พิมพ์

[raponsan]

ธรรมะที่ควรตั้งไว้ในใจ

คอลัมน์ : ธรรมะวันหยุด พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ.9)
เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชร วรวิหาร www.watdevaraj.com

   
    คนที่มีความรู้ความสามารถเพียงอย่างเดียว อาจจะทำการงานที่ได้รับมอบหมายให้สำเร็จลุล่วงไปได้
    แต่ไม่สามารถที่จะเป็นที่รัก เป็นที่นับถือของคนรอบข้างได้
    เพราะปราศ จากคุณธรรมที่สมควรจะมีไว้ในตนเอง
    ดังสุภาษิตที่ว่า "ความรู้ คู่คุณธรรม" นั่นเอง

    ธรรมอันเป็นฐานที่มั่นคงของบุคคล หรือที่เรียกกันง่ายๆ ว่า ธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ 4 ประการ คือ

    1. ปัญญา แปลว่า ความรู้ชัด รู้ทั่ว เช่น การศึกษาเล่าเรียน จะเรียนรู้อะไรสักอย่างหนึ่งก็จะต้องศึกษาในเรื่องนั้นๆ ให้เข้าใจแจ่มแจ้ง ชัดเจน จึงจะเรียกได้ว่า สำเร็จประโยชน์ในการเรียน ไม่มีความบกพร่อง จนในที่สุดก็สามารถที่จะรู้เหตุและผลของสิ่งต่างๆ ได้ตามความเป็นจริง

    ปัญญานี้จะเกิดขึ้นได้ก็ด้วยเหตุ 3 ประการ คือ
           - ปัญญาเกิดจากการฟัง
           - ปัญญาเกิดจากการคิด และ
           - ปัญญาเกิด จากการอบรม

    2. สัจจะ แปลว่า ความจริง คือ จริงใจ ประพฤติสิ่งใดก็ให้ได้ทำจริง เช่น ตั้งใจไว้ว่าจะศึกษาเล่าเรียน จะปฏิบัติกิจอย่างใดอย่างหนึ่ง ก็ต้องทำอย่างจริงจัง ถึงแม้ว่าจะมีอุปสรรคเข้ามาเบียดเบียนขัดขวาง ก็จะต้องใช้ความพยายามฝ่าฟันอุปสรรคเหล่านั้นให้ได้ จนสามารถบรรลุจุดมุ่งหมายตามที่ต้องการ

     ความจริงใจนี้จะต้องแสดงต่อบุคคลอื่นทางกาย วาจาและใจ อีกทั้งเวลาจะทำ พูดและคิด ก็จะต้องมีแต่ความจริง คนจริงต่อหน้าที่ ต่อเวลา ต่อบุคคล ย่อมมีแต่คนเคารพนับถือ ยกย่อง ดังสุภาษิตที่ว่า "คนได้เกียรติ เพราะความสัตย์"

     3. จาคะ แปลว่า ความสละ ได้แก่ สละสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความจริงใจ เริ่มต้นตั้งแต่การเสียสละ ให้ปันสิ่งของแก่คนอื่น จนถึงการสละกิเลสที่มีอยู่ในตน

     4. อุปสมะ แปลว่า ความสงบ คือ สงบกาย สงบใจจากสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความสงบ คือ กิเลส ระงับความขัดข้อง วุ่นวายอันเกิดจากการถูกกิเลสเข้าครอบงำเสียได้ ทำให้จิตใจมีแต่ความสงบปราศจากกิเลสความเศร้าหมองใจ

   
     คนทุกคนที่เกิดมา ล้วนไม่มีสิ่งใดติดตัวมา
     เมื่อโตขึ้นก็สั่งสมสติปัญญา จนสามารถที่จะสร้างความเจริญให้แก่ตนเองโดยลำดับ การคบหากันก็จะมีมากขึ้น
     จำต้องมีสัจจะความจริงใจซื่อสัตย์ต่อกัน จึงจะได้รับการยกย่องนับถือ
     ต้องมีจาคะเสียสละให้ปัน การอยู่ร่วมในสังคมหมู่มาก ย่อมที่จะกระทบกระทั่งกันบ้าง
     จำต้องมีความสงบใจ ไม่ปล่อยให้จิตใจตกไปในอำนาจกิเลส ชีวิตจึงจะประสบแต่ความสุขตลอดไป

