สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

.
(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2023/12/ภาพปก-สุริยเทพ-696x364.jpg)
“สุริยเทพ” ที่พิพิธภัณฑ์ Norton Simons (ภาพจาก www.nortonsimon.org (http://www.nortonsimon.org))


“สุริยเทพ” ที่หายไปยังต่างแดน จิ๊กซอว์บอกเล่าเรื่องราวพัฒนาการ “เมืองศรีเทพ”

ทำไม “สุริยเทพ” จากศรีเทพ ที่หายไปยังต่างแดน ถึงเป็นจิ๊กซอว์ชิ้นสำคัญในการบอกเล่าเรื่องราวพัฒนาการของ “เมืองศรีเทพ”

ประติมากรรม “สุริยเทพ” ที่พิพิธภัณฑ์ Norton Simon ชิ้นนี้ เป็นหนึ่งในรายการโบราณวัตถุชิ้นสำคัญที่หายไปจากเมืองโบราณศรีเทพ

(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2023/12/M198013S.jpg)
“สุริยเทพ” ที่พิพิธภัณฑ์ Norton Simon

ดร. ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักวิชาการอิสระด้านโบราณคดี กล่าวถึงประติมากรรมสุริยเทพ ที่มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 12-13 องค์นี้ว่า คือหลักฐานชิ้นสำคัญที่บ่งบอกถึงพัฒนาการทางเชิงช่างชั้นสูงในแบบอย่างสกุลศรีเทพ

เนื่องจากประติมากรรมชิ้นนี้มีลักษณะพิเศษเห็นได้ชัด คือยืนแบบเอียงตนหรือที่เรียกว่า “ตริภังค์” ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปะอินเดียสมัยคุปตะ สกุลช่างสารนาถ ที่ปรากฏในเทวรูปที่พบในเมืองศรีเทพ เช่น พระวิษณุ พระกฤษณะ ต่างจากประติมากรรมสุริยเทพในเมืองศรีเทพที่ยืนตรงไม่เอียงตนแต่อย่างใด

ประกอบกับเมื่อระยะเวลาผ่านไป ช่างศรีเทพได้ปรับเปลี่ยนรูปแบบผ้าคลุมยาวหรือชุดแซ็ค อย่างชาวเปอร์เซีย ที่พบในประติมากรรมสุริยเทพของเมืองศรีเทพในยุคก่อนหน้า กลายเป็นผ้าโจงกระเบนนุ่งสั้นแบบแนบลำตัว

อาจเป็นไปได้หรือไม่ว่า ช่างผู้สร้างอาจไม่ได้มีความทรงจำในการสร้างสุริยเทพตามแบบรุ่นแรก ๆ เมื่อครั้งที่ศาสนาฮินดู เข้ามาในดินแดนศรีเทพ ประติมากรรมชิ้นนี้จึงบอกเรื่องราวพัฒนาการของเมืองศรีเทพที่มีรูปแบบเป็นของตนเอง

อย่างไรก็ตาม ประติกรรมสุริยเทพดังกล่าวอาจให้คำตอบแก่คนที่ศึกษาเรื่องราวเมืองศรีเทพได้มากยิ่งขึ้น หากโบราณวัตถุชิ้นสำคัญนี้กลับคืนดินแดนไทยให้ศึกษาอีกครั้ง

@@@@@@@

ติดตามเรื่องราวแบบเต็ม ๆ ได้ใน SILPA PODCAST ทะลุเพดานความรู้ “เมืองศรีเทพ” EP.4 “ศรีเทพ” ประวัติศาสตร์ที่หายไป จากมรดกไทยในต่างแดน โดย ดร. ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ วันที่ 25 ธันวาคม 2566 เวลา 20.00 น. ได้ที่ YouTube : Silpawattanatham (https://www.youtube.com/channel/UCJjOfXgP1CUCc0XtLd-U0xw)

อ่านเพิ่มเติม :-

    • “พระวิษณุ-พระกฤษณะ” เทวรูปองค์สำคัญ “เมืองโบราณศรีเทพ” