.
ภาพลายเส้นวัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือ "วัดพระแก้ว" (ภาพจากท้องถิ่นสยามยุคพระพุทธเจ้าหลวง)“ทรงผนวชวัดพระแก้ว” ธรรมเนียมนี้เริ่มที่เจ้านายพระองค์ใด.? เป็นพระองค์แรก
วัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือ วัดพระแก้ว ตั้งอยู่ภายในพระบรมมหาราชวัง แม้จะไม่มีพระภิกษุประจำพรรษา แต่ก็ถือเป็นประเพณีมาตั้งแต่สร้างกรุงว่า เจ้านายชั้นสูงจะต้อง “ทรงผนวชวัดพระแก้ว” จากนั้นเสด็จประทับที่วัดอื่นๆ ต่อไป
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดพระแก้วขึ้นพร้อมกับการสร้างพระบรมมหาราชวัง การก่อสร้างแล้วเสร็จใน พ.ศ. 2327 จึงโปรดให้อัญเชิญ “พระแก้วมรกต” จากพระราชวังเดิมฟากตะวันตกลงเรือพระที่นั่งมายังพระอารามที่สร้างใหม่ พระราชทานนามว่า “วัดพระศรีรัตนศาสดาราม”
“วัดพระแก้ว” หรือ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม (ภาพจากหนังสือ พระราชพิธีบรมราชาภิเษก)ส่วนเจ้านายพระองค์แรกที่ “ทรงผนวชวัดพระแก้ว” คือ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร หรือ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เมื่อ พ.ศ. 2331
คราวนั้น พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 บันทึกว่า
“สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์ใหญ่ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร พระชนมายุได้ 21 พรรษา ควรจะทรงบรรพชาอุปสมบท และสมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทร์รณเรศ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์ ทั้ง 2 พระองค์ พระชนมายุเกินอุปสมบทแล้ว ยังหาได้ทรงผนวชเป็นพระภิกษุไม่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดอนุญาตให้ทรงออกผนวช
ครั้น ณ วันอาทิตย์ เดือน 8 ขึ้น 1 ค่ำ เวลาเช้า 3 โมง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรฯ ก็เสด็จพระราชดำเนิน ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พร้อมด้วยพระสงฆ์ราชาคณะและราชวงศานุวงศ์ท้าวพระยามุขมนตรีทั้งหลาย…” (จัดย่อหน้าใหม่โดยผู้เขียน)
รัชกาลที่ 2 (ภาพจาก : wikicommon)
ภายหลังบรรดาเจ้านายที่เป็นเจ้าฟ้า, พระองค์เจ้า, หม่อมเจ้า ทั้งวังหลวงและวังหน้า ต้องทรงผนวชที่วัดพระแก้วทั้งสิ้น จนถือกันว่า ถ้าเจ้านายองค์ใดไม่ได้ทรงผนวชที่วัดพระแก้ว ย่อมเป็นคนที่เสียคนหรือจะเสียคนต่อไป
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์ไว้ในเรื่อง “พระราชพิธีสิบสองเดือน” ตอนหนึ่งว่า พระบาทสมเด็จพระจอมกล้าเจ้าอยู่หัวทรงถือจนชั้นบวชเณร ด้วยมีเหตุเกิดขึ้นกับ หม่อมเจ้าสถิตย์เสถียร (พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร และเป็นพระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)
เมื่อหม่อมเจ้าสถิตย์เสถียรมีพระชันษาครบปีที่จะบวชเณรในปีที่พระราชทานเพลิงพระศพกรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร จึงโปรดให้ออกไปทรงผนวชเณรที่พระเมรุอย่างบวชหน้าศพ ครั้นเมื่อหม่อมเจ้าสถิตย์เสถียรเสียจิตไป ก็รับสั่งพาโลว่าเพราะไม่ได้บวชที่วัดพระแก้ว
อ่านเพิ่มเติม :-
• บรรพชาอุปสมบท ทางเลือกที่ช่วยเจ้านายหลายพระองค์ “รอด”
• ตามรอยพระแก้วมรกต มี “วัดพระแก้ว” หรือที่ประดิษฐานพระแก้วมรกต อยู่ไหนบ้าง? ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : วิภา จิรภาไพศาล
เผยแพร่ : วันอาทิตย์ที่ 23 พฤศจิกายน พ.ศ.2568
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 17 มกราคม 2568
website :
https://www.silpa-mag.com/history/article_146667อ้างอิง :-
- เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค). พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1, กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร พ.ศ. 2531.
- ส.พลายน้อย. เล่าเรื่องบางกอก อนุสรณ์งานประชุมเพลิงศพ นางชัยประชา (สรวล สุนทโรทัย) ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันเสาร์ที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2520.
ผู้เขียน
หัวข้อ: “ทรงผนวชวัดพระแก้ว” ธรรมเนียมนี้เริ่มที่เจ้านายพระองค์ใด.? เป็นพระองค์แรก (อ่าน 19 ครั้ง)