หัวข้อ: บาลีวันละคำ ดูก่อนภราดา เริ่มหัวข้อโดย: ปัญญสโก ภิกขุ ที่ กรกฎาคม 13, 2016, 05:50:53 pm บาลีวันละคำ
ดูก่อนภราดา อ่านว่า ดู-ก่อน-พะ-รา-ดา (๑) “ดูก่อน” เป็นคำไทย หนังสือเก่าสะกดเป็น “ดูกร” เป็นเหตุให้มีผู้อ่านคำนี้ว่า ดู-กะ-ระ แล้วก็ยอมรับกันไปแล้วว่าเป็นคำอ่านที่ถูก พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกไว้ว่า - “ดูกร : คำกล่าวขึ้นต้นข้อความกับผู้ที่จะพูดด้วยให้สนใจฟัง” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 แก้ไขบทนิยามใหม่เป็นดังนี้ - “ดูกร : คำกล่าวเรียกผู้ที่จะสนทนาด้วย เป็นคำที่ผู้ใหญ่พูดกับผู้น้อย เช่น ดูกรเจ้าชาลีลูกรัก (ม. ร่ายยาว กุมาร)” คำว่า “ดูกร” พจน.บอกคำอ่านไว้ว่า ดู-กะ-ระ และ ดู-กอน “ดูกร” ก็คือ “ดูก่อน” ในภาษาไทยนั่นเอง มีความหมายว่า ขอให้ละกิจอื่นๆ เสียก่อนแล้วหันมาดูทางนี้ หรือ ขอให้มาดูทางนี้ก่อน แล้วจึงค่อยไปสนใจทางอื่น “ดูก่อน” นั่นเองโบราณท่านสะกดเป็น “ดูกร” คือต้องอ่านว่า ดู-ก่อน ถ้ารู้หลักอักขรวิธีของโบราณ เราก็จะไม่อ่านผิดเป็น ดู-กะ-ระ ดังที่อ่านกันเดี๋ยวนี้ไปได้เลย “ดูก่อน” ตรงกับคำอังกฤษ (ตามพจนานุกรม สอ เสถบุตร) ว่า - Look here Hear me Listen to me ความหมายก็ตรงกันด้วย คำนิยามตาม พจน.42 ที่ว่า “คำกล่าวขึ้นต้นข้อความกับผู้ที่จะพูดด้วยให้สนใจฟัง” จึงนับว่าตรงกับความจริง (แต่ พจน.54 ตัดคำนิยามนี้ออกไป โปรดดูข้างต้น) ........ ดูเพิ่มเติมที่ลิงก์ข้างล่างนี้ - https://www.facebook.com/tsangsinchai/posts/660379684055772 (https://www.facebook.com/tsangsinchai/posts/660379684055772) ........ (๒) “ภราดา” บาลีเป็น “ภาตา” รากศัพท์มาจาก ภาสฺ (ธาตุ = พูดชัดเจน) + ราตุ ปัจจัย, ลบ สฺ ที่สุดธาตุ (ภาสฺ > ภา) และลบ รา (ราตุ > ตุ) : ภาสฺ + ราตุ = ภาสราตุ > ภาราตุ > ภาตุ แปลตามศัพท์ว่า “ผู้พูดได้ก่อน” (หมายถึงพี่ชาย) และ “ผู้พูดได้ทีหลัง” (หมายถึงน้องชาย) “ภาตุ” จึงหมายถึงพี่ชายก็ได้ น้องชายก็ได้ “ภาตุ” (ปุงลิงค์) แจกด้วยวิภัตตินามที่หนึ่ง (ปฐมาวิภัตติ) เอกพจน์ คือ “สิ” แปลง อุ ที่ (ภา)-ตุ กับ สิ เป็น อา : ภาตุ + สิ = ภาตุสิ > (ภาตุ < ภาต + อุ : อุ + สิ = อา : ภาต + อา = ) ภาตา ภาตุ > ภาตา ในบาลี เป็น “ภฺราตฺฤ” ในสันสกฤต และเป็น brother ในภาษาอังกฤษ ในภาษาไทย รูปคำที่พบบ่อยๆ คือ ภราดร, ภราดา ลองเทียบรูปและเสียง: ภาตุ > ภาตา > ภฺราตฺฤ > ภราดร, ภราดา > brother พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า - “ภราดร, ภราดา : (คำนาม) พี่ชาย, น้องชาย. (ส. ภฺราตฺฤ; ป. ภาตา, ภาตุ).” ในวรรณกรรมเรื่อง กามนิต นิยมใช้คำว่า “ภราดา” เป็นคำร้องเรียก (exclamation, address) เช่น: ดูก่อนภราดา สรุปเรื่องที่เล่ามาแล้วคือ ข้าพเจ้าได้ไปหาคู่รักทุกคืน .... (กามนิต บทที่เจ็ด : ในหุบเขา) ............... ดูก่อนภราดา! : ถ้ามองกันด้วยรู้สึกว่าเป็นพี่น้อง โลกทั้งผองก็สุขยิ่งกว่าสวรรค์ : ถ้ามองกันด้วยความรังเกียจเดียดฉัน โลกก็ร้อนยิ่งกว่าไฟนรก นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย |