สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

คำถามที่เิกินความสามารถของหมวยจ้า  เมื่อเพื่อนถามเรื่อง วิญญาณขันธ์กับวิญญาณธาตุ

ข้อความ : ช่วยอธิบายคำว่าวิญญาณขันธ์กับวิญญาณธาตุให้หน่อยครับ ขอบคุณครับ

ถามสั้น ๆ แต่คิดว่าตอบไม่ได้ดี เอามาให้เพื่อน ๆ ช่วยกันตอบดีกว่า คร้า..

วิญญาณขันธ์ หมายถึงการรับรู้ ทางอายตนะภา่ยใน และ ภายนอก นะจ๊ะ สั้น ๆ ก่อน

วิญญาณธาตุ ในการเิดินจงกรม มีส่วนนี้เข้ามาด้วย ที่จริง คำว่า ธาตุ หมายถึง ทรงอยู่ไว้ก่อน ตามความหมาย

 แต่แปลทับศัพท์ ก็หมายว่า ธาตุรู้ มาพร้อมกับ สติ และ สัมปชัญญะ มีความหมายใกล้เคียงกัน แต่ไม่เหมือนกัน

เอาเท่านี้เุถอะเพราะอธิบายมาก ก็ต้องพิมพ์มาก นะจ๊ะ

เจริญพร

 ;)

ขันธ์ ๕ หรือ เบญจขันธ์ (กองแห่งรูปธรรมและนามธรรม ๕ หมวด ที่ประชุมกันเข้าเป็นหน่วยรวม ซึ่งบัญญัติเรียกว่า สัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา เป็นต้น, ส่วนประกอบ ๕ อย่างที่รวมเข้าเป็นชีวิต )
 
๑. รูปขันธ์ (กองรูป, ส่วนที่เป็นรูป, ร่างกาย พฤติกรรม และคุณสมบัติต่างๆ ของส่วนที่เป็นร่างกาย, ส่วนประกอบฝ่ายรูปธรรมทั้งหมด, สิ่งที่เป็นร่างพร้อมทั้งคุณและอาการ )
 
๒. เวทนาขันธ์ (กองเวทนา, ส่วนที่เป็นการเสวยอารมณ์, ความรู้สึกสุข ทุกข์ หรือเฉยๆ)
 
๓. สัญญาขันธ์ (กองสัญญา, ส่วนที่เป็นความกำหนดหมาย, ความกำหนดได้หมายรู้ในอารมณ์ ๖ เช่นว่า ขาว เขียว ดำ แดง เป็นต้น)
 
๔. สังขารขันธ์ (กองสังขาร, ส่วนที่เป็นความปรุงแต่ง, สภาพที่ปรุงแต่งจิตให้ดีหรือชั่วหรือเป็นกลางๆ, คุณสมบัติต่างๆ ของจิต มีเจตนาเป็นตัวนำ ที่ปรุงแต่งคุณภาพของจิต ให้เป็นกุศล อกุศล อัพยากฤต)
 
๕. วิญญาณขันธ์ (กองวิญญาณ, ส่วนที่เป็นความรู้แจ้งอารมณ์, ความรู้อารมณ์ทางอายตนะทั้ง ๖ มีการเห็น การได้ยิน เป็นต้น ได้แก่ วิญญาณ ๖)

ขันธ์ ๕ นี้ ย่อลงมาเป็น ๒ คือ นาม และ รูป; รูปขันธ์จัดเป็นรูป, ๔ ขันธ์ นอกนั้นเป็นนาม. อีกอย่างหนึ่ง จัดเข้าในปรมัตถธรรม ๔ : วิญญาณขันธ์เป็น จิต, เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ และวิญญาณขันธ์ เป็น เจตสิก, รูปขันธ์ เป็น รูป, ส่วน นิพพาน เป็นขันธวินิมุต คือ พ้นจากขันธ์ ๕

---

วิญญาณธาตุ  ธาตุรู้, ความรู้แจ้ง, ความรู้อะไรได้
       (ข้อ ๖ ในธาตุ ๖)

ธาตุ ๑- สิ่งที่ทรงสภาวะของมันอยู่เองตามธรรมดาของเหตุปัจจัย,
       
ธาตุ ๔ คือ
           ๑. ปฐวีธาตุ สภาวะที่แผ่ไปหรือกินเนื้อที่ เรียกสามัญว่า ธาตุแข้นแข็งหรือธาตุดิน
           ๒. อาโปธาตุ สภาวะที่เอิบอาบดูดซึม เรียกสามัญว่า ธาตุเหลวหรือธาตุน้ำ
           ๓. เตโชธาตุ สภาวะที่ทำให้ร้อน เรียกสามัญว่า ธาตุไฟ
           ๔. วาโยธาตุ สภาวะที่ทำให้เคลื่อนไหว เรียกสามัญว่า ธาตุลม
ธาตุ ๖ คือ เพิ่ม
           ๕. อากาสธาตุ สภาวะที่ว่าง
           ๖. วิญญาณธาตุ สภาวะที่รู้แจ้งอารมณ์ หรือ ธาตุรู้

ที่มา  พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต)

ขอบคุณคร้า กับคำอธิบาย.... :25:

คำตอบที่พระอาจารย์ อยากจะบอกผม คิดว่า


    อยากจะตอบว่า รู้เรื่อง วิญญาณขันธ์ และ วิญญาณธาตุ ไปเพื่ออะไร ?

    ทำไมต้องรู้ ? และ เมื่อรู้ จะได้อะไร ?


   ผมว่าถ้าศึกษา แนวทาง อริยสัจจะ 4 คำตอบนี้ก็เป็นคำตอบที่น่าสนใจครับ

   เพราะรู้ไว้ เป็น สุตามยญาณ หรือ จินตามยญาณ หรือ ภาวนามยญาณ

   ผมว่าถ้าถามออกมาในแนวทาง ภาวนามยญาณ พระอาจารย์คงจะต้องตอบเยอะเลย ผมเห็นเรื่องที่

ตอบ ท่านจะพิมพ์เองเป็นส่วนใหญ๋ ถ้าถามในแนวภาวนาแล้วละก็ คำตอบที่ผมติดตามอ่าน รู้สึกจะยาวมาก

จะไม่ตอบสั้น ๆ ครับ

   ดังนั้น เราจะมาช่วยกันถามแบบภาวนามยปัญญา กันมาก ๆ ดีหรือป่าว ครับ

   :25: :25: :25: