ก็สามารถ เรียนได้ นะจ๊ะ เพราะวิชาของพระพุทธเจ้า นั้นเป็นวิชาที่ให้กับผู้มีจิต เปี่ยมบารมี
มิได้เป็นของแจกฟรี นะจ๊ะ เพราะการแจกฟรี พระพุทธเจ้าพระองค์ไม่ทำ แต่พระองค์จะให้แล้ว
ผู้นั้นต้องมีบารมีธรรม ที่สะสมมาแล้ว เพราะแก่นแห่งธรรม ไม่ใช่เป็นเรื่องของคนที่เขลาปัญญา
จะเข้าใจ ต้องเป็นผู้มีปัญญา จึงจักเข้าใจในแก่นแห่งธรรม นะจ๊ะ ดังนั้นการเรียนพระกรรมฐาน โดย
ไม่ขึ้นพระกรรมฐาน ก็สามารถ เรียนได้นะจ๊ะ เพราะวิชาที่เผยแผ่กันอยู่นี้ มีทั้งตำราและ ไฟล์เสียง
ภาพ สื่อต่าง ๆ สามารถ หาไปอ่านและศึกษาได้ตามวาสนา ส่วนผู้ใดนำไปฝึกแล้วไม่ก้าวหน้า ค่อย
กลับมาขึ้นกรรมฐาน แล้วเรียนจากครูอาจารย์ กันต่อ ที่สำคัญเมื่อเราไปเรียนศึกษาด้วยตนเองแล้ว
ปฏิบัติไม่ได้ ก็อย่าพึ่งไปพูดว่า กรรมฐาน มัชฌิมา แบบลำดับ นั้นเป็นกรรมฐาน ที่ฝึกยาก ไม่ใช่ง่าย
ด้วยการสรุปจากเพียงศึกษาด้วยตนเอง ซึ่งการกระทำอย่างนี้ ถือว่าเป็นโทษมากกว่านะจ๊ะเพราะเรา
ยังไม่ได้เข้ามาขึ้นกรรมฐาน และ เรียนปฏิบัีติจากพระอาจารย์กรรมฐาน แล้วไปกล่าวว่ายากเสียแล้ว
ดังนั้นแนะนำ การฝึกกรรมฐาน ที่ให้ได้ผลจริงๆ ก็คือ การขึ้นกรรมฐาน และ เรียนกรรรมฐาน โดยตรง
จึงจะมีความก้าวหน้า มิฉะนั้น ตอนที่เราฝึกก็ไม่สามารถระงับ อารมณ์อุปาทานไปได้ อันนี้สำคัญมาก
เพราะการแจ้งกรรมฐาน จักทำให้ปิดช่องว่างที่ปฏิบัติผิดได้ นะจ๊ะ
สรุป แล้วสามารถเรียน ภาวนาได้ นะจ๊ะั หากมีวาสนา บารมี ที่ทำมาแต่อดีตไว้ดีแล้ว ก็ย่อมสามารถ
ภาวนาปฏิบัติได้โดยไม่ต้องมีครู ตามสอน
แต่หากปฏิบัติ ภาวนาไม่ได้ ก็ขอให้มาขึ้นกรรมฐาน ก่อนนะจ๊ะ ก่อนที่จะสรุป ว่าปฏิบัติยาก หรือว่า
ทำไม่ได้
เจริญธรรม