สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

เวลาวิกาล ในหลักพระพุทธศาสนา นับเวลาตั้งแต่เวลาเท่าใด ถึง เท่าใด

 :25:

ยาม, ยาม- [ยาม, ยามะ-] น.
ชื่อส่วนแห่งวัน ยามหนึ่งมี ๓ ชั่วโมง รวมวันหนึ่งมี ๘ ยาม;

ในบาลีแบ่งกลางคืนเป็น ๓ ยาม ยามหนึ่งมี ๔ ชั่วโมง เรียกว่า
- ปฐมยาม
- มัชฌิมยาม และปัจฉิมยาม;

(โหร) ช่วงแห่งวัน เป็นเวลายามละชั่วโมงครึ่ง กลางวันมี ๘ ยาม
ตามลำดับคือ สุริยะ ศุกระ พุธะ จันเทา เสารี ครู ภุมมะ สุริยะ
กลางคืนมี ๘ ยามตามลำดับคือ รวิ ชีโว ศศิ ศุโกร ภุมโม โสโร พุโธ รวิ;

คราว, เวลา, เช่น ยามสุข ยามทุกข์ ยามเช้า ยามกิน;

คนเฝ้าสถานที่หรือระวังเหตุการณ์ตามกําหนดเวลา
เช่น แขกยาม ไทยยาม คนยาม,
เรียกอาการที่อยู่เฝ้าสถานที่หรือระวังเหตุการณ์เช่นนั้นว่า อยู่ยาม หรือ เฝ้ายาม. (ป.).

ที่มา  พจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒

วิกาล, วิกาล- [วิ กาน, วิกานละ-] ว. ในยามค่ำคืนที่ค่อนไปทางดึก เช่น ขโมยเข้าบ้านในยามวิกาล;

ผิดเวลา (ใช้แก่การกินอาหารผิดเวลาตามที่พระวินัยกำหนด นับตั้งแต่เที่ยงแล้วไปจนถึงอรุณขึ้น) เช่น กินอาหารในเวลาวิกาล. (ป.).

ที่มา  พจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒

วิกาล ผิดเวลา, ในวิกาลโภชนสิกขาบท (ห้ามฉันอาหารในเวลาวิกาล) หมายถึง ตั้งแต่เที่ยงแล้วไปจนถึงก่อนอรุณวันใหม่;

ส่วนในอันธการวรรค สิกขาบทที่ ๗ ในภิกขุนีวิภังค์ (ห้ามภิกษุณีเข้าสู่ตระกูลในเวลาวิกาล เอาที่นอนปูลาดนั่งนอนทับโดยไม่บอกกล่าวขออนุญาตเจ้าบ้าน) หมายถึงตั้งแต่พระอาทิตย์ตกจนถึงก่อนอรุณวันใหม่;

ในสิงคาลกสูตร ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค สุตตันตปิฎก กล่าวถึงการเที่ยวซอกแซกในเวลาวิกาลว่าเป็นอบายมุขนั้น ก็หมายถึงเวลาค่ำ

ที่มา  พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ (ป.อ.ปยุตโต)

ในสมัยปัจจุบัน เรื่องเวลา พอกำหนดได้ เพราะเรามีนาฬิกา แต่ สมัยครั้ง พุทธกาลและ

สมัยในครั้งที่ นาฬิกา ไม่มีนั้นพระสงฆ์ กำหนดเวลาวิกาลอย่างไร ครับ

 :25:

ส่วนตัวผมเห็นว่า ถ้าจะเอา "พจนานุกรมพุทธศาสน์" เป็นหลัก

จะได้ความหมายของคำว่า "ยามวิกาล" ในกรอบของพระพุทธศาสนาเป็น ๓ นัย คือ

หมายถึง ตั้งแต่เที่ยงแล้วไปจนถึงก่อนอรุณวันใหม่;

หมายถึง ตั้งแต่พระอาทิตย์ตกจนถึงก่อนอรุณวันใหม่;

หมายถึง เวลาค่ำ

ขึ้นอยู่กับว่า จะเอาข้อธรรมใดเป็นบรรทัดฐาน


ส่วนการนับยามในสมัยพุทธกาล จะเิ่ริ่มนับตั้งแต่เวลาไหน

อันนี้ไม่ทราบ แต่ขอเดาว่า "น่าจะเริ่มนับตั้งแต่หกโมงเย็นเป็นต้นไป"

ปฐมยาม ควรจะเป็น  หกโมงเย็น ถึง สี่ทุ่ม

มัชฉิมยาม ควรจะเป็น สี่ทุ่ม ถึง ตีสอง

ปัจฉิมยาม ควรจะเป็น ตีสอง ถึง หกโมงเช้า


"บุญใดที่ข้าพเจ้าพึ่งมีพึ่งได้รับฉันใด ขอให้ทุกท่านพึ่งได้รับฉันนั้น"
 :25:

ในสมัยปัจจุบัน เรื่องเวลา พอกำหนดได้ เพราะเรามีนาฬิกา แต่ สมัยครั้ง พุทธกาลและ

สมัยในครั้งที่ นาฬิกา ไม่มีนั้นพระสงฆ์ กำหนดเวลาวิกาลอย่างไร ครับ

 :25:

ถ้าจะอิงความหมาย ตามข้อธรรมทั้งสามข้อที่กล่าวแล้วนั้น

คงจะต้องเดาว่า จะเริ่มนับเวลาต่อเมื่อ

- ตะวันตรงศีรษะ

- หลังจากตะวันตกดิน

- และไม่เห็นแสงตะวัน

ขอให้ธรรมคุ้มครอง

ลุงปุ้ม มาแว๊ว....

อะแฮ่ม ใช้นาฬิกา เถอะ อดีตผ่านไปแล้ว ....

วัดพระพม่าแถวบ้าน บอกว่านับวิกาล ตั้งแต่ 3 ทุ่ม ไปจนถึง ตี 4 ครึ่ง

ดังนั้น ท่านก็เลยฉันอาหารกันได้ในตอนค่ำ และ ในตอนตี 5 ฉันเช้า

เรื่องจริงไม่อิงนิยาย

ญาติโยม ก็ไปทำบุญ ยกถาดไปถวายตอนค่ำ ผมจะถ่ายรูปเขาไม่ให้ถ่ายกัน

 :25: