๑. สมาธิคืออะไร ?๕ คำตอบข้อนี้มีได้ต่างๆ กัน อาจจะมุ่งหมายถึงการทำ กิริยาที่ทำ
หรือสิ่งที่ถูกทำ และผลที่เกิดขึ้นจากการกระทำ ล้วนแต่เรียกว่า สมาธิไปหมด. ส่วนความ
มุ่งหมายอันแท้จริง ท่านให้คำจำกัดความไว้ว่า สมาธิคือ กุศลจิตที่มีอารมณ์แน่วแน่ ดังนี้
นี่เป็นการแสดงว่า ท่านเพ่งเล็งถึงผลที่เกิดขึ้น โดยตรง. ส่วนการทำ ก็พลอยมีความหมายไป
ตามนั้น กล่าวคือการทำให้เกิดมีกุศลจิตที่มีอารมณ์แน่วแน่นั่นเอง. ข้อควรสังเกตอย่างยิ่ง
อยู่ตรงคำที่ว่า กุศลจิต มิได้อยู่ตรงคำที่ว่าแน่วแน่ แต่อย่างเดียว เพราะเป็นอกุศลจิต แม้มี
อารมณ์แน่วแน่ก็กลายเป็นมิจฉาสมาธิไป. ด้วยเหตุนี้แหละ สิ่งที่จะใช้เป็นอารมณ์ของสมาธิ
นั้น ต้องเป็นอารมณ์ซึ่งเป็นที่ตั้งแหง่ กุศลจิตเสมอไป ทั้งเจตนาในการที่จะทำสมาธิ ก็ตอ้ ง
เป็นสิ่งที่บริสุทธิ์มาแต่เดิม หรือประกอบด้วยปัญญา หรือสัมมาทิฏฐิ ดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้น.
๒. ได้ชื่อว่าสมาธิ เพราะมีอรรถ (ความหมาย) ว่าอย่างไร ? อธิบายว่า อรรถว่า
ตั้งมั่น ทั้งส่วนจิตและเจตสิก. จิตตั้งมั่นเพราะมีเจตสิกธรรมซึ่งเป็นความตั้งมั่นเกิดอยู่กับจิต
ซึ่งกำลังเป็นกุศลจิต โดยนัยที่กล่าวแล้วในข้อหนึ่ง. คำว่า ตั้งมั่น หมายความว่า ตั้งมั่นอยู่ใน
อารมณ์อันเดียว อันอารมณ์อื่นแทรกแซงเข้ามาไม่ได้ อันนิวรณ์หรือกิเลสครอบงำไม่ได้.
ตัวอย่างข้อความ ครับ