สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

นานาสาระพระคัมภีร์ : อุปสัมปทา ๘ (๑/๑๐)

การบวชเป็นภิกษุมี ๘ แบบ

ดังได้กล่าวมาครั้งหนึ่งแล้วในตอนว่าด้วยเรื่องบรรพชาอุปสมบท ความว่า คำว่า บรรพชา เมื่อว่าโดยความหมายในสุตตันตปิฎกโดยมากจะเป็นการออกบวชเพื่อแสวงหาคุณธรรมยิ่งใหญ่ เพื่อความหลุดพ้นจากทุกข์ แต่ในวินยปิฎก จะเป็นไปในความหมายเกี่ยวกับการบวชเป็นภิกษุสามเณรในพระพุทธศาสนา.

บรรดานัยทั้ง ๒ นั้น สุตตันตกถา ได้กล่าวไปบ้างแล้ว ดังนั้น ในที่นี้ จะกล่าวถึงบรรพชาโดยวินยกถา อันเรียกชื่อโดยจำเพาะว่า อุปสัมปทา หมายถึง การบวชเป็นภิกษุ โดยเว้นจากสามเณรบรรพชา แม้จะอิงหลักการเดียวกัน.

ใคร่ชี้แจงว่า ในภาคนี้ถือเป็นการบันทึกตำนานการอุปสมบทในพระพุทธศาสนาที่เคยมีมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล ทั้งที่ไม่มีและที่ใช้กันจนถึงปัจจุบันนี้. ในภาคนี้จึงถือเป็นการเล่าเรื่องอันเป็นมูลเหตุแห่งอุปสัมปทานั้น ที่มาในคัมภีร์เป็นส่วนใหญ่ เท่าที่ค้นพบได้. สำหรับวิธีการอุปสมบท จะไม่ลงรายละเอียด เพราะไม่ใช่โอกาสเพื่อแสดงเช่นนั้น.

@@@@@@@

อุปสัมปทา จำแนกออกไปเป็น ๘ ประการ ดังที่มาในคัมภีร์อรรถกถาแห่งวินัยปิฎก มหาวิภังค์ว่า
    "อยญฺหิ อุปสมฺปทา นาม อฏฺฐวิธา เอหิภิกฺขูปสมฺปทา สรณคมนูปสมฺปทา โอวาทปฏิคฺคหณูปสมฺปทา ปญฺหพฺยากรณูปสมฺปทา ครุธมฺมปฏิคฺคหณูปสมฺปทา ทูเตนูปสมฺปทา อฏฺฐวาจิกูปสมฺปทา ญตฺติจตุตฺถกมฺมูปสมฺปทาติ."

จริงอยู่ ขึ้นชื่อว่า อุปสัมปทา นี้มี ๘ อย่าง คือ
     ๑. เอหิภิกขุ อุปสัมปทา
     ๒. สรณคมนอุปสัมปทา
     ๓. โอวาทปฏิคคหณอุปสัมปทา
     ๔. ปัญหาพยากรณอุปสัมปทา
     ๕. ครุธัมมปฏิคคหณอุปสัมปทา
     ๖. ทูเตนอุปสัมปทา
     ๗. อัฏฐวาจิกาอุปสัมปทา
     ๘. ญัตติจตุตถกัมมอุปสัมปทา
__________________________
ที่มา : วิ.อ.๑ ภิกฺขุปทภาชนียวณฺณนา



ขอบคุณบทความของ : สมภพ สงวนพานิช
ขอบคณที่มา : dhamma.serichon.us/2021/02/19/นานาสาระพระคัมภีร์-อุป-2/  (http://dhamma.serichon.us/2021/02/19/นานาสาระพระคัมภีร์-อุป-2/)
19 กุมภาพันธ์ 2021 ,By admin.

นานาสาระพระคัมภีร์ : อุปสัมปทา ๘ (๒/๑๐)

๑. เอหิภิกขุอุปสัมปทา คืออะไร.? และมีทั้งหมดกี่รูป.?

เอหิภิกขุอุปสัมปทา หมายถึง อุปสัมปทา หรือ การบวชเพื่อเป็นภิกษุอันสำเร็จด้วยเพียงพระดำรัสของพระผู้มีพระภาคเจ้าอย่างนี้ว่า
     ‘‘เอหิ, ภิกฺขุ, จร พฺรหฺมจริยํ สมฺมา ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยาย เธอจงมาเป็นภิกษุเถิด, จงประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อทำที่สุดทุกข์โดยชอบเถิด”

คัมภีร์อรรถกถาอธิบายว่า อุปสัมปทาเช่นนี้ จะสำเร็จโดยการเล็งเห็นผู้ที่มีอุปนิสัย กล่าวคือ การสั่งสมบุญที่มากพอ ที่จะส่งผลมาเพื่อความเป็นภิกษุในเบื้องหน้าของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

เอหิภิกขุอุปสัมปทาจะสำเร็จก็ต่อเมื่อพระดำรัสดังกล่าวของพระผู้มีพระภาคจบลง โดยที่เพศคฤหัสถ์ของผู้นั้นจะหายไปและมีบรรพชาอุปสมบทปรากฏขึ้นแทน ดังนี้
    มีศีรษะที่โกนผมแล้ว ครองไตรจีวร และมีบาตรสะพายอยู่ที่บ่าข้างซ้าย และมีบริขาร (เครื่องใช้ช่วยอุปการะชีวิตความเป็นอยู่ของภิกษุ) ที่เหลือ อีก ๔ คือ มีด, เข็ม ประคดเอ็ว และผ้ากรองน้ำ รวมเป็น ๘ ที่เรียกว่า อัฏฐบริขาร สวมในสรีระ.

คัมภีร์อรรถกถากล่าวว่า ท่านเหล่านั้น แม้บวชในวันนั้น แต่มีอริยาบถเรียบร้อยดุจพระเถระมีพรรษา ๖๐ มีพระพุทธเจ้าเป็นพระอาจารย์ เป็นพระอุปัชฌาย์ ยืนไหว้พระสัมมาสัมพุทธเจ้า.

@@@@@@@

ในครั้งพุทธกาล ก่อนจะทรงอนุญาตอุปสัมปทาประเภทอื่นๆ จะมีเพียงเอหิภิกขุอุปสัมปทาก่อนในระยะเวลาช่วงหนึ่งเท่านั้น โดยมีภิกษุที่อุปสมบทด้วยเอหิภิกขุอุปสัมปทานี้มีจำนวนถึง ๒๗,๓๐๐ รูป ดังคัมภีร์อรรถกถาพรรณนาว่า

ครั้งปฐมโพธิกาล พระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงให้กุลบุตรอุปสมบท ด้วยเอหิภิกขุอุปสัมปทานั่นแล ในกาลชั่วระยะหนึ่ง. และภิกษุผู้ อุปสมบท ด้วยวิธีอย่างนี้ มีจำนวน ๑,๓๔๑ รูป. คือ อย่างไร.? คือ มีจำนวน ดังนี้ :-
     - พระปัญจวัคคิยเถระ ๕
     - ยสกุลบุตร ๑
     - สหายผู้เป็นบริวารของท่าน ๕๔
     - ภัททวัคคีย์ ๓๐
     - ปุราณชฏิล ๑,๐๐๐
     - ปริพาชกรวมกับพระอัครสาวกทั้งสอง ๒๕๐
     - พระอังคุลิมาลเถระ ๑
     รวมเป็น ๑,๓๔๑ รูป

สมจริงดังคำที่พระอรรถกถาจารย์ กล่าวไว้ในอรรถกถาว่า
    “ภิกษุ ๑,๓๐๐ รูป และเหล่าอื่นอีก ๔๐ รูป ทั้งพระเถระผู้มีปัญญาอีก ๑ รูป, ภิกษุเหล่านั้นทั้งหมด ท่านกล่าวว่า เป็นเอหิภิกขุ”.

ภิกษุเหล่านั้น เป็นเอหิภิกขุ จำพวกเดียวก็หามิได้, แม้เหล่าอื่นก็ยัง มีอีกมาก. คืออย่างไร.? คือ มีจำนวนเป็นต้นอย่างนี้ว่า
      - เสลพราหมณ์ทั้งบริวาร มีจำนวน ๓๐๐
      - พระมหากัปปินทั้งบริวารมีจำนวน ๑,๐๐๐
      - กุลบุตรชาวเมือง กบิลพัสดุ์มีจำนวน ๑๐,๐๐๐
      - พวกปารายนิกพราหมณ์ (พราหมณ์ผู้แสวงหาที่พึ่งในภพข้างหน้า) มีจำนวน ๑๖,๐๐๐
      รวม ๒๗,๓๐๐ รูป

แต่ภิกษุเหล่านั้น พระอรรถกถาจารย์มิได้กล่าวไว้ เพราะท่านพระอุบาลีเถระ มิได้แสดงไว้ในบาลีพระวินัยปิฎก. ภิกษุเหล่านี้ พระอรรถกถาจารย์กล่าวไว้ ก็เพราะท่านพระอุบาลีเถระแสดงไว้ ในบาลีพระวินัยปิฎกนั้นแล้ว. (พระอรรถกถาจารย์กล่าวคำไว้ในอรรถกถา) ว่าภิกษุทั้งหมดแม้เหล่านี้ คือ ๒๗,๐๐๐ รูป และ ๓๐๐ รูป.
____________________________________
ที่มา : วิ.อ.๑ ปฐมปาราชิก ภิกขุปทภาชนียวรรณนา



ขอบคุณบทความของ : สมภพ สงวนพานิช
ขอบคุณที่มา : dhamma.serichon.us/2021/02/19/นานาสาระพระคัมภีร์-เอหิ/  (http://dhamma.serichon.us/2021/02/19/นานาสาระพระคัมภีร์-เอหิ/)
19 กุมภาพันธ์ 2021 ,By admin.