พิมพ์

[raponsan]

พุทธพาณิชย์ กับ การสร้างศรัทธาในพุทธศาสนา

ในหนังสือพระพุทธรูปสำคัญและพุทธศิลป์ในดินแดนไทย (สำนักพิมพ์เมืองโบราณ) ศ.ดร.ศักดิ์ชัย สายสิงห์ เขียนว่า ส่วนหนึ่งของความศรัทธาต่อพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ คือเรื่องพุทธพาณิชย์

คนไทยนิยมบูชาพระพุทธรูป และทำบุญตามแบบแผนประเพณีเดิม พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ มีผู้มากราบไหว้บูชาจำนวนมาก พร้อมการถวายปัจจัยก็มากตามมาด้วย ทางวัดจัดดอกไม้ธูปเทียน จำหน่ายตามแต่ศรัทธา มีตู้รับบริจาคค่าน้ำค่าไฟ ค่าบูรณปฏิสังขรณ์ ทั้งยังมีการสร้างพระพุทธรูปจำลอง พระพิมพ์หลายรุ่น หลายแบบให้เช่า
ลักษณะเหล่านี้ น่าจะเป็นเรื่องพุทธพาณิชย์ มากกว่าการสร้างศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา

ไม่กี่ปีมานี้ มีการสร้างวัฒนธรรมการท่องเที่ยวอย่างใหม่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ได้นำการท่องเที่ยวไหว้พระสำคัญ ใช้เป็นเครื่องมือโฆษณา เช่น เส้นทางการท่องเที่ยว ไหว้พระ 9 วัด ระยะแรกไหว้กันในกรุงเทพฯ ต่อมาไหว้ในพระนครศรีอยุธยาและต่อมา ก็เพิ่มจำนวนวัดขึ้นเรื่อยๆ เป็น 99 วัด หรือ 100 วัด

ศ.ดร.ศักดิ์ชัยบอกว่า  ส่วนหนึ่งน่าจะเป็นแนวทางที่ดี เหมาะกับวัฒนธรรมและความเชื่อของคนไทย เพราะมีพื้นฐานและความชอบในการไหว้พระอยู่แล้ว เมื่อมีการกำหนดเส้นทาง มีการบริหารงาน การจัดการที่ดี อย่างน้อยก็ทำให้คนไทยหันกลับมาเข้าวัดมากขึ้น

แต่ส่วนที่เป็นจิตวิญญาณ หรือศรัทธาที่เป็นแก่นพระพุทธศาสนานั้น มีมากน้อยเพียงใด

    ตามความจริงแล้ว พระพุทธรูปคือตัวแทนพระพุทธเจ้า
    ไม่ว่าจะสร้างด้วยไม้ หิน ปูนปั้น สำริดหรือทองคำ การไหว้พระพุทธรูป จะเป็นองค์ใดหรือที่ไหน ก็ได้
    ไม่จำเป็นต้องไหว้ให้ครบ 9 วัด หรือ 100 วัด

ข้อคิดเห็นประการหนึ่ง ที่น่าจะเสริมเข้าไปได้ กับการท่องเที่ยว คือการนำข้อมูลทางวิชาการ เช่น ข้อมูลทางศิลปกรรม ประวัติความเป็นมา ความสำคัญทางประวัติศาสตร์ หรือเรื่องการอนุรักษ์ น่าจะเป็นประโยชน์แก่การปลุกจิตสำนึก มากกว่าการสร้างทัศนคติในเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ อภินิหารต่างๆ

ศ.ดร.ศักดิ์ชัยกล่าวถึง พระพุทธรูปกับการสร้างศรัทธาที่แปลกใหม่ เดิมทีมีการห่มผ้าพระธาตุนครศรีธรรมราช การห่มผ้าเจดีย์ภูเขาทอง หรือการถวายผ้าจีวรแด่พระพุทธรูปสำคัญ แต่การถวายผ้าเหล่านั้น น่าจะเป็นส่วนหนึ่งของงานประเพณีประจำปีเท่านั้น

    แต่ในปัจจุบัน หลายแห่งมีการห่มผ้ากันตลอดเวลา 
    เป็นการหาวิธีการสร้างศรัทธา  เพื่อให้มีการบริจาค มีการเขียนชื่อลงบนผ้า
    ลักษณะนี้ จึงน่าจะเป็นพุทธพาณิชย์อีกอย่างหนึ่ง

    บางครั้งมีการห่มผ้าพระพุทธรูปกลางแจ้งหรือเจดีย์ที่เป็นโบราณสถานร้าง
    มีการห่มผ้าซ้ำๆกันหลายชั้น ตลอดเวลา
    จนอาจเป็นสาเหตุหนึ่งของการพังทลายของโบราณสถานและพุทธรูป
    เพราะเป็นที่สะสมความชื้น

วิธีการที่ดีก็คือ ควรมีการกำหนดเวลาในการห่มผ้าและมีการนำออก

    นอกจากการห่มผ้า ปัจจุบัน มีการเพิ่มพิธีกรรม การถวายผ้าเข้าไปอีก
    ผู้มีศรัทธาบริจาคเป็นค่าผ้าจีวร พร้อมกันในวิหาร
    ทุกคนมีถาดในมือและใต้ผ้าต้องมีปัจจัยไว้สำหรับผู้ที่โยนผ้า

ถึงเวลาผู้ที่โยนผ้าก็จะทำพิธี โยนผ้ามือหนึ่ง อีกมือหนึ่งก็จะหยิบปัจจัย หลังจากโยนผ้าครบทุกคน ก็จะเริ่มพิธีห่มผ้า ผู้ที่อยู่ข้างบนจะนำปลายผ้าข้างหนึ่งมารวมกัน และโยนปลายผ้าอีกข้างหนึ่งคลุมบนศีรษะผู้มาร่วมพิธี ผู้เข้าร่วมพิธีจะต้องใช้มือยึดไว้ แล้วจะเริ่มดึงผ้า ให้ผ้าค่อยๆผ่านศีรษะผู้ร่วมพิธี พร้อมกันก็จะมีผู้นำอธิษฐานหรือขอพรเมื่อเสร็จรอบนี้ ก็จะมีรอบต่อไป

พิธีกรรมเหล่านี้ ไม่น่าจะจัดเป็นพิธีกรรมทางพุทธศาสนา  เป็นการกระทำลักษณะปลุกเสกเพื่อให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ เป็นพิธีกรรมของพวกเข้าทรง หรือพวกหมอผี อันแสดงถึงความเชื่อ ความหลง

ศ.ดร.ศักดิ์ชัยทิ้งท้ายข้อเขียนตอนนี้ว่า  การกระทำเหล่านี้น่าจะเป็นพุทธพาณิชย์ เป็นการแสวงหาผลประโยชน์บนความทุกข์ยากของคน เป็นการสร้างศรัทธาในลักษณะของความงมงาย ควรมีการตรวจสอบให้จริงจังเสียที.

O บาราย O

ขอบคุณภาพข่าวจาก
http://www.thairath.co.th/column/pol/kumpee/310157
http://upload.wikimedia.org/,http://img.kapook.com/,http://2.bp.blogspot.com/,http://board.trekkingthai.com/

[มหายันต์]

  สาธุ ได้ความรู้ และมุมมองใหม่ครับ