พิมพ์

[ธัมมะวังโส]

ถาม พอจ.พระสังฆราช เริ่มมีแต่ยุคไหน คะ

ตอบ ไม่รู้ แต่จากประวัติ และคำบอก
ของครูอาจารย์ นั้น เริ่มมีในยุค สุโขทัย ดั่งมีหลักฐานที่ปรากฏใน หลักศิลาจารึกว่า
“ที่พระนครสุโขทัยนี้มีสังฆราช มีปู่ครู มีมหาเถระ และมีเถระ” ดังนี้เป็นต้น สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงมีทัศนะว่า สังฆราชเห็นจะเป็นตำแหน่ง สังฆนายก ชั้นสูงสุด (ปัจจุบันเรียกว่า สกลมหาสังฆปรินายก)
ตำแหน่ง ปู่ครู ตรงกับที่เราเรียกว่าพระครู ทุกวันนี้เป็นตำแหน่งรองจากสังฆราช
ส่วนมหาเถระและเถระที่กล่าวในศิลาจารึกนั้นเห็นจะเป็นพระที่อายุพรรษามาก และทรงคุณธรรมด้านศาสนาเท่านั้น น่าจะไม่ใช่สมณศักดิ์ที่พระเจ้าแผ่นดินทรงตั้งและตามหลักฐานต่าง ๆ นั้น
สันนิษฐานว่าเมื่อพระนครสุโขทัยเป็นราชธานี เห็นจะมีพระสังฆราชมากกว่าองค์เดียว การปกครองราชอาณาจักรครั้งนั้นหัวเมืองใหญ่ที่อยู่ห่างไกลราชธานีมักจะเป็นเมืองประเทศราชเสียส่วนมาก แม้เมืองที่อยู่ใกล้ราชธานีก็ตั้งเจ้านายในราชวงศ์ออกไปปกครองเมืองประเทศราช เมืองใหญ่แต่ละเมืองจะมีพระสังฆราชองค์หนึ่งเป็นสังฆปริณายกของพระสงฆ์ในเขตเมืองนั้น มีตัวอย่างในครั้งต่อมาว่า ในชั้นหลัง ๆ ยังเรียกเจ้าคณะเมืองว่า สังฆราชา (ต่อมารัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทรงเปลี่ยนเป็น “สังฆปาโมกข์”) ดังแผนภูมิแสดงโครงสร้างการปกครองคณะสงฆ์สมัยสุโขทัย ดังต่อไปนี้
ดังนั้น ในครั้งสุโขทัย อยุธยา ตอนต้นนั้น สังฆราชา มีหลายองค์ ตามผู้ปกครองประเทศ ไม่ใช่่เช่นปัจจุบัน เพราะว่า แม้จะเรียกว่า สูโขทัย อยุธยา แต่การปกครอง ก็มีราชา เจ้าเมือง หัวเมืองต่าง ๆ ที่ปกครอง เขตตน ใน สุโขทัย แบ่งการปกครองออกเป็นหลายเขต มีหลายชนชาติ ครอบคลุม ลาว เขมร พม่า มาเลเซีย บางส่วน ดังนั้น สังฆราชา จึงมีตามเขตเจ้าเมืองต่าง ๆ ด้วย
ดังนั้นจะกล่าวว่า มีสังฆราช ก็มิใช่ เพราะมีหลายองค์ ในคราเดียว
จะกล่าวว่า ไม่มี ก็ไม่ใช่ แต่ประวัติศาสตร์ ยกย่อง ตามผู้ปกครองใหญ่ แต่พระสงฆ์ นับถือกันตามลำดับ อาวุโส ภันเต

[PRAMOTE(aaaa)]

สาธุ สาธุ