พิมพ์

[catwoman]

 

เจริญ สติ กับ เจริญ สมาธิ แตกต่างกันหรือ เป็นอันเดียวกัน คะ

 

[raponsan]

ข้อความโดย: catwoman



เจริญ สติ กับ เจริญ สมาธิ แตกต่างกันหรือ เป็นอันเดียวกัน คะ

 

คำถามนี้เกินปัญญาของผม ไม่อาจตอบให้กระจ่างได้ คุณแคทวูแมน ควรไปตั้งคำถามในห้อง "ถามตอบ ทุกเรื่องที่เกี่ยวกับ กรรมฐาน" อย่างไรก็ตาม เมื่อตั้งใจมาถามแล้ว ผมจะพยายามคุยเป็นเพื่อน ขอให้ถือว่า หาข้อมูลมาคุยกัน นี่ยังไม่ใช่คำตอบ  ขอให้พิจารณาข้อธรรมใน "ยุคนัทธวรรค ยุคนัทธกถา" ดังนี้

ยุคนัทธวรรค ยุคนัทธกถา
พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๑ 
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒๓ ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค

    [๕๓๔] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้
    สมัยหนึ่ง ท่านพระอานนท์อยู่ ณ โฆสิตาราม ใกล้พระนครโกสัมพี ณ ที่นั้นแล ท่านพระอานนท์เรียกภิกษุทั้งหลายมาว่า ดูกรอาวุโสทั้งหลายภิกษุเหล่านั้นรับคำท่านพระอานนท์แล้ว ท่านพระอานนท์ได้กล่าวว่า
    ดูกรอาวุโสทั้งหลาย ก็ภิกษุหรือภิกษุณีรูปใดรูปหนึ่ง พยากรณ์อรหัตในสำนักเรา ด้วยมรรค ๔ ทั้งหมด หรือด้วยมรรคเหล่านั้นมรรคใดมรรคหนึ่ง

    มรรค ๔ เป็นไฉน ฯ
    ดูกรอาวุโสทั้งหลาย ภิกษุในศาสนานี้ ย่อมเจริญวิปัสสนาอันมีสมถะเป็นเบื้องต้น เมื่อภิกษุนั้นเจริญวิปัสสนาอันมีสมถะเป็นเบื้องต้นอยู่ มรรคย่อมเกิด ภิกษุนั้นเสพ เจริญ ทำให้มากซึ่งมรรคนั้น เมื่อภิกษุนั้นเสพ เจริญทำให้มากซึ่งมรรคนั้นอยู่ ย่อมละสังโยชน์ได้ อนุสัยย่อมสิ้นไป ฯ

    อีกประการหนึ่ง ภิกษุเจริญสมถะมีวิปัสสนาเป็นเบื้องต้น เมื่อภิกษุนั้นเจริญสมถะมีวิปัสสนาเป็นเบื้องต้นอยู่ มรรคย่อมเกิดขึ้น ภิกษุนั้นเสพ เจริญทำให้มากซึ่งมรรคนั้น เมื่อภิกษุนั้นเสพ เจริญ ทำให้มากซึ่งมรรคนั้นอยู่ย่อมละสังโยชน์ได้ อนุสัยย่อมสิ้นไป ฯ

    อีกประการหนึ่ง ภิกษุเจริญสมถะและวิปัสสนาคู่กันไป เมื่อภิกษุนั้นเจริญสมถะและวิปัสสนาคู่กันไป มรรคย่อมเกิด ภิกษุนั้นเสพ เจริญ ทำให้มากซึ่งมรรคนั้น เมื่อภิกษุนั้นเสพ เจริญทำให้มากซึ่งมรรคนั้นอยู่ ย่อมละสังโยชน์ได้ อนุสัยย่อมสิ้นไป ฯ

    อีกประการหนึ่ง ภิกษุมีใจนึกถึงโอภาสอันเป็นธรรมถูกอุทธัจจะกั้นไว้สมัยนั้น จิตย่อมตั้งมั่นสงบอยู่ภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น ตั้งมั่นอยู่มรรคย่อมเกิดแก่ภิกษุนั้น ภิกษุนั้นเสพ เจริญ ทำให้มากซึ่งมรรคนั้น เมื่อภิกษุนั้นเสพ เจริญ ทำให้มากซึ่งมรรคนั้นอยู่ ย่อมละสังโยชน์ได้ อนุสัยย่อมสิ้นไป

     ดูกรอาวุโสทั้งหลาย ก็ภิกษุหรือภิกษุณีรูปใดรูปหนึ่ง พยากรณ์อรหัตในสำนักเรา ด้วยมรรค ๔ นี้ทั้งหมด หรือด้วยมรรคเหล่านั้นมรรคใดมรรคหนึ่ง ฯ
     ......ฯลฯ.....................

