พิมพ์

[raponsan]

อารยธรรมดิจิตอล (Digital Civilization)

สังคมดิจิตอล ซึ่งประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจขับเคลื่อนประเทศโดยตรงและทันทีทันใด ถ้าเรามองไปยังอนาคตอันไกล สภาพการพัฒนาเช่นนี้นำไปสู่อารยธรรมดิจิตอล

ปัจจุบันประเทศไทยตั้งเป้าเข้าสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ องค์ประกอบหลัก คือ โครงสร้างพื้นฐานเกี่ยวกับไอที และกฎเกณฑ์วิธีปฏิบัติต่าง ๆ ของภาครัฐ ที่จะช่วยให้การทำธุรกิจผ่านไอทีสะดวกรวดเร็วและทันสมัย ฝรั่งเรียกยุคนี้ว่า เศรษฐกิจดิจิตอล นั่นคือการค้าขายอาศัยระบบไอที ประเทศที่พัฒนาแล้ว อาศัยความได้เปรียบทางเทคโนโลยี และก้าวเข้าสู่ยุคเศรษฐกิจดิจิตอลก่อนคนอื่น ทำให้ประเทศเหล่านี้ได้ผลประโยชน์จากธุรกิจ พัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนไปอย่างรวดเร็ว โดยใช้ไอที เราเรียกว่าสังคมดิจิตอล ซึ่งประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจขับเคลื่อนประเทศโดยตรงและทันทีทันใด ถ้าเรามองไปยังอนาคตอันไกล สภาพการพัฒนาเช่นนี้นำไปสู่อารยธรรมดิจิตอล ซึ่งผมจะจินตนาการไว้ในบทความนี้

 

เราเริ่มจากสังคมดิจิตอลก่อน ความหมายของสภาพสังคมเช่นนี้คือ ประชาชนเข้าถึงไอทีอย่างกว้างขวาง มิใช่เป็นผู้เสพอย่างเดียว แต่ออกความเห็น เผยแพร่งานสร้างสรรค์ เปรียบเสมือนไปใช้สวนสาธารณะร่วมกัน มีการพบปะสังสรรค์ พูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดกัน นำไปสู่การสร้างคุณค่าในสังคม รวมทั้งส่งเสริมเศรษฐกิจด้วย เช่น ชาวนารวมตัวกันเป็นสหกรณ์ สามารถผลิตและจำหน่ายสินค้า โดยใช้ตลาดในโลกไอที รวมถึงการซื้อปุ๋ย พันธุ์ข้าว ด้วยความสะดวก ในราคาที่ต้องการ หรือการเกิดสมาคมศิลปิน รวมตัวกันจัด การแสดงออนไลน์ และออกสื่อดิจิตอล อย่างกว้างขวาง หรือเกิดสภากาแฟ มีการแลกเปลี่ยนความเห็น ในประเด็น การพัฒนาบ้านเมือง ต่าง ๆ อย่างทันเหตุการณ์ โดยสื่อสังคมออนไลน์

ดังนั้นอำนาจการปกครองบ้านเมือง จะถูกถ่ายโอนไปยังประชาชนมากขึ้น เพราะประชาชนสามารถ เข้าถึง รับรู้ และแสดงความเห็นได้อย่างทันทีและกว้างขวาง รัฐบาลสามารถรู้ ความรู้สึกของประชาชนได้อย่างชัดเจน และทันเวลา เนื่องจากสังคมดิจิตอลเป็นสังคมเปิด ดังนั้นการควบคุม หรือปิดกั้นข่าวสารจะเป็นไปได้ยากมาก

 

    ขอยกกรณีการเกิดสิ่งใหม่ ๆ ในสังคมดิจิตอล มาเป็นตัวอย่างสักสองสามเรื่อง
    เรื่องแรกคือ นวัตกรรมแบบเปิด (open innovation) เนื่องจากเราสามารถแชร์ความคิด สิ่งประดิษฐ์ แผนผังวงจร โค้ดคอมพิวเตอร์ ผลงานศิลปะทั้งหลายบนสื่อดิจิตอลได้อย่างกว้างขวาง มีวิธีเก็บเงินค่าลิขสิทธิ์ที่เป็นธรรมและมีประสิทธิภาพ หรือเจ้าของผลงานอาจให้เป็นสมบัติสาธารณะก็ได้ สภาวะแวดล้อมเช่นนี้ จะทำให้เกิดนวัตกรรม โดยใช้ข้อมูลสาธารณะทั้งหลาย รวมไปถึงการขอใช้ลิขสิทธิ์และการจ้างงานผู้เชี่ยวชาญเป็นคราวๆ เพื่อนำไปสู่ผลิตภัณฑ์ใหม่ บริการใหม่ ผลงานศิลปะบันเทิงใหม่อย่างรวดเร็ว

    กรณีที่สอง การเข้าถึงแบบเปิด (open access) หมายถึงการเข้าถึงข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีใน ราคาถูกหรือฟรี ทำให้ทุกคนที่ต้องการคิด หรือประดิษฐ์ หรือศึกษาค้นคว้าความรู้ใหม่ ๆ ทำได้โดยง่าย ความรู้ไปถึงกันได้ทั่วโลก ใครอยากรู้อะไรก็ศึกษาได้ ใครต้องการเผยแพร่ความรู้หรือทักษะที่มี ก็ทำได้โดยง่าย (ลองคิดถึงการสอนการ เจียวไข่ ผ่านยูทูบ ใคร ๆ ก็ทำได้)

    กรณีที่สาม รัฐบาลแบบเปิด (open government) รัฐบาลสามารถสื่อสารกับประชาชนได้สองทาง คือ รับฟังความเห็นจากสาธารณะผ่านสื่อออนไลน์ เปิดให้มีการวิพากษ์วิจารณ์ ถามความต้องการ ของประชาชนโดยตรง จะเกิดความร่วมมือกับประชาชนอย่างกว้างขวาง ประชาชนสามารถใช้บริการของรัฐอย่างสะดวกรวดเร็ว การพัฒนา บ้านเมืองจะเป็นไปอย่างรวดเร็ว การเปิดเผยข้อมูลของรัฐ จะทำให้สังคมโปร่งใส การเกิดการทุจริตคอร์รัปชั่นจะเป็นไปยาก เพราะมีประชาชนเป็นหูเป็นตา

 

เมื่อโลกเปลี่ยนเป็นสังคมดิจิตอล พัฒนาการขั้นต่อมาคือ การเกิดอารยธรรมดิจิตอล ในปี ค.ศ. 1996 คุณเคนอิชิ โอเมะ เขียนหนังสือเรื่อง the end of the nation state ให้ข้อสังเกตว่า จากมุมมองของเศรษฐกิจ รัฐประเทศกลายเป็นสิ่งล้าสมัย การเกิดเศรษฐกิจสากลใหม่ ๆ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการเป็นประเทศอีกต่อไป แต่กลับเกิดจากการเชื่อมโยงกันของกลุ่มเศรษฐกิจ โดยข้ามขอบเขตการเป็นประเทศไป ผมขอ ยกตัวอย่าง ผลิตภัณฑ์ของบริษัทแอปเปิล ออกแบบในแคลิฟอร์เนีย ผลิตในประเทศจีน ไอโฟน แจ้งเกิดในอเมริกา และครองตลาดส่วนใหญ่อยู่ที่นั่น แต่ในปัจจุบัน ตลาดไอโฟนในประเทศจีนขยายตัวจนเป็นตลาดสำคัญ และบริษัทแอปเปิลเองก็ออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่อเอาใจลูกค้าในประเทศจีน

ผมขอเสนอความคิดต่อไปว่า การมี สิทธิเป็นพลเมืองของประเทศใด ๆ ในอนาคต จะไม่ถูกกำหนดโดยเชื้อชาติ ที่เกิด ศาสนา แต่เพียงอย่างเดียวอีกต่อไป เนื่องจากพลเมือง เป็นต้นทุนเศรษฐกิจที่มีค่าที่สุด ประเทศที่เจริญทั้งหลาย จะยอมให้ใครๆสมัครเป็นพลเมือง ของตนได้ ผ่านทางออนไลน์โดยสะดวก บุคคลที่มีค่า มีทักษะพิเศษ ก็อาจสมัครเป็นพลเมือง ได้หลายประเทศ เพราะใคร ๆ ก็ต้อนรับ ทำนองเดียวกัน ทุกประเทศก็อยากให้คนเก่งคนดีมา เป็นพลเมือง เพื่อสร้างสรรค์สังคมของตนให้ ดีขึ้น

 

บทความนี้ผมลองใช้บริการ เปลี่ยนเสียงเป็นตัวหนังสือของกูเกิล โดยผม “อ่าน” เนื้อความผ่านโทรศัพท์มือถือแอนดรอยด์ “เสียง” ของผมถูกพิมพ์ออกมาเป็นบทความนี้ โอ้ เศรษฐกิจดิจิตอล!

ประภาส จงสถิตย์วัฒนา
คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ขอบคุณบทความและภาพจาก : http://www.dailynews.co.th/it/351591