ได้ด้วยการตรวจสอบ สังโยชน์เบื้องต้น ๓ ประการดับแล้วโดยสิ้นเชิง คือ
    ๑.สักกายทิฏฐิ ความเห็นว่าเป็นเรา เป็นของเรา เป็นตัวเป็นตนของเรา ดับลงแล้ว
    ๒.วิจิกิจฉา ความเคลือบแคลงสงสัย ในพระรัตนตรัย สิ้นสุดลงแล้ว
    ๓.สีลัพพตปรามาส การยึดถือระเบียบ แบบแผน วิธีการที่ไม่นำมาซึ่งกุศลสิ้นสุดลงแล้ว

ธรรมจักษุ กับ ธรรมจักร ต่างกันอย่างไร ?
    คือการบรรลุธรรม ส่วนธรรมจักรนั้นเป็นวิธีการไปสู่ ความเป็นพระอริยะบุคคลในระดับต่อไป ที่เรียกว่า มรรคมีองค์ ๘ มีสัมมาทิฏฐิเป็นต้น มีสัมมาสมาธิเป็นที่สุด

นิมิต กับ ธรรมจักษุ ใช่อันเดียวกันหรือไม่ ?
    คือที่หมายกำหนด ไม่ใช่เป็นอันเดียวกันกับธรรมจักษุ
    นิมิตภายใน นิมิตภายนอก จัดเป็นลักษณะ รูปร่าง สีสรร
    ธรรมจักษุ คือการเห็นธรรมอันเป็นภายใน ภายนอก คือความเกิดขึ้น และความเสื่อมไป
    ดังนั้นจึงเป็นคนละความหมาย

ปีติ จัดเป็นธรรมจักษุ หรือไม่ ?
    ปีติ คือความอิ่มใจเป็นผลจากการเข้าถึงธรรมระดับหนึ่ง
    ปีติ เป็นผลเช่นเดียวกับธรรมจักษุ
    ปีติ เป็นส่วนหนึ่งของธรรมจักษุ

  เจริญธรรม / เจริญพร

   

[kobyamkala]

อนุโมทนา สาธุ คะ ขอบคุณพระอาจารย์ที่มาแจกธรรม ในวัน ธรรมสวนะคะ

 

[ฺBenten]

สาธุ สาธุ สาธุ ธรรมอันท่านแสดงไว้ดีแล้วครับ
 

[ฺBenten]

ปีติ จัดเป็นธรรมจักษุ หรือไม่ ?
    ปีติ คือความอิ่มใจเป็นผลจากการเข้าถึงธรรมระดับหนึ่ง
    ปีติ เป็นผลเช่นเดียวกับธรรมจักษุ
    ปีติ เป็นส่วนหนึ่งของธรรมจักษุ

แสดงให้เห็นว่า ปีติ ถ้าผู้ได้ปีติ ก็เท่ากับดวงตาเห็นธรรม ใช่หรือไม่ครับ อย่างนี้คนเข้าฌาน ก็คือได้ดวงตาเห็นธรรมแล้วเช่นกันใช่หรือไม่ครับ

 

[fasai]

ธรรมจักษุ นี้ มีถึงระดับไหนของพระอริยะบุคคล คะ
 ธรรมจักษุ นี้ถ้าได้แล้ว จะปิดไปหรือไม่คะ

 ขอบคุณพระอาจารย์ที่มาตอบปัญหาให้คะ

 

[somchit]

สาธุ อนุโมทนา ครับ นึกว่าจะไม่ได้อ่านข้อธรรมจากพระอาจารย์ในพรรษานี้แล้วนะครับ

 

[hiso]

สาธุ ขอบุญจากการศึกษาธรรม จงมีผลให้ข้าพเจ้าได้ดวงตาเห็นธรรมด้วยเทอญ

ขอบคุณพระอาจารย์ที่มาแสดงธรรมในวันนี้คะ

 

[inlove]

เกิดไม่ได้ฟัง ธรรม แล้ว มีความเป็นไปได้ที่ จะได้ดวงตาเห็นธรรม หรือไม่คะ 

 

[sompong]

อนุโมทนา สาธุ ครับ

 

[สมภพ]

ผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ 

   ในที่นี้หมายถึงพระอริยบุคคลชั้นโสดาบันซึ่งมีชื่อว่า  “ผู้ถึงพร้อมด้วยทัสสนะ”  บ้าง
   “ผู้มาสู่พระสัทธรรม”  บ้าง  “ผู้ประกอบด้วยฌานของพระเสขะ”  บ้าง  “ผู้ประกอบด้วยวิชชาของพระเสขะ”
   บ้าง  “ผู้เข้าถึงกระแสธรรม”  บ้าง  “ผู้มีปัญญาแทงตลอด”  บ้าง  “ผู้ยืนจรดประตูอมตะ”  บ้าง  (องฺ.เอกก.อ.
   ๑/๒๖๘/๔๐๒,  องฺ.ฉกฺก.อ.  ๓/๕๔/๑๓๓)