หัวข้อ: อะไรคือ มุขปาฐะ ? เริ่มหัวข้อโดย: ปัญญสโก ภิกขุ ที่ พฤษภาคม 22, 2015, 04:54:44 pm ask1
อะไรคือ มุขปาฐะ ? หัวข้อ: Re: อะไรคือ มุขปาฐะ ? เริ่มหัวข้อโดย: drift-999 ที่ พฤษภาคม 22, 2015, 05:13:49 pm :smiley_confused1:
หัวข้อ: Re: อะไรคือ มุขปาฐะ ? เริ่มหัวข้อโดย: ปัญญสโก ภิกขุ ที่ พฤษภาคม 27, 2015, 10:00:42 pm มุขปาฐะ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 เขียนว่า “มุขบาฐ” (มุก-ขะ-บาด)และ “มุขปาฐะ” (มุก-ขะ-ปา-ถะ) และให้ความหมายไว้ว่า : “การต่อปากกันมา, การบอกเล่าต่อ ๆ กันมาโดยมิได้เขียนเป็นลายลักษณ์อักษร เช่น เรื่องนี้สืบมาโดยมุขบาฐ เรื่องนี้เป็นมุขปาฐะ” “มุขปาฐะ” เขียนแบบบาลีเป็น “มุขปาฐ” อ่านว่า มุ-ขะ-ปา-ถะ ประกอบด้วยคำว่า มุข + ปาฐ = มุขปาฐ “มุข” แปลตามรากศัพท์ว่า (1) “อวัยวะอันเขาเปิดเผย” (2) “อวัยวะเป็นเครื่องผูก” (3) “อวัยวะเป็นเครื่องเป็นไปแห่งประโยชน์สุข” “มุข” หมายถึงอวัยวะ 2 อย่าง คือ “ปาก” และ “หน้า” จะหมายถึงอะไรต้องสังเกตที่บริบท “ปาฐ” แปลว่า การอ่าน, การสวด, บทสวด, ข้อความในตัวบท, ถ้อยคำในคัมภีร์ “มุขปาฐ” จึงแปลว่า “ถ้อยคำที่จำมาจากปาก” เป็นคำบาลีที่เราคิดขึ้นตามวัฒนธรรมการเรียนรู้สำหรับคนที่ไม่รู้หนังสือ คือครูบอกข้อความให้ศิษย์ท่องโดยไม่ต้องเห็นลายลักษณ์อักษร สำหรับเด็กวัด มีคำเรียกการเรียนแบบนี้ว่า “ต่อหนังสือค่ำ” เพราะมักทำกันในเวลาเย็นถึงค่ำ ระบบ “มุขปาฐ” ทำให้เกิดคำเดียวกัน ออกเสียงเหมือนกัน แต่เอาไปเขียนต่างกัน เช่น ชินสีห์ หรือ ชินศรี แก่นจันทน์ หรือ แก่นจันทร์ หรือ แก่นจัน ที่กลายไปจนจำไม่ได้ก็มี เช่น พระเพชฉลูกรรม (เพ็ด-ฉะ-หฺลู-กํา) ก็คือ พระวิศวกรรม หรือ พระวิษณุกรรม ชาวบ้านไทยสมัยก่อนจึงมีชื่อเรียกง่ายๆ เขียนง่ายๆ เพราะได้ยินเสียงอย่างไรก็เขียนอย่างนั้น ระวัง : สตรีสมัยนี้ไม่พึงตั้งชื่อแปลกๆ สะกดยาก เช่น “ณมญาณ” (ผู้นอบน้อมความรู้) เพราะอาจถูกเปลี่ยนชื่อโดยระบบ “มุขปาฐ” ได้ง่ายๆ บาลีวันละคำ (232) 27-12-55 เพชฉลูกรรม [เพ็ดฉะหฺลูกํา] น. พระวิศวกรรม. มุข = ปาก, หน้า (ศัพท์วิเคราะห์) - มุขิยติ วิวริยตีติ มุขํ อวัยวะอันเขาเปิดเผย มุข ธาตุ ในความหมายว่าเปิด อ ปัจจัย - มุนนฺติ พนฺธนฺติ เอเตนาติ มุขํ อวัยวะเป็นเครื่องผูก มุ ธาตุ ในความหมายว่าผูก ข ปัจจัย - หิตสุขํ มุขติ ปวตฺตติ เอเตนาติ มุขํ อวัยวะเป็นเครื่องเป็นไปแห่งประโยชน์สุข มุข ธาตุ ในความหมายว่าเป็นไป อ ปัจจัย ปาฐ = การอ่าน, การสวด, บทสวด, พระบาลี (ศัพท์วิเคราะห์) ปาฐียเตติ ปาโฐ อาการอันเขาสวด, บทอันเขาสวด ปฐ ธาตุ ในความหมายว่าสวด, พูด ณ ปัจจัย ปาฐ (บาลี-อังกฤษ) การอ่าน, การอ่านตัวบท,ข้อความในตัวบท, ตัวบท reading, text-reading, passage of a text, text มุข, มุข- [มุก, มุกขะ-] น. หน้า, ปาก; ทาง; หัวหน้า; ส่วนของตึกหรือเรือนที่ยื่นออกมาจากส่วนใหญ่ มักอยู่ด้านหน้า. (ป., ส.). มุขบาฐ, มุขปาฐะ [มุกขะบาด, มุกขะ-] น. การต่อปากกันมา, การบอกเล่าต่อ ๆ กันมาโดยมิได้เขียนเป็นลายลักษณ์อักษร, เช่น เรื่องนี้สืบมาโดยมุขบาฐ เรื่องนี้เป็นมุขปาฐะ. นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย |