ความน่าสนใจ ในเรื่องสุญญตา เป็นเรื่องที่ผมสนใจมาก ๆ ในตอนนี้เพราะเนื่องด้วย อนัตตา
เปิดเรื่องจากการที่ พระอานนท์ เข้าเฝ้าองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้ว ทูลถามว่า
ท่านพระอานนท์
ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว นั่ง ณ
ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
พระองค์ตรัส ว่า โลกสูญ โลกสูญ ดังนี้ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ด้วยเหตุ
เพียงเท่าไร หนอแล พระองค์จึงตรัสว่า โลกสูญ ฯ
พระพุทธดำรัส ตรัสตอบดังนี้
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรอานนท์ เพราะว่าสูญจากตนและจากสิ่งที่
เนื่อง ด้วยตน ฉะนั้นเราจึงกล่าวว่าโลกสูญ ดูกรอานนท์ อะไรเล่าสูญจากตน
และสิ่ง ที่เนื่องด้วยตน ดูกรอานนท์ จักษุสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
รูปสูญ จากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน จักขุวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
จักขุ สัมผัสสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน แม้สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือ
อทุก ขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะจักขุสัมผัสเป็นปัจจัย ก็สูญจากตนและสิ่งที่
เนื่อง ด้วยตน หูสูญ ฯลฯ เสียงสูญ จมูกสูญ กลิ่นสูญ ลิ้นสูญ รสสูญ
กายสูญ โผฏฐัพพะสูญ ใจสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน ธรรมารมณ์สูญ
จากตนและ สิ่งที่เนื่องด้วยตน มโนวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุข เวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะมโนสัมผัส
เป็น ปัจจัย ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน เพราะฉะนั้น เราจึงกล่าวว่า
โลก สูญ ฯ
ผมขอกระจาย ในที่นี้ที่ละอย่าง
ดูกรอานนท์ เพราะว่าสูญจากตนและจากสิ่งที่เนื่อง ด้วยตน ฉะนั้นเราจึงกล่าวว่าโลกสูญ
ดูกรอานนท์ อะไรเล่าสูญจากตนและสิ่ง ที่เนื่องด้วยตน
ดูกรอานนท์ จักษุสูญ จากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน รูปสูญ จากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
จักขุวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
จักขุ สัมผัสสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือ อทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะจักขุสัมผัสเป็นปัจจัย
ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่อง ด้วยตน
หูสูญ จากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน เสียงสูญ จากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
โสตวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
โสต สัมผัสสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือ อทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะโสตะสัมผัสเป็นปัจจัย
ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่อง ด้วยตน
จมูกสูญ กลิ่นสูญ
ฆานะวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
ฆานะ สัมผัสสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือ อทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะฆานะสัมผัสเป็นปัจจัย
ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่อง ด้วยตน
ลิ้นสูญ รสสูญ
ชิวหาวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
ชิวหา สัมผัสสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือ อทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะชิวหาสัมผัสเป็นปัจจัย
ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่อง ด้วยตน
กายสูญ โผฏฐัพพะสูญ
สัมผัสวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
สัมพัส สัมผัสสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือ อทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะสัมผัสสัมผัสเป็นปัจจัย
ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่อง ด้วยตน
ใจสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน ธรรมารมณ์สูญจากตนและ สิ่งที่เนื่องด้วยตน
มโนวิญญาณสูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
แม้สุข เวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะมโนสัมผัสเป็น ปัจจัย
ก็สูญจากตนและสิ่งที่เนื่องด้วยตน
เพราะฉะนั้น เราจึงกล่าวว่า
โลก สูญ
ดังนั้น คำตอบว่า โลกสูญ นั้น มาจากเหตุที่ว่า
จักษุสูญ รูปสูญ
หูสูญ เสียงสูญ
จมูกสูญ กลิ่นสูญ
ลิ้นสูญ รสสูญ
กายสูญ โผฏฐัพพะสูญ
ใจสูญ ธรรมารมณ์สูญ