พิมพ์

[ประสิทธิ์]

สืบเนื่องจากเรื่อง ของ ธิดาช่างหูก ผมได้อ่านแล้ว ก็ไปค้นหาว่า อาชีพช่่างหูก คือ อะไร

ด้วยความอยากรู้ แต่ค้นหาแล้วก็ไม่ได้ข้อมูล

  เลยคิดว่า ช่างหูก นี้เป็น อาชีิพ พวกจักสาน หรือป่าว เช่น อาชีพ สานไม้ไผ่ เป็นต้น


  ถูกผิด ประการใด ชี้น้ำความรู้ ให้ผมด้วยนะครับ



 

[ครูนภา]

น่าจะเกี่ยวการทอผ้า มากกว่า เพราะหูก ด้าย เกี่ยวกับเครื่อง กอด้าย

หูก นี้เหมือนเสื่อหรือป่าว


 

[raponsan]

 

อุปกรณ์ในการทอผ้า

1. กี่หรือ หูก

เป็นอุปกรณ์ในการทอผ้าให้เป็นผืนตามลวดลายที่ต้องการ

2.ฟันหวีหรือฟีม

มีลักษณะเป็นกรอบโลหะ ภายในเป็นซี่ถี่ ๆ คล้ายหวี
แต่ละเส้นจะให้เส้นด้ายยืนสอดเข้าไปช่องละเส้น เรียงลำดับตามความกว้าง
ของหน้าผ้า จัดเส้นยืมให้อยู่ห่างกันตามความละเอียดของผ้า

3.ตะกอหรือเขา

มีลักษณะเป็นกรอบไม้ หรือโครงเหล็ก
ภายในทำด้วยลวดหรือซึ่โลหะเล็ก ๆ มีรูตรงกลาง
สำหรับร้อยด้ายขึ้น ปกติมี 2 ชุด ถ้าเพิ่มตะกอมาก
จะสามารถสลับสายได้มากขึ้น

4. กระสวย

เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ใส่ด้วยเส้นพุ่งและนำด้าย
พุ่งผ่านช่องว่างของฟันหวี แยกหมู่เส้นยืน
ออกแล้วสอดเส้นด้วยพุ่งกลับ เมื่อเส้นด้ายยืน
ขัดสับกันโดยทำสลับกับการกระทบฟีมเพื่อ
ให้เส้นด้วยเรีงเข้าด้วยกันแน่นเป็นระเบียบ

5.ไม้ไขว้

เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการจัดเส้นด้ยให้เป็นระเบียบ

6.ไม้ค้ำ

ไม้ที่ใช้สอดด้วยยืนไว้ หลังจากนั้บด้ายเส้นยืน
เพื่อทำให้เกิดลวดลายในการทอด้วยเทคนิคพิเศษ

7.ไม้หาบหูก

ใช้ประโยชน์ในการดึงด้ายให้ตึง

8.ไม้ดาบหรือหลาบ

มีขนาด 2-3 นิ้ว ลักษณะแบนยาว ใช้สอดผ่ายด้ายยืนและพลิกขึ้น
ทำให้เกิดช่องว่างให้กระสวยพุ่งผ่าน

9.ไม้แป้นกี่

ที่นั่งของผู้ที่นั้งทอ บางแห่งใช้ไม้แผ่น
บางแห่งใช้ไม้ไผ่สอดด้วยแผ่นไม้ที่ใช้รองนั่ง

10.เชือกเขา

ใช้ดึงเขากับไม้หาบหูกให้ตึง

11.แกนม้วนผ้า

เป็นแกนที่อยู่ตรงกันข้ามกับแกนม้วนด้วยยืนใช้ม้วนผ้าที่ทอเสร็จแล้ว

12.แกนม้วนด้ายยืน

เป็นแกนสำหรับม้วนด้ายยืนเส้นด้ายยืนจะเรียงเป็นระเบียบ
จำนวนเส้นมีมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความกว้างของหน้าผ้า

และความละเอียดของผ้า
ความยาวของเส้นด้ายยืนเท่ากันความยาวของผ้าผืนนั้น
แกนม้วนเส้นด้ายืนจะมีที่สำหรับปรับควมตึงความหย่อนของด้ายยืน
ซึ่งอยู่ด้านหลังเครื่องทอ

เล็ง

ไม้เหยียบหูก

ฟืม

หลอดด้าย

หม้อย้อมผ้า

หลาปั่นด้าย

ฐานข้นด้าย

ที่มา  http://multimedia.udru.ac.th/otop50/dexshang/equipment%20weaves.php

ฝากแม่หญิงทั้งสอง ครูนภาและครูอริสาดู หน่อยว่าสองสาวทอหูกข้างบน เป็นคนภาคไหน

พรรษาที่ ๑๘
- จำพรรษาที่จาลิกบรรพต เมืองจาลิกา
- หลังออกพรรษา เสด็จเมืองอาฬาวีครั้งที่ ๒ โปรดธิดาช่างหูกบรรลุโสดาปัตติผล
ช่างหูกผู้เป็นบิดาขอบวชสำเร็จอรหัตตผล ตรัสอริยทรัพย์ ๗ ประการ

ที่มา http://www.baanmaha.com/community/thread29145.html


หูก น. เครื่องทอแบบพื้นเมือง.

ที่มา พจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒

[raponsan]

อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท โลกวรรคที่ ๑๓

เรื่องธิดานายช่างหูก

(ขอนำข้อความตอนหนึ่งมาแสดง)

ฝ่ายบิดาของนาง เมื่อจะไปสู่โรงหูก ได้สั่งไว้ว่า

"แม่ ผ้าสาฎกซึ่งเป็นของคนอื่น เรายกขึ้นไว้ (กำลังทอ),

ผ้านั้นประมาณคืบหนึ่ง ยังไม่สำเร็จ. เราจะให้ผ้านั้นเสร็จในวันนี้

เจ้ากรอด้ายหลอดแล้ว พึงนำมาให้แก่พ่อโดยเร็ว.


คุณประสิทธิื์ครับ ลองอ่านข้อความข้างบนดูอีกครั้ง

จะเข้าใจเองว่า ช่างหูก ที่แท้จริงแล้ว คือ คนทอผ้านั่นเอง