     ดังนั้น ธรรมทั้ง 4 ประการนี้
     ถ้าอบรมให้เกิดมีขึ้นในจิตใจหรือ ตั้งธรรม 4 ประการนี้ไว้ในใจแล้ว
     ก็สามารถที่จะทำให้ "ประสบกับสมบัติอันจะพึงมี พึงได้ต่อไปในอนาคต"


ขอบคุณภาพข่าวจาก
http://www.khaosod.co.th/view_news.php?newsid=TUROaWRXUXhORE13TURrMU5RPT0=&sectionid=TURNd053PT0=&day=TWpBeE1pMHdPUzB6TUE9PQ==
http://www.dhammajak.net/,http://www.dhammavariety.com/

[raponsan]

อธิษฐาน หรือ อธิษฐานธรรม 4 (ธรรมเป็นที่มั่น, ธรรมอันเป็นฐานที่มั่นคงของบุคคล, ธรรมที่ควรใช้เป็นที่ประดิษฐานตน เพื่อให้สามารถยึดเอาผลสำเร็จสูงสุดอันเป็นที่หมายไว้ได้ โดยไม่เกิดความสำคัญตนผิด และไม่เกิดสิ่งมัวหมอง หมักหมมทับถมตน, บางทีแปลว่า ธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจ)
      1. ปัญญา (ความรู้ชัด คือ หยั่งรู้ในเหตุผล พิจารณาให้เข้าใจในสภาวะของสิ่งทั้งหลายจนเข้าถึงความจริง )
      2. สัจจะ (ความจริง คือ ดำรงมั่นในความจริงที่รู้ชัดด้วยปัญญา เริ่มแต่จริงวาจาจนถึงปรมัตถสัจจะ)
      3. จาคะ (ความสละ คือ สละสิ่งอันเคยชิน ข้อที่เคยยึดถือไว้ และสิ่งทั้งหลายอันผิดพลาดจากความจริงเสียได้ เริ่มแต่สละอามิสจนถึงสละกิเลส)
      4. อุปสมะ (ความสงบ คือ ระงับโทษข้อขัดข้องมัวหมองวุ่นวายอันเกิดจากกิเลสทั้งหลายแล้ว ทำจิตใจให้สงบได้)

       ทั้ง 4 ข้อนี้ พึงปฏิบัติตามกระทู้ดังนี้
       1. ปญฺญํ นปฺปมชฺเชยฺย (ไม่พึงประมาทปัญญา คือ ไม่ละเลยการใช้ปัญญา)
       2. สจฺจํ อนุรกฺเขยฺย (พึงอนุรักษ์สัจจะ)
       3. จาคํ อนุพฺรูเหยฺย (พึงเพิ่มพูนจาคะ)
       4. สนฺตึ สิกฺเขยฺย (พึงศึกษาสันติ)


อ้างอิง ที.ปา. 11/254/241 ;ม.อุ. 14/682/437.
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖
http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=197

     
     กระทู้แนะนำ
     ธรรมะสาระวันนี้ "อธิษฐานธรรม 4 ประการควรพอกพูนไว้"
     http://www.madchima.org/forum/index.php?topic=7463.0

     ทำไมต้องมีการอธิษฐาน กรรมฐาน ครับ
     http://www.madchima.org/forum/index.php?topic=1935.msg7421#msg7421

[นักเดินทาง]

อนุโมทนา สาธุ ครับ การอธิษฐาน เป็นพื้นฐานกรรมฐาน มัชฌิมา แบบลำดับ เลยนะครับ

ขอบคุณมากครับ