ที่มา :- http://www.84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=31&A=7564&Z=7861
ศึกษาอรรถกถานี้ ได้ที่ :- http://www.84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=534

พระสูตรนี้ เป็นภาษิตของพระสารีบุตรทั้งหมด รู้จักกันในชื่อ "คัมภีร์ปฏิสัมภิทามรรค" จากการอ่านอรรถกถา เข้าใจว่า พระอานนท์ฟังมาจากพระสารีบุตร 

ที่ใช้คำว่า มรรค ๔ ขอให้เข้าใจว่า ไม่ใช่อริยมรรคมีองค์ ๘ แต่เป็นปฏิปทามรรค เพื่อความเข้าใจขอนำ พระไตรปิฏก ฉบับประชาชน มาแสดงดังนี้

ยุคนัทธะ(ธรรมที่เทียมคู่) บทตั้งเป็นภาษิตของพระอานนท์ แสดงว่า ภิกษุภิกษุณีจะพยากรณ์อรหัตตผลในสำนักของพระอานนท์ ก็มี ๔ ทาง คือ
๑. เจริญวิปัสสนา มีสมถะเป็นเบื้องต้น(เจริญปัญญาโดยเจริญสมาธิก่อน)
๒. เจริญสมถะ มีวิปัสสนเป็นเบื้องต้น (เจริญสมาธิโดยเจริญปัญญาก่อน)
๓. เจริญทั้งสมถะและวิปัสสนาคู่กัน
๔. มีจิตแยกจากความฟุ้งสร้านในธรรม

อีกนัยหนึ่ง คือ

พระอานนท์แสดงธรรมแก่ภิกษุทั้งหลายว่า ภิกษุภิกษุณีที่ พยากรณ์การบรรลุความเป็นพระอรหันต์(พูดว่าได้บรรลุ)ในสำนักของเรา ย่อมมีทางเป็นไปได้อย่างใดอย่างหนึ่ง รวม ๔ ทาง คือ
    ๑. เจริญวิปัสสนา(ปัญญาอันเห็นแจ้ง) มีสมถะเป็นหัวหน้า มรรคเกิดขึ้นเมื่เจริญมรรคก็ละสัญโญชน์(กิเลส ที่ร้อยรัดหรือผูกมัด)ได้กิเลส  พวกอนุสัย(แฝงตัวหรือนอนอยู่ในสันดาน)ย่อมไปหมด
    ๒. เจริญสมถะ(ความสงบใจ) มีวิปัสสนาเป็นหัวหน้า แล้วหมดกิเลส
    ๓. เจริญทั้งสมถะและวิปัสสนาคู่กัน แล้วหมดกิเลส
    ๔. มีจิตแยกจากความฟุ้งสร้านในธรรม(วิปัสสนูปกิเลส=เครื่องทำวิปัสสนาให้เศร้าหมอง เช่น สิ่งที่ทำให้หลงเข้าใจผิดมีแสงสว่าง เป็นต้น) จิตสงบตั้งหมั่น ในภายในมีอารมณ์เป็นหนึ่งแล้วหมดกิเลส.

ที่มา :- http://www.larnbuddhism.com/tripitaka/prasuttanta/k21.html
ที่มา :- http://www.larnbuddhism.com/tripitaka/prasuttanta/13.4.html

ตอบคำถามที่ว่า...เจริญสติ กับ เจริญสมาธิ แตกต่างกัน หรือเป็นอันเดียวกัน คะ.?
หากนำมรรคมีองค์ ๘ มาพิจารณา สัมมาสติเป็นมรรคองค์ที่ ๗ ส่วนสัมมาสมาธิเป็นมรรคองค์ที่ ๘ จะเห็นว่า แยกกันอย่างชัดเจน ดังนั้นจึงตอบได้ว่า เจริญสติกับเจริญสมาธิ แตกต่างกัน

อนึ่ง..หัวใจของ "กรรมฐานมัชฌิมา แบบลำดับ" คือ การรวมมรรคมีองค์ ๘ (เรื่องนี้เป็นความลับ) ในระดับปุถุชนแล้ว คงเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ยากว่า เมื่อสติกับสมาธิแยกกันแล้ว นำมารวมกันได้อย่างไร เรื่องนี้ต้องเว้นเอาไว้ ไม่ขอกล่าวถึง

กลับมาเรื่อง ปฏิปทามรรค ๔ มรรคนี้ทำให้เห็นว่า การเจริญสติ(หรือวิปัสสนา/ปัญญา) และการเจริญสมาธิ(หรือสมถะ) สามารถกระทำแยกกันได้ เมื่อกระทำแล้ว ก็จะได้ทั้งสติและสมาธิตามมา สุดท้ายก็จะสิ้นกิเลสเหมือนกัน สรุปง่ายๆ ดังนี้ครับ

    ๑. เจริญสมาธิก่อน สติจะเกิดตามมา การปฏิบัติธรรมแนวนี้เป็นพวกอุภโตภาค(ได้ทั้งเจโตวิมุติและปัญญาวิมุติ)
    ๒. เจริญสติก่อน สมาธิจะเกิดตามมา การปฏิบัติธรรมแนวนี้เป็นพวกสุกขวิปัสสก(ได้ปัญญาวิมุติอย่างเดียว)

    สงสัยอะไรถามได้นะครับ ขอคุยเป็นเพื่อนเท่านี้....