ธาตุกสิณต้องเป็นของจริง
ธาตุกสิณ ย่อมหมายถึงสิ่งที่ ตา สัมผัสได้ ใจสัมผัสรู้ ( ตานอก และ ตาใน )
กสิณแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ
กสิณธาตุตรง มี สี่ ธาตุ
1. ปฐวีกสิณ 2. เตโชกสิณ 3. อาโปกสิณ 4. วาโยกสิณ
( ตัวกสิณ ธาตุ ต้องอาศัย ปฐวีกสิณเป็นหลัก )
ธาตุ กสิณ มี สองอย่าง ธาตุที่มีรูป เรียกว่า รูปกสิณ ธาตุที่ไม่มี รูป เรียกว่า อรูปกสิณ
รูปกสิณ มี สามอย่าง เพราะว่าเห็นได้ด้วย ตานอก สัมผัสได้ ด้วยตาใน
คือ ปฐวี เตโช และ อาโป
อรูปกสิณ มี 1 ธาตุ คือ วาโยกสิณ
กสิณธาตุ สี แตกตัวมาจาก ปฐวี ธาตุ อาศัย สี ( วรรณะ ) เป็น องค์นิมิตรบริกรรม
1. โอทาตกสิณ สีขาว
2. นีลกสิณ สีเขียว
3. โลหิตกสิณ สีแดง
3. ปีตกสิณ สีเหลือง
( กสิณ มีสองอย่าง คือ กสิณที่กลืนกัน กับ กสิณ ที่ตัดกัน )
สีขาว กลืน กับสีเหลือง สีขาว ตัดกับ สีแดง ตัดกับ สีเขียว เป็นต้น สอบเทียบ กับแม่สี ในปัจจุบัน เพราะว่า ถ้าดวง กสิณ กลืน กับ พื้น กสิณ โอกาสจะได้ดวงนิมิตร ยากมากเพราะดวงกสิณกว้างเกินไป หรือแคบเกินไป ย่อมไม่ดี
กสิณชนิดสุดท้าย คือ อรูปกสิณตรง
1. อากาสกสิณ อันนี้เป็นกสิณช่องว่าง ลักษณะช่องว่าง
2. อาโลกกสิณ กสิณที่อาศัยแสงสว่าง
( และ 3 วาโยกสิณ )
กสิณอรูปนั้น ต้อง อาศัย ปฐวีกสิณ เป็นตัวจัดดวงกสิณ ถ้าไมีมีดวงกสิณก็จะยาก