สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

“อเวจี” ฟังไว้ก็ดี แม้ไม่เชื่อ

“อเวจี” อ่านว่า อะ-เว-จี “อเวจี” เป็นคำที่เรียกกันในภาษาไทย คำนี้บาลีเป็น “อวีจิ” อ่านว่า อะ-วี-จิ รากศัพท์มาจาก น + วีจิ

(๑) “น” บาลีอ่านว่า นะ เป็นศัพท์จำพวกนิบาต แปลว่า ไม่, ไม่ใช่ (no, not)
     “น” เมื่อไปประสมกับคำอื่น มีกฎดังนี้ –
     (1) ถ้าคำหลังขึ้นต้นด้วยพยัญชนะ ให้แปลง น เป็น อ (อะ)
     (2) ถ้าคำหลังขึ้นต้นด้วยสระ คือ อ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ให้แปลง น เป็น อน (อะ-นะ)
          ในที่นี้ “วีจิ” ขึ้นต้นด้วยพยัญชนะ จึงแปลง น เป็น อ

(๒) “วีจิ” อ่านว่า วี-จิ รากศัพท์มาจาก วิ (คำอุปสรรค = วิเศษ, แจ้ง, ต่าง) + จิ (ธาตุ = ก่อ, สั่งสม) + อิ ปัจจัย, ทีฆะ อิ ที่ วิ เป็น อี (วิ > วี) : วิ + จิ = วิจิ + อิ = วิจิ > วีจิ แปลตามศัพท์ว่า
     (1) “ผู้ก่อตัวขึ้นด้วยวิธีแปลกๆ”
     (2) “ผู้ก่อตัวขึ้นอย่างน่าพิศวง”

“วีจิ” (ปุงลิงค์; อิตถีลิงค์) ในบาลีใช้ในความหมายดงนี้ –
     (1) คลื่น (a wave)
     (2) ช่องว่างระหว่างเวลา, ระยะเวลา (interval, period of time)

@@@@@@@

น + วีจิ = นวีจิ > อวีจิ (อะ-วี-จิ) แปลตามศัพท์ว่า
     (1) “สถานที่มีเปลวไฟไม่ขาดสาย”
     (2) “สถานเป็นที่ไม่มีคลื่นแห่งความสุขแม้แต่น้อย”
     (3) “สถานเป็นที่ไม่มีความเว้นว่างแห่งคลื่นเปลวไฟ ทุกขเวทนา และสัตว์นรก”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ อ้างคำแปล “อวีจิ” ไว้ 2 ความหมาย คือ
     (1) uninterrupted state of suffering (สถานะที่ไม่มีอะไรขัดขวางของการรับทุกข์)
     (2) uninterrupted, without an interval (ไม่มีอะไรขัดขวาง, ไม่มีการหยุดพัก)

“อวีจิ” ในภาษาไทยใช้เป็น “อเวจี” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“อเวจี : (คำนาม) ชื่อนรกขุม ๑ ในนรก ๘ ขุม ได้แก่
     ๑. สัญชีวนรก
     ๒. กาฬสุตตนรก
     ๓. สังฆาฏนรก
     ๔. โรรุวนรก
     ๕. มหาโรรุวนรก
     ๖. ตาปนรก
     ๗. มหาตาปนรก
     ๘. อเวจีมหานรก ซึ่งเป็นนรกขุมลึกที่สุดสําหรับลงโทษแก่ผู้ที่มีบาปหนักที่สุด, ใช้เป็น อวิจี หรือ อวีจิ ก็มี.”

@@@@@@

ขยายความ

อรรถกถาสังกิจจชาดก สัฏฐินิบาต บรรยายลักษณะของ “อเวจี” หรือ “อเวจีมหานรก” ไว้ดังนี้ –

ชาลานํ วา ปจฺจนสตฺตานํ วา เตสํ ทุกฺขสฺส วา วีจิ อนฺตรา นตฺถิ เอตฺถาติ อวีจิ ฯ
เปลวไฟหนึ่ง สัตว์ผู้หมกไหม้หนึ่ง ทุกข์ของสัตว์เหล่านั้นอีกหนึ่ง ย่อมไม่มีที่ว่างเว้นในนรกนี้ เหตุนั้น นรกนั้นจึงชื่อว่า อเวจี (แปลว่า “นรกไม่มีที่ว่าง”).

มหนฺโต อวีจิ มหาวีจิ ฯ
อเวจีนรกเป็นสถานที่กว้างใหญ่ จึงได้ชื่อว่า มหาอเวจี (อเวจีมหานรก).

