ยินดีต้อนรับคุณ, บุคคลทั่วไป กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน

ผู้เขียน หัวข้อ: นิทาน ในบาลี ไม่ใช่ tale ในอังกฤษ  (อ่าน 777 ครั้ง)

0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้

raponsan

  • มารยิ่งมี บารมียิ่งแก่กล้า
  • ผู้ดูแลบอร์ด
  • โยคาวจรผล
  • ********
  • ผลบุญ: +61/-0
  • ออฟไลน์ ออฟไลน์
  • กระทู้: 28361
  • Respect: +11
    • ดูรายละเอียด
นิทาน ในบาลี ไม่ใช่ tale ในอังกฤษ
« เมื่อ: มกราคม 14, 2021, 06:15:13 am »
0




นิทาน ในบาลี ไม่ใช่ tale ในอังกฤษ

“นิทาน” บาลีอ่านว่า นิ-ทา-นะ รากศัพท์มาจาก นิ (คำอุปสรรค = เข้า, ลง) + ทา (ธาตุ = ให้; ตัด) + ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน (อะ-นะ) : นิ + ทา = นิทา + ยุ > อน = นิทาน แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเครื่องกำหนด

@@@@@@@

“นิทาน” ในบาลีใช้ในความหมาย ดังนี้

(ก) เป็นคำนาม :-
     (1) การผูกลง (tying down to)
     (2) พื้น, รากฐาน, โอกาส (ground, foundation, occasion)
     (3) บ่อเกิด, แหล่งกำเนิด, เหตุ (source, origin, cause)
     (4) เหตุผล, ข้ออ้าง, เรื่อง (reason, reference, subject)

(ข) เป็นคุณศัพท์ : ตั้งขึ้นบน-, เกิดขึ้นโดย-, มีแหล่งกำเนิดที่-, เกี่ยวพัน- (founded on, caused by, originating in, relating to)

(ค) เป็นกริยาวิเศษณ์ : (มีรูปเป็น -นิทานํ เช่น ตโตนิทานํ) โดยทาง, เนื่องด้วย, โดยอาศัย (by means of, in consequence of, through)

บาลี “นิทาน” สันสกฤตก็เป็น “นิทาน”


@@@@@@@

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกความหมายของ นิทาน” ในสันสกฤตไว้ดังนี้

(สะกดตามต้นฉบับ) “นิทาน : (คำนาม) ประถมการณ์, บูรพเหตุ, เหตุไกล; อันตรธาน, ความสิ้นไปแห่งประถมเหตุ; บริศุทธิ, วิศุทธิ; ศุทธิ; การร้องขอบำเหน็จรางวัลหรือขอสิ่งซึ่งได้ประติบัทแล้วด้วยความเคร่งครัด; กษัย, ความสิ้น, อวสาน; โรคนิทาน, การตรวจโรค, การตรวจสมุตถานหรือมูลแห่งพยาธิ, การศึกษาอาการต่างๆ เพื่อสืบสาวเอาเหตุไกลหรือใกล้

; a first cause, a primary cause, a remote cause ; disappearance, cessation of a first cause ; purification, purity, correctness ; asking for the recompense or the objects of austere devotion ; end; cessation ; ascertaining the cause of disease, the study of symptoms with a view to trace the remote or proximate cause.”

@@@@@@@

ขยายความ : ในคัมภีร์ โดยเฉพาะพระวินัยปิฎก จะมีวลีที่ปรากฏบ่อยๆ คือ

“เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ”
พระไตรปิฎกแปลเป็นไทยนิยมแปลว่า “ในเพราะเหตุเป็นมูลเค้านั้น ในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น”
ความหมายของวลีนี้ก็คือ “เพราะมีเรื่องเป็นต้นเหตุเกิดขึ้นเช่นนี้ (พระพุทธองค์จึงทรงบัญญัติเรื่องนั้นไว้)”

คำที่เป็นชุดของ “นิทาน” ที่นิยมใช้ในคัมภีร์อรรถกถากรณีที่บรรยายถึงต้นเหตุของเรื่องราวต่างๆ มักมี 3 คำ คือ
    (๑) “ทูเรนิทาน” = เรื่องไกล หมายถึง ต้นเหตุที่มีมาแต่เก่าก่อนนานไกล
    (๒) “อวิทูเรนิทาน” = เรื่องใกล้ หมายถึง ต้นเหตุที่เกิดขึ้นเมื่อไม่นานนัก
    (๓) “สนฺติเกนิทาน” = เรื่องปัจจุบัน หมายถึง ต้นเหตุที่เพิ่งเกิดขึ้น

ถ้าเทียบกับช่วงวัยของคนจะเข้าใจได้ง่ายขึ้น เช่น ปู่เล่าประวัติตัวเองให้หลานฟัง
    – เรื่องสมัยที่ปู่ยังเป็นเด็ก เทียบได้กับ “ทูเรนิทาน”
    – เรื่องสมัยที่ปู่เป็นหนุ่ม เทียบได้กับ “อวิทูเรนิทาน”
    – เรื่องตอนที่ปู่แก่แล้ว เทียบได้กับ “สนฺติเกนิทาน”

อาจเป็นเพราะเมื่อมีเรื่องเล่ายาวนานเช่นนี้ท่านใช้คำว่า “-นิทาน” เป็นหลัก


@@@@@@@

คำว่า “นิทาน” เมื่อเอามาใช้ในภาษาไทย เราจึงเข้าใจกันไปว่าเป็น “เรื่องที่เล่ากันมา”  ดังที่พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า
     “นิทาน : (คำนาม) เรื่องที่เล่ากันมา เช่น นิทานชาดก นิทานอีสป; เหตุ เช่น โรคนิทาน; เรื่องเดิม เช่น วัตถุนิทาน. (ป.).”
     “เรื่องที่เล่ากันมา” ตามความหมายนี้ตรงกับคำอังกฤษว่า tale ดังที่พจนานุกรม สอ เสถบุตร ก็แปลคำว่า “นิทาน” เป็นอังกฤษว่า a tale, a story, a yarn, a fable , as นิทานอีสป Aesop’s fables

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล tale เป็นบาลีดังนี้ :-
     (1) kiṃvadantī กิมฺวทนฺตี (กิม-วะ-ทัน-ตี) = เรื่องที่ถามข่าวเล่าขานกันมา
     (2) ākhyāna อาขฺยาน (อา-ขฺยา-นะ) = เรื่องที่จำกันมาเล่าบอก
     (3) pesuñña เปสุญฺญ (เป-สุน-ยะ) = เรื่องซุบซิบนินทา, เรื่องไร้สาระ

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี ไม่ได้แปล tale เป็นบาลีว่า “นิทาน”
“นิทาน” ในบาลีหมายถึง สาเหตุหรือเบื้องหลังของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น

@@@@@@@

ดูก่อนภราดา.! ไฟไหม้ต้องมีสาเหตุ แต่สิ่งควรทำก่อนคือดับไฟ





ขอบคุณ : dhamma.serichon.us/2021/01/12/นิทาน-ในบาลี-ไม่ใช่-tale-ในอั/
บทความของ ทองย้อย แสงสินชัย ,12 มกราคม 2021, posted by admin   
บันทึกการเข้า
ปัญจะมาเร ชิเนนาโถ ปัตโต สัมโพธิมุตตะมัง จตุสัจจัง ปะกาเสติ มหาวีรัง นะมามิหัง ปัญจะมาเร ปลายิงสุ