สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

(https://www.matichonweekly.com/wp-content/uploads/2020/03/สุจิตต-1-696x364.jpg)
พระเพทราชา มีเชื้อสายเจ้านายกรุงเก่า อยู่ย่านวัดบรมพุทธาราม [ซากวัดบรมพุทธาราม อยุธยา เหลืออยู่ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ (ลายเส้นโดยชาวยุโรป)



เพลงยาวพยากรณ์ฯ วรรณกรรมการเมือง เรื่อง ‘เฟกนิวส์’ สมัยอยุธยา | สุจิตต์ วงษ์เทศ

ชิงอำนาจ Game of Thrones ในอยุธยามีเป็นปกติและมีรุนแรงเกือบทุกครั้งที่ผลัดแผ่นดิน จะแตกต่างบ้างก็ลักษณะชิงอำนาจเท่าที่พบหลักฐานซึ่งไม่ครบถ้วน

เครื่องมือชิงอำนาจทางการเมืองมีประสิทธิภาพของกลุ่มพระเพทราชา คือ “ข่าวลือ” ใกล้เคียงทุกวันนี้เรียก “เฟกนิวส์” สร้างขึ้นใส่ร้ายพระนารายณ์ฯ ต่อมาเป็นที่รู้กันในนาม “เพลงยาวพยากรณ์กรุงศรีอยุธยา”

@@@@@@@

เพลงยาว “ข่าวลือ” ทำลายฝ่ายตรงข้าม

วรรณกรรมการเมือง เรื่อง “เพลงยาวพยากรณ์กรุงศรีอยุธยา” ของกลุ่มพระเพทราชา กับ ออกหลวงสรศักดิ์ มีในงานวิชาการเรื่อง การเมืองไทยสมัยพระนารายณ์ ของนิธิ เอียวศรีวงศ์ (สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2523) จะสรุปย่อมาดังนี้

ออกพระเพทราชามีความสัมพันธ์อันดีกับพระภิกษุสงฆ์ มีรายงานว่าสนิทชิดชอบดีกับพระสังฆราชแห่งละโว้ นอกจากนี้ยังได้อาศัยพระภิกษุเป็นตัวการยุยงให้ก่อการจลาจลขึ้นตามหัวเมือง มีผู้คนและกระสุนดินดำไว้ในมือเป็นอันมาก เห็นได้ชัดว่าออกพระเพทราชาได้พยายามนำเอาประชาชนเข้าร่วมในแนวร่วมของตนเพื่อต่อต้านฝรั่งและพระนารายณ์ด้วย

โดยอาศัยความร่วมมือกับพระภิกษุสงฆ์ ออกพระเพทราชารู้จักที่จะปลุกปั่นประชาชนตามวิถีทางวัฒนธรรมของประชาชน เช่น ใช้พราหมณ์ซึ่งเป็นโหราจารย์ทำนายว่าฝรั่งเศสจะถูกขับออกไป แม้ว่าจะได้รับการต้อนรับในทีแรก และจะมีการฆ่าฟันกันล้มตายอย่างมาก คำพยากรณ์เหล่านี้ทำให้เกิดบรรยากาศที่ตึงเครียดและทำให้จิตใจของคนพร้อมจะรับความเปลี่ยนแปลงได้ง่ายขึ้น ในต้นปี ค.ศ.1688 ได้เกิดข่าวลือว่าจะเกิดอาถรรพณ์แก่บ้านเมืองอันเป็นข่าวลือที่สร้างขึ้นให้สอดคล้องกับข่าวลือเรื่องการประชวรของพระนารายณ์ เข้าใจได้ว่าข่าวลือเหล่านี้ก็คงจะมาจากค่ายของออกพระเพทราชานั่นเอง

การรณรงค์สร้างข่าวลือของกลุ่มออกพระเพทราชาและออกหลวงสรศักดิ์นี้ได้ทิ้งร่องรอยไว้ในหลักฐานฝ่ายไทยคือ “เพลงยาวพยากรณ์กรุงศรีอยุธยา” ลำนำสั้นๆ บทนี้มีผู้จดจำได้และจดลงไว้เป็นตอนต้นในหนังสือเรื่องกรุงศรีอยุธยาเมื่อครั้ง ร.1 แต่กล่าวว่าเป็นพระราชนิพนธ์ของพระนารายณ์

@@@@@@@

อย่างไรก็ตาม เห็นได้ชัดว่าเนื้อความของเพลงยาวบทนี้ตรงกันกับที่บรรยายไว้เป็นภาษาความเรียงใน คำให้การชาวกรุงเก่า และกล่าวว่าเป็นคำทำนายของพระเจ้าสุริเยน ทราธิบดีหรือพระเจ้าเสือ

เพลงยาวพยากรณ์บทนี้มีประสิทธิภาพในวัฒนธรรมทางการเมืองของไทยที่แต่งนี้อย่างยิ่ง บอกโดยนัยแก่ผู้ฟังว่าพระนารายณ์และราโชบายของพระองค์คือการไม่เคารพต่อหลักการแห่งทศพิธราชธรรม และนี่เป็นเหตุผลสำคัญที่ก่อให้เกิดความวิปริตต่างๆ แก่บ้านเมือง ความวิบัติที่กำลังมาถึงกรุงศรีอยุธยานั้น เพลงยาวพยากรณ์เน้นซึ่งความวิปริตแห่งความปกติธรรมดาหรือจารีตประเพณีซึ่งเป็นที่รับรองและสมมติกันว่าเป็นธรรมดาโลก เป็นต้น

ความวิปริตเหล่านี้จะนำมาซึ่งความวิบัติแก่กรุงศรีอยุธยาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ พระราโชบายที่เข้าใจไม่ได้ของพระนารายณ์ การกดขี่ขุนนางฝ่ายปกครอง การเถลิงอำนาจอย่างผิดทำนองคลองธรรมของฝรั่งและเสนาบดีต่างชาติ การไม่เคารพต่อจารีต ประเพณีของการปกครองบางอย่าง และท่าทีคุกคามพระพุทธศาสนาของรัฐบาลและนักบวชมิจฉาทิฐิที่รัฐบาลหนุนหลัง ฯลฯ เพียงพอที่จะทำให้ผู้ฟังเพลงยาวนี้เห็นพ้องต้องกันว่าบ้านเมืองกำลังวิปริตอาเพศอย่างชัดแจ้ง

การตกต่ำของขุนนางทำให้ลูกหลานผู้ดีเหล่านี้พร้อมจะรับการโค่นล้มราชตระกูลปราสาททองลง อย่างน้อยก็เพื่อยุติความวิปริตอาเพศทางสังคมที่เกิดขึ้นอยู่ตำตานี้

@@@@@@@

ยิ่งการอิงคำทำนายให้สอดคล้องกับพุทธทำนายในชาดก ก็ยิ่งทำให้เพลงยาวพยากรณ์บทนี้มีประสิทธิภาพในการสื่อความอาเพศของบ้านเมืองได้มากขึ้น เพราะดูเหมือนมีความศักดิ์สิทธิ์บางอย่างแฝงอยู่ในคำพยากรณ์ มีตัวอย่างดังนี้

เพลงยาวพยากรณ์กรุงศรีอยุธยา

๏ ในลักษณ์ทํานายไว้บ่ห่อนผิด      เมื่อพินิจพิศดูก็เห็นสม
มิใช่เทศกาลร้อนก็ร้อนระงม          มิใช่เทศกาลลมลมก็พัด
มิใช่เทศกาลหนาวก็หนาวพ้น         มิใช่เทศกาลฝนฝนก็อุบัติ
ทุกต้นไม้หย่อมหญ้าสารพัด           เกิดวิบัตินานาทั่วสากล

เทวดาซึ่งรักษาพระศาสนา            จะรักษาแต่คนฝ่ายอกุศล
สัปปุรุษจะแพ้แก่ทรชน                 มิตรตนจะฆ่าซึ่งความรัก
ภรรยาจะฆ่าซึ่งคุณผัว                   คนชั่วจะมล้างผู้มีศักดิ์
ลูกศิษย์จะสู้ครูพัก                       จะหาญหักผู้ใหญ่ให้เป็นน้อย

ผู้มีศีลจะเสียซึ่งอํานาจ                  นักปราชญ์จะตกต่ำต้อย
กระเบื้องจะเฟื่องฟูลอย                 น้ำเต้าอันลอยนั้นจะถอยจม
ผู้มีตระกูลจะสูญเผ่า                      เพราะจัณฑาลมันเข้ามาเสพสม
ผู้มีศีลนั้นจะเสียซึ่งอารมณ์               เพราะสมัครสมาคมด้วยมารยา
———-                        ———-
ทั้งข้าวก็จะยากหมากจะแพง             สารพันจะแห้งแล้งเป็นถ้วนถี่
จะบังเกิดทรพิษมิคสัญญี                  ฝูงผีก็จะวิ่งเข้าปลอมคน
กรุงประเทศราชธานี                       จะเกิดการกาลีทุกแห่งหน
จะอ้างว้างอกใจทั้งไพร่พล                 จะสาละวนทั่วโลกหญิงชาย

จะร้อนอกสมณาประชาราษฎร์           จะเกิดเข็ญเป็นอุบาทว์นั้นมากหลาย
จะรบราฆ่าฟันกันวุ่นวาย                   ฝูงคนจะล้มตายลงเป็นเบือ
ทางน้ำก็จะแห้งเป็นทางบก                เวียงวังก็จะรกเป็นป่าเสือ
แต่สิงสาราสัตว์เนื้อเบื้อ                     นั้นจะหลงหลอเหลือในแผ่นดิน

ทั้งผู้คนสารพัดสัตว์ทั้งหลาย                จะสาบสูญล้มตายเสียหมดสิ้น
ด้วยพระกาฬจะมาผลาญแผ่นดิน           จะสูญสิ้นการณรงค์สงคราม
———-                        ———-
[ตรวจสอบโดย นายบัณฑิต ลิ่วชัยชาญ นักอักษรศาสตร์ชํานาญการ สํานักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร มิถุนายน 2558]

 



ขอขอบคุณ :-
ที่มา : มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 20 - 26 มีนาคม 2563
คอลัมน์ : สุจิตต์ วงษ์เทศ
เผยแพร่ : วันอาทิตย์ที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ.2566
website : https://www.matichonweekly.com/column/article_289281 (https://www.matichonweekly.com/column/article_289281)