ตตฺร หิ ปุรตฺถิมาทีหิ ภิตฺตีหิ ชาลา อุฏฺฐหิตฺวา ปจฺฉิมภิตฺติอาทีสุ ปฏิหญฺญติ ตาว ภิตฺติโย วินิวิชฺฌิตฺวา ปุรโต โยชนสตํ คณฺหติ
ในอเวจีมหานรกนั้น เปลวไฟลุกขึ้นจากฝาด้านทิศบูรพาพลุ่งไปกระทบฝาด้านทิศปัจฉิม ทะลุฝาออกไป 100 โยชน์ (ทิศอื่นๆ ก็ทำนองเดียวกัน)

เหฏฺฐา อุฏฺฐิตา ชาลา อุปริ ปฏิหญฺญติ อุปริ อุฏฺฐิตา เหฏฺฐา ปฏิหญฺญติ,
เปลวไฟที่ลุกขึ้นจากด้านล่างพลุ่งไปกระทบด้านบน เปลวไฟที่ลุกขึ้นจากด้านบนพลุ่งไปกระทบด้านล่าง

เอวํ ตาเวตฺถ ชาลานํ วีจิ นาม นตฺถิ ฯ
เปลวไฟในอเวจีมหานรกนี้ย่อมไม่มีช่องว่าง ด้วยประการฉะนี้.

ตสฺส ปน อนฺโต โยชนสตฏฺฐานํ ขีรวลฺลิปิฏฺฐิสฺส ปูริตนาฬี วิย สตฺเตหิ นิรนฺตรํ ปูริตํ,
สถานที่ประมาณ 100 โยชน์ภายในมหานรกนั้นเต็มไปด้วยสัตว์ทั้งหลายหาช่องว่างมิได้เลย ประดุจดังทะนานเต็มไปด้วยน้ำนมและแป้งฉะนั้น

จตูหิ อิริยาปเถหิ ปจฺจนฺตานํ สตฺตานํ ปมาณํ นตฺถิ,
เหล่าสัตว์ที่หมกไหม้อยู่ในทุกอิริยาบถนับประมาณไม่ได้

น จ อญฺญมญฺญํ พฺยาพาเธนฺติ สกฏฺฐาเนเยว ปจฺจนฺติ ฯ
และสัตว์เหล่านั้นย่อมไม่เบียดบี้ซึ่งกันและกัน ย่อมไหม้อยู่ในที่เฉพาะของตนเท่านั้น.

เอวเมตฺถ สตฺตานํ วีจิ นาม นตฺถิ ฯ
ในมหานรกนี้ไม่มีที่ตรงไหนที่จะว่างจากสัตว์นรกที่ถูกหมกไหม้อยู่ ด้วยประการฉะนี้. ฯลฯ

ทุกฺขเมว ญายติ นิรนฺตรํ ปญฺญายติ ฯ
ทุกข์เท่านั้นย่อมปรากฏ คือ ถูกรับรู้ติดต่อกันตลอดไปไม่มีเวลาว่างเว้น.

เอวเมตฺถ ทุกฺขสฺส วีจิ นาม นตฺถิ ฯ
ชื่อว่าช่องว่างจากความทุกข์ (คือชั่วขณะที่จะไม่มีทุกข์) ในมหานรกนี้ย่อมไม่มี ด้วยประการฉะนี้.

สฺวายํ สห ภิตฺตีหิ วิกฺขมฺภนโต อฏฺฐารสาธิกติโยชนสโต อาวฏฺฏโต จตุปณฺณาสาธิกนวโยชนสโต สห อุสฺสเทหิ ทสโยชนสหสฺสานิ ฯ
อเวจีมหานรกนี้รวมทั้งฝาทั้งหลาย วัดโดยผ่ากลางได้ 318 โยชน์ วัดโดยรอบได้ 954 โยชน์ รวมทั้งนรกบริวารด้วยเป็นหมื่นโยชน์.

เอวมสฺส มหนฺตตา เวทิตพฺพา ฯ
พึงทราบความที่อเวจีมหานรกเป็นสถานที่กว้างใหญ่ ด้วยประการฉะนี้.
_________________________
ที่มา : ชาตกัฏฐกถา ภาค 8 หน้า 121

    ดูก่อนภราดา.!
    น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌ
    น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวิสฺส
    น วิชฺชเต โส ชคติปฺปเทโส
    ยตฺรฏฺฐิโต มุจฺเจยฺย ปาปกมฺมา.

    หนีไปกลางอากาศ
    ปลาตไปอยู่กลางสมุทร
    มุดเข้าไปใต้ภูเขาเข้าถ้ำ
    สถานที่อันจะหนีพ้นบาปกรรมนั้น มิได้มี
_______________________________________________________
ที่มา : ปาปวรรค ธรรมบท 25/19 ,ธัมมปทัฏฐกถา ภาค 5 (ตโยชนวัตถุ)(105)




ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : ทองย้อย แสงสินชัย
web : dhamma.serichon.us/2021/12/11/อเวจี-ฟังไว้ก็ดี-แม้ไม่เ/ (http://dhamma.serichon.us/2021/12/11/อเวจี-ฟังไว้ก็ดี-แม้ไม่เ/)
posted date : 11 ธันวาคม 2021, By admin.