สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

ตรวจอัธยาศัย

คุณธรรมอีก 6 ชนิด ที่ทำให้มั่นใจว่ามีกระแสนิพพานในจิต
1. เนกขัมมัชฌาสัย หมายถึง มีจิตใจเบื่อหน่ายในการครองเรือน บริโภคกามคุณใคร่ที่จะหนีจากการครองเรือนอย่างเต็มทน ใคร่ที่จะประพฤติพรหมจรรย์ด้วยเห็นโทษของการครองเรือนเห็นการประพฤติ พรหมจรรย์เป็นทางปลอดภัย
2. วิเวกกัชฌาสัย หมายถึงท่านที่มีจิตใจใคร่ที่จะแสวงหาความวิเวก ความสงบใจ ความไม่คลุกคลีกับหมู่คณะ ด้วยเห็นทุกข์ โทษ ภัยมากมายกับการอยู่ร่วมกับหมู่ชนหมู่คณะ จึงเห็นว่า ความวิเวก ความไม่คลุกคลีกับหมู่ชน ความสงบเป็นทางแห่งความปลอดภัยไม่มีทุกข์ ไม่มีปัญหายุ่งวุ่นวาย
3. อโลภัชฌาสัย หมายถึง ท่านมีจิตใจเป็นทุกข์ โทษ ภัย อันตรายจากความละโมบเห็นแก่ได้ มองเห็นความมักมาก ความไม่มักน้อยสันโดษเป็นภัย เป็นทุกข์โทษ ใคร่ที่หลีกหนีจากความโลภ ความมักมากอยากได้ จึงมองเห็นว่า ความมักน้อยสันโดษ ความไม่โลภ คือทางแห่งความปลอดภัย สิ้นทุกข์ สิ้นความวุ่นวาย
4. อโทสัชฌาสัย หมายถึง ท่านมีจิตใจเป็นทุกข์ โทษ ภัย เวร อันตราย อันเกิดจากความโกรธ ความแค้น ความอาฆาต พยาบาท ความปองร้อย ความคิดร้ายต่างๆ แล้วมองเห็นความจริงว่า การหลุดพ้นจากความโกรธ ความแค้น ความอาฆาต ความพยาบาท ความคิดร้ายว่าเป็นความสุข
เป็นความสงบเย็น จึงใคร่ที่จะหลุดพ้นจากความโกรธ แค้น อาฆาต พยาบาท ปองร้าย ให้จงได้
5. อโมหัสฌาสัย หมายถึง ท่านมีจิตใจเห็นทุกข์ โทษ ภัย เวร อันตราย อันเกิดจากความลุ่มหลง ความมัวเมา ความยึดมั่นถือมั่นในลาภ ยศ สรรเสริญ เกียรติ กาม แล้วใคร่อย่างยิ่งที่จะหลุดพ้นจากโมหะ ความหลง ความมัวเมา ความยึดมั่นถือมั่นทั้งปวง เพราะเห็นในความจริงว่าการหลุดพ้นจากโมหะ ความหลง ความมัวเมา ความยึดมั่นถือมั่นทั้งปวง เพราะเห็นความจริงว่าการหลุดพ้นจากโมหะ ดังกล่าว คือความสุขอย่างยิ่ง
6. นิสรณกัชฌาสัย หมายถึง ท่านมีจิตใจมองเห็นโทษของการเกิดแห่งชีวิตมองเห็นความจริงว่า ชีวิตคือความทุกข์
หากหลุดพ้นจากการเกิดได้ ก็หลุดพ้นจากความทุกข์ จึงใคร่พยายามอย่างยิ่งที่จะบำเพ็ญเพียรภาวนา ให้หลุดพ้นจากวัฏสงสาร คือพ้นจาก นรก เปรต อสูรกาย สัตว์เดรัจฉาน มนุษย์ สวรรค์ และพรหมโลก เพื่อเสวยสุขอย่างยิ่งคือนิพพาน
เมื่อนักปฏิบัติตรวจสอบแล้ว เห็นว่าตนมีคุณธรรมที่จะสำเร็จมรรคผล นิพพานในชาติปัจจุบันแล้วก็จะต้องตรวจจริตนิสัยของตนว่า ปัจจุบันชาติว่ามีจริตทางใดใน 6 ทางจริต

พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
สุตตันตปิฎก เล่ม ๑๔
อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต

ตรัสว่า ภิกษุประกอบด้วยธรรม ๖ อย่างจะบรรลุความยิ่งใหญ่ไพบูลย์
ในธรรมทั้งหลายไม่นาน คือ

- มากด้วยแสงสว่าง (คือ ความรู้ถึงฌาณ ).

- มากด้วยความเพียร (โยคะ),

- มากด้วยความรู้สึก (เวทะ อรรถกถาแก้ว่า ปีติปราโมทย์ )

- มากด้วยความไม่สันโดษ (ในกุศลกรรม ,ความคิดก้าวหน้าในความดีอยู่เสมอ ไม่พอใจอยู่เพียงเท่าที่มีอยู่)

- ไม่ทอดธุระในกุศลธรรม,

- ทำความเพียรยิ่งๆขึ้นไป.

ที่มา พระไตรปิฎก ฉบับประชาชน(สุชีพ ปุญญานุภาพ)

ถึงเป็นผู้หญิง ตัวเล็ก แต่ก็ยังสู้ได้อยู่ด้วยตัวคนเดียว ขอถึงพระพุทธเจ้าเป็นที่พึ่ง ที่ระลึกถึง  สาธุ  สาธุ    :25: