สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

ตถนาทรรศก์ : สถูปพระบรมสารีริกธาตุ แห่ง "เวสาลี" | มีหลักฐานอยู่ใน "มหาปรินิพพานสูตร"

หนึ่งในหลักฐานโบราณคดีทางพุทธศาสนาที่เก่าแก่ที่สุด...

"เวสาลิกาปิ ลิจฺฉวี เวสาลิยํ ภควโต สรีรานํ ถูปญฺจ มหญฺจ อกํสุ."
(คำแปล) “เหล่าเจ้าลิจฉวีชาวเมืองเวสาลี ได้สร้างพระสถูปและทำการเฉลิมฉลองพระสรีระของพระผู้มีพระภาคเจ้าในกรุงเวสาลี”
— มหาปรินิพพานสูตร ทีฆนิกาย
_____________________________

▪️ พระสถูปแห่งไวศาลีในบันทึกพระถังซำจั๋ง

พระสมณะเสวียนจั้งหรือพระถังซำจั๋งได้ระบุถึงพระสถูปแห่งไวศาลี (เวสาลี) นี้ในบันทึกของท่านว่า

    “ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของสถูปที่พระสารีบุตรบรรลุมรรคผล ยังมีสถูปที่พระราชาแห่งแคว้นไวศาลีทรงสร้างไว้ เดิมนั้นในสถูปมีพระบรมสารีริกธาตุบรรจุอยู่ ๑ ฮก พระเจ้าอโศกมหาราชทรงเปิดสถูปและเอาไปเสีย ๙ โต่ว คงเหลือเพียง ๑ โต่ว ในกาลต่อมามีพระราชาอีกองค์คิดจะเปิดสถูปเพื่อหวังครอบครองพระบรมสารีริกธาตุ แต่เกิดแผ่นดินไหวฉับพลัน จึงไม่กล้าเปิด”

舍利子證果東南有窣堵波，是吠舍釐王之所建也。佛涅槃後，此國先王分得舍利，式修崇建。《印度記》曰：「此中舊有如來舍利一斛，無憂王開取九斗，唯留一斗。」後有國王復欲開取，方事興功，尋則地震，遂不敢開。
— บันทึกการเดินทางสู่ตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง (大唐西域記)
_____________________________

▪️ การค้นพบทางโบราณคดีของสถูปพระบรมสารีริกธาตุแห่งไวศาลี

ระหว่างปี ค.ศ. 1958-1962 สถาบันกาศิประสาท ชยสวาล (K.P. Jayaswal Research Institute) ได้ทำการค้นพบพระสถูปหมายเลข 1 ของเมืองเวสาลี (ไวศาลี) เมืองหลวงของแคว้นวัชชีในอดีต ไม่ไกลจากสระอภิเษกราชาของเจ้าลิจฉวี ปัจจุบันคือแขวงติรหุต (तिरहुत प्रमंडल) รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย

ภายในใจกลางของพระสถูป → พบผอบหินอ่อน → บรรจุเถ้าสีขาว ซึ่งน่าจะเป็นพระสรีรังคารของพระพุทธเจ้าหลังจากการถวายพระเพลิง พร้อมกันนั้นยังมีวัตถุบูชาสักการะบรรจุร่วมด้วย เป็นชิ้นส่วนสังข์ขนาดเล็ก ลูดปัด เศษใบไม้ทองคำ เหรียญทองแดงประทับตราชิ้นส่วนเหล่านั้นถูกนำมาประดิษฐานที่พิพิธภัณฑ์ปัตนะ (Patna Museum) แคว้นพิหารในปี 1972
_____________________________

▪️ พระสถูปนี้ปัจจุบันปรักหักพังมากเหลือแต่ฐาน ซึ่งได้เผยให้เห็นว่าถูกสร้างครอบซ้อนทับกัน 3 ยุคสมัยอย่างชัดเจน

     1. สมัยหลังพุทธกาลไม่นาน เป็นชั้นสถูปดินเหนียวขนาดเล็ก (น่าจะพูนเป็นเนินดินตามธรรมชาติ) อายุประมาณ 5 ศตวรรษก่อนค.ศ. เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 8.07 เมตร
     2. สมัยโมริยะ เป็นสถูปทำด้วยอิฐแบบยุคนั้น พระสถูปน่าจะได้รับการขยายและบูรณะโดยพระเจ้าอโศกมหาราช ประมาณ 200 ปีต่อมา
     3. สมัยสุงคะ-กุษาณะ พระสถูปได้รับการขยายให้ใหญ่โตขึ้นโดยกษัตริย์ชาวพุทธยุคต่อมาในช่วงต้นคริสตศตวรรษ ประมาณ 600 ปีหลังการปรินิพพาน โดยวัดจากลักษณะอิฐที่ใช้สร้าง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางถึง 12 เมตร

@@@@@@@

ลักษณะการสร้างทับซ้อน 3 ยุคเช่นนี้เป็นแบบเดียวกันกับพระสถูปแห่งกรุงกบิลพัสดุ์ที่ปิปราห์วา สรีรังคารภายในสถูปจึงน่าเชื่อว่าเป็นหนี่งในพระบรมสารีริกธาตุดั้งเดิม เป็นหลักฐานสำคัญเมื่อพระคัมภีร์ทางพุทธศาสนา บันทึกโบราณของพระนักจาริก และการค้นพบทางโบราณคดีเชื่อมโยงเป็นจุดเดียวกัน

เราจึงอาจจะสันนิษฐานได้ตามหลักฐานประกอบกันนี้ว่า พระสถูปแห่งเวสาลีนี้เป็นสถูปแรกๆในพุทธศาสนา ซึ่งสร้างขึ้นทันทีหลังการปรินิพพานใหม่ๆไม่นาน โดยเหล่าเจ้าลิจฉวีแห่งเวสาลี ซึ่งเป็นหนึ่งในแปดแคว้นได้รับชิ้นส่วนพระบรมสารีริกธาตุ หลังการถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระ ณ เมืองกุสินารา ซึ่งระยะเริ่มแรกเป็นการสร้างด้วยดินเหนียว (เช่นเดียวกับสถูปแห่งกบิลพัสดุ์ และสอดคล้องกับลักษณะการก่อสร้างในยุคพุทธกาลตามที่ปรากฏในพระไตรปิฎก)

ต่อมาพระเจ้าอโศกมหาราชได้ทรงเปิดสถูปและเอาพระบรมสารีริกธาตุไปจำนวนหนึ่งเพื่อสร้างในถิ่นอื่นๆ ทั่วชมพูทวีป แต่ยังคงส่วนดั้งเดิมไว้จำนวนหนึ่ง พร้อมกับได้ปรับปรุงขยายใหญ่โตขึ้นด้วยการก่ออิฐ พระราชามหากษัตริย์ในยุคต่อมาก็ได้ปฏิสังขรณ์ตามยุคสมัยจนกระทั่งทิ้งร้างและปรักหักพังไป จนการค้นพบทางโบราณคดีในศตวรรษที่ผ่านมา






ขอบคุณ : dhamma.serichon.us/2021/06/09/สถูปพระบรมสารีริกธาตุแ/ (http://dhamma.serichon.us/2021/06/09/สถูปพระบรมสารีริกธาตุแ/)
9 มิถุนายน 2021 ,By admin.