สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

โหรอ่านประกาศฯผิด โดนลงโทษอย่างไร เปิดกรณีข้อหาเลินเล่อ-พยากรณ์พลาดให้เจ้านาย

…มีเรื่องที่น่าสนใจเรื่องหนึ่ง กำหนดไว้ในกฎมณเทียรบาลว่า อนึ่งโหรพราหมณ์ทายเคราะห์ทายศึกทายฤกษ์ผิด ลงอาชญาลูกประคำใหญ่แขวนคอ

ดังนี้แสดงว่า โหรในสมัยโบราณต้องมีความรู้แม่นยำจริงๆ เพราะถ้าเลินเล่อหรือถวายคำพยากรณ์ผิดก็ต้องมีโทษ แต่โทษนั้นก็ไม่หนักหนาอะไรนัก กระเดียดไปข้างล้อเล่นให้เกิดความละอายใจ จะได้มีความสนใจเอาใจใส่ในหน้าที่ให้มากยิ่งขึ้น

ยกตัวอย่างครั้งรัชกาลที่ 4 เสด็จกลับจากทอดพระเนตรสุริยุปราคาที่หว้ากอแล้ว ได้ตรัสถามพระโหราธิบดี (ชุม) ว่าสูรย์จับมากน้อยสักเท่าใด พระโหรากราบทูลว่ายังเหลืออยู่ 4-5 นิ้ว

รับสั่งว่าใครขึ้นไปวัดได้ข้างบนโน้น มีพระบรมราชโองการให้พระยาภูบาล เอาลูกประคำหอยโข่งสวมคอพระโหรา ให้กินข้าวด้วยกะลา เอากาบหมากเป็นภาชนะใส่กับข้าวอยู่ 8 วันจึงพ้นโทษ

ลูกประคำนอกจากทำด้วยหอยโข่งแล้ว ทำด้วยอย่างอื่นก็มี เช่นครั้งหนึ่งในรัชกาลที่ 5 ขุนโชติพรหมาอ่านประกาศเทวดาผิด ถูกลงโทษใส่ลูกประคำไม้ทองหลาง แล้วให้ขี่สิงโตหินที่ประตูบันไดพระที่นั่งไพศาลทักษิณ และบางครั้งก็ใช้ลูกประคำไม้กระบอกก็มี

ฉะนั้น การเป็นโหรในสมัยโบราณจึงต้องเก่งจริงๆ จึงจะรักษาตัวรอด เห็นแต่พระโหราธิบดีสมัยพระเจ้าปราสาททอง และสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเท่านั้นที่ได้รับการยกย่องว่าทายแม่นเหมือนตาเห็น



หมายเหตุ : เนื้อหานี้คัดส่วนหนึ่งจากบทความ “ตราเจ้ากรมโหร” โดย ส. พลายน้อย ในนิตยสาร ศิลปวัฒนธรรม ฉบับตุลาคม พ.ศ. 2550
ที่มา ; ศิลปวัฒนธรรม ตุลาคม 2550
ผู้เขียน : ส.พลายน้อย
เผยแพร่ : วันศุกร์ที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2564
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรก : เมื่อ 20 กันยายน พ.ศ. 2562
ขอบคุณ : https://www.silpa-mag.com/history/article_39147 (https://www.silpa-mag.com/history/article_39147)