สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

“โรงเรียนดัดจริต” โรงเรียนแห่งแรก ๆ ของสยาม ที่นักเรียนได้เล่นกีฬาฟุตบอล!?

คำว่า “ดัดจริต” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ให้ความหมายว่า “แสร้งทำกิริยาหรือวาจาให้เกินควร” ซึ่งมีความหมายในแง่ลบ แต่ในสมัยรัชกาลที่ 5 คำนี้อาจมีความหมายในแง่บวก เพราะมีการใช้คำว่า “ดัดจริต” มาตั้งเป็นชื่อโรงเรียน คือ “โรงเรียนดัดจริต”

ข้อมูลของโรงเรียนดัดจริตมีกล่าวถึงในประวัติของ ขุนประสิทธิ์วิทยกร (ศักดิ์ คุปตะวาณิช) โดยทายาทของขุนประสิทธิ์วิทยกร เล่าไว้ว่า

“พ่อ (ขุนประสิทธิ์วิทยกร – ศักดิ์ คุปตะวาณิช) เดิมชื่อ ‘ฮก’ เป็นบุตรนายเป๊งและนางเง็ก คุปตะวาณิช…เกิดเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2442…ยามเยาว์วัยพ่อได้รับการศึกษาจากโรงเรียนประถมดัดจริต ซึ่งตั้งอยู่ที่ถนนสามเสน ตรงข้ามกับปากถนนสังคะโลก เยื้องกับโรงพยาบาลวชิรในปัจจุบันนี้

โรงเรียนนี้เป็นโรงเรียนรัฐบาล ขึ้นอยู่กับกระทรวงธรรมการในสมัยนั้น พระสรรพการหิรัญกิจ (ต่อมาเป็นพระอรรถวสิษฐ์สุธี ในรัชกาลที่ 6) เป็นผู้สร้างให้และเป็นผู้อุปถัมภ์ เมื่อได้ศึกษาอยู่ 3 ปี สำเร็จประถมแล้ว ไปศึกษาต่อที่โรงเรียนมัธยมวัดเบ็ญจมบิตร…”

สันนิษฐานว่า โรงเรียนดัดจริตก่อตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ตั้งอยู่ริมถนนสามเสน เยื้องกับวชิรพยาบาล หรือบริเวณสมาคมศิษย์เก่าอุเทนถวายในปัจจุบัน แต่ภายหลัง (ไม่ทราบปีที่แน่ชัด) ได้โอนย้ายไปอยู่กับโรงเรียนวัดราชผาติการาม หรือวัดส้มเกลี้ยง เชิงสะพานกรุงธน (สะพานซังฮี้) ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากที่ตั้งโรงเรียนเดิม

@@@@@@@

ข้อมูลของโรงเรียนดัดจริตมีไม่มากนัก ในราชกิจจานุเบกษาลงวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2452 (นับศักราชอย่างใหม่จะตรงกับ พ.ศ. 2453) ระบุว่า “พระสรรพการหิรัญกิจ ผู้อุปการะโรงเรียนดัดจริต ให้ฟุตบอล์หนึ่งลูก ราคา 5 บาท เปนสมบัติแก่โรงเรียนดัดจริต ครูใหญ่โรงเรียนดัดจริตได้รับไว้แล้ว”

โดยสรุปแล้ว โรงเรียนดัดจริตก่อตั้งโดย พระสรรพการหิรัญกิจ (เชย อิศรภักดี) ผู้จัดการคนแรกของบุคคลัภย์ หรือธนาคารไทยพาณิชย์ในเวลาต่อมา และเป็นเจ้าของป๊ากสามเสน สวนสนุกแห่งแรกในกรุงเทพฯ ซึ่งปัจจุบันตั้งอยู่ในบริเวณวชิรพยาบาล ซึ่งก็อยู่เยื้องกับโรงเรียนดัดจริตนั่นเอง

ที่น่าสนใจคือ โรงเรียนแห่งนี้ได้รับบริจาค “ลูกฟุตบอล” จากผู้อุปถัมภ์ของโรงเรียน ตั้งแต่ปลายสมัยรัชกาลที่ 5 แสดงว่า กีฬาฟุตบอลเริ่มเข้าสู่สยามตั้งแต่ช่วงนั้นแล้ว ดังนั้น นักเรียนของโรงเรียนดัดจริตจึงอาจเป็นนักเรียนในยุคแรก ๆ ของสยาม ที่ได้เล่นกีฬาฟุตบอล

 


อ้างอิง :-
- ราชกิจจานุเบกษา. (2452). แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกศึกษาธิการ เรื่อง บริจาคทรัพย์และให้สิ่งของบำรุงโรงเรียนวัดวินัยชำนาญ โรงเรียนดัดจริต โรงเรียนเบญจมบพิตร์. จาก www.mratchakitcha.soc.go.th (http://www.mratchakitcha.soc.go.th)
- คำทำนายฝัน. (2513), อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ อำมาตย์โท พระอรรวสิษฐสุธี (เชย อิศรภักดี) ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันจันทร์ที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2513. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว.
- อนุสรณ์ ขุนประสิทธิ์วิทยกร (ศักดิ์ คุปตะวาณิช). (2521), อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ รองอำมาตย์โท ขุนประสิทธิ์วิทยกร (ศักดิ์ คุปตะวาณิช) ณ เมรุวัดตรีทศเทพ วันอังคารที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2521. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมสารบรรณทหารเรือ.
- เอนก นาวิกมูล. (2549). หมายเหตุประเทศสยาม 3. กรุงเทพฯ : 959 พับลิชชิ่ง.

เผยแพร่ : วันอังคารที่ 31 สิงหาคม พ.ศ.2564
เผยแพร่เนื้อหาในระบบออนไลน์ครั้งแรก : เมื่อ 31 สิงหาคม 2564
ขอบคุณ : https://www.silpa-mag.com/history/article_73847 (https://www.silpa-mag.com/history/article_73847)