พิมพ์

[raponsan]

"ปริเยสนา" เรากำลังแสวงหา อะไรกันอยู่.? | แสวงหาอย่างอารยะ รึเปล่า.?

"ปริเยสนา" อ่านว่า ปะ-ริ-เย-สะ-นา
“ปริเยสนา” เป็นรูปคำบาลี อ่านว่า ปะ-ริ-เย-สะ-นา รากศัพท์มาจาก ปริ + เอสนา

(๑) “ปริ”

“ปริ” อ่านว่า ปะ-ริ เป็นคำอุปสรรค (คำสำหรับใช้เติมข้างหน้าคำนามหรือคำกริยาที่เป็นรูปคำบาลีหรือสันสกฤตให้มีความหมายแผกเพี้ยนไปจากเดิม หรือมีความหมายตรงข้ามกับความหมายเดิมเป็นต้น และถือเป็นคำเดียวกับคำนามหรือคำกริยานั้น เพราะตามปรกติจะไม่ใช้ตามลำพัง)

มีความหมายว่า รอบ, เวียนรอบ ; ทั่วไป, เต็มไปหมด, รวมหมด (around, round about ; all round, completely, altogether)

(๒) “เอสนา”

 “เอสนาอ่านว่า เอ-สะ-นา รากศัพท์มาจาก อิสฺ (ธาตุ = ปรารถนา ; แสวงหา) + ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน (อะ-นะ), แผลง อิ ที่ อิ-(สฺ) เป็น เอ (อิสฺ > เอส) + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์ : อิสฺ + ยุ > อน = อิสน > เอสน + อา = เอสนา แปลตามศัพท์ว่า
    (1) “ความปรารถนา”
    (2) “การแสวงหา” หมายถึง ความปรารถนา, ความอยาก, ความต้องการ; การแสวงหา (desire, longing, wish ; looking for)

@@@@@@@

ประสมคำ

ปริ + เอสนา ลง ย อาคมระหว่างอุปสรรคกับธาตุ (ปริ + ย + เอสนา) : ปริ + ย + เอสนา = ปริเยสนา (ปะ-ริ-เย-สะ-นา)

แปลตามศัพท์ว่า “การแสวงหาไปรอบๆ” หมายถึง การค้นหาหรือตามหา, การไต่ถาม, การสอบถาม (search, quest, inquiry)

@@@@@@@

ขยายความ

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต อธิบายความหมายของ “ปริเยสนา” ไว้ดังนี้

    ปริเยสนา : การแสวงหา มี ๒ คือ
    ๑. อนริยปริเยสนา แสวงหาอย่างไม่ประเสริฐ ตนยังมีทุกข์ ก็ยังแสวงหาสภาพที่มีทุกข์
    ๒. อริยปริเยสนา แสวงหาอย่างประเสริฐ ตนมีทุกข์ แต่แสวงหาสภาพที่ไม่มีทุกข์ได้แก่นิพพาน ; สำหรับคนทั่วไป อธิบายว่า มิจฉาอาชีวะ เป็นอนริยปริเยสนา สัมมาอาชีวะ เป็นอริยปริเยสนา

และที่คำว่า “อนริยปริเยสนา” และ “อริยปริเยสนา” อธิบายไว้ดังนี้

อนริยปริเยสนา : การแสวงหาที่ไม่เป็นอริยะ คือ แสวงหาสิ่งที่ยังตกอยู่ในชาติชรามรณะ หรือสิ่งที่ระคนอยู่ด้วยทุกข์ กล่าวคือ แสวงหาสิ่งอันทำให้ติดอยู่ในโลก, สำหรับชาวบ้านท่านว่า หมายถึงการแสวงหาในทางมิจฉาชีพ (ข้อ ๑. ในปริเยสนา ๒.)

อริยปริเยสนา : การแสวงหาที่ประเสริฐ คือ แสวงหาสิ่งที่ไม่ตกอยู่ในอำนาจแห่งชาติชรามรณะ หรือกองทุกข์ โดยความได้แก่แสวงหาโมกขธรรมเพื่อความหลุดพ้นจากกิเลสและกองทุกข์, ความหมายอย่างง่าย ได้แก่ การแสวงหาในทางสัมมาชีพ (ข้อ ๒. ในปริเยสนา ๒.)

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต ข้อ [33] ปริเยสนา 2 อธิบายไว้ดังนี้

    ปริเยสนา 2 (การแสวงหา — Pariyesanā : search ; quest)
    1. อนริยปริเยสนา (แสวงหาอย่างไม่ประเสริฐ, แสวงหาอย่างอนารยะ คือ ตนเองเป็นผู้มีชาติ ชรา พยาธิ มรณะ โสกะ และสังกิเลสเป็นธรรมดา ก็ยังใฝ่แสวงหาแต่สิ่งอันมีชาติ ชรา พยาธิ มรณะ โสกะ และสังกิเลสเป็นธรรมดา — Anariya-pariyesanā: unariyan or ignoble search)
    2. อริยปริเยสนา (แสวงหาอย่างประเสริฐ, แสวงหาอย่างอารยะ คือ ตนเป็นผู้มีชาติ ชรา พยาธิ มรณะ โสกะ และสังกิเลสเป็นธรรมดา แต่รู้จักโทษข้อบกพร่องของสิ่งที่มีสภาพเช่นนั้นแล้ว ใฝ่แสวงธรรมอันเกษม คือ นิพพาน อันไม่มีสภาพเช่นนั้น — Ariya-pariyesanā: ariyan or noble search)

สองอย่างนี้ เทียบได้กับ อามิสปริเยสนา และ ธรรมปริเยสนา ที่ตรัสไว้ในอังคุตตรนิกาย ; แต่สำหรับคนสามัญ อาจารย์ภายหลังอธิบายว่า ข้อแรกหมายถึงมิจฉาอาชีวะ ข้อหลังหมายถึง สัมมาอาชีวะ ดังนี้ก็มี.

@@@@@@@

ดูก่อนภราดา.! สรรพสิ่งที่ปรารถนา แสวงหาไปไกลแสนไกล ที่แท้ก็อยู่ในหัวใจของเรานี่เอง





Thank to :-
website : dhamma.serichon.us/2022/08/15/ปริเยสนา-เรากำลังแสวงหา/
Post date : 15 สิงหาคม 2022 , By admin.
ูผู้เขียน : ทองย้อย แสงสินชัย