สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

‪‎บาลีวันละคำ‬
ธัญญาหาร
อ่านว่า ทัน-ยา-หาน
ประกอบด้วย ธัญญ + อาหาร
(๑) “ธัญญ”
บาลีเขียน “ธญฺญ” อ่านว่า ทัน-ยะ รากศัพท์มาจาก -
(1) ธาน (การเลี้ยง) + ย ปัจจัย, รัสสะ อา ที่ ธาน เป็น อะ (ธาน > ธน), แปลง นฺย (คือ -น ที่ ธาน และ ย ปัจจัย) เป็น ญ, ซ้อน ญฺ
: ธาน + ย = ธานฺย > ธนฺย > ธ + ญฺ + ญ = ธญฺญ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่มีการเลี้ยงเป็นความดี” (คือดีในทางเลี้ยงผู้คน)
(2) ธนฺ (ธาตุ = ปรารถนา) + ย ปัจจัย, แปลง นฺย เป็น ญ, ซ้อน ญฺ
: ธนฺ + ย = ธนฺย > ธ + ญฺ + ญ = ธญฺญ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันผู้คนปรารถนา”
“ธญฺญ” ในที่นี้หมายถึง ข้าวเปลือก, ข้าว (grain, corn)
นอกจากนี้ “ธญฺญ” ยังแปลตามศัพท์ว่า “ซึ่งอุดมด้วยข้าว” หมายถึง ร่ำรวย; มีความสุข, มีโชคดี, มีเคราะห์ดี ("rich in corn" : rich; happy, fortunate, lucky)
(๒) “อาหาร”
บาลีอ่านว่า อา-หา-ระ รากศัพท์มาจาก อา (คำอุปสรรค = กลับความ เช่น ไป > มา) + หรฺ (ธาตุ = นำไป) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, ทีฆะ อะ ที่ ห-(รฺ) เป็น อา (หรฺ >หาร)
: อา + หรฺ = อาหรฺ + ณ + อาหรณ > อาหร > อาหาร แปลตามศัพท์ว่า (1) “สิ่งที่นำมาซึ่งกำลังและอายุ” (2) “สิ่งที่นำมาซึ่งรูปกาย” (3) “สิ่งที่นำมาซึ่งผลของตน”
พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “อาหาร” ตามตัวอักษรว่า “taking up or on to oneself” (นำมา หรือน้อมมาสู่ตัวเอง)
“อาหาร” หมายถึง สิ่งที่บำรุงเลี้ยงร่างกาย, สิ่งที่ค้ำจุน, อาหาร, อาหารบำรุงกำลัง (feeding, support, food, nutriment)
ธญฺญา + อาหารฺ = ธญฺญาหารฺ > ธัญญาหาร แปลว่า “อาหารคือข้าว”
ในคัมภีร์แสดงรายการ “ธัญญาหาร” ไว้ 7 ชนิด คือ -
(1, 2) สาลิ และ วีหิ = ข้าวเจ้า (rice-sorts)
(3) ยว = ข้าวเหนียว (barley)
(4) โคธุม = ข้าวสาลี (wheat)
(5) กงฺุคุ = ข้าวเดือย (millet)
(6) วรก = ถั่ว (beans)
(7) กุทฺรูสก = หญ้ากับแก้ (a kind of grain)
ปัจจุบันนักบริโภคบางจำพวกนิยมบริโภคอาหารประเภท “ธัญญะ” โดยเชื่อว่ามีผลดีต่อสุขภาพ

: คนฉลาดไม่ได้คิดเพียงแค่จะกินอะไร
: แต่คิดต่อไปว่าอิ่มแล้วจะไปทำอะไร

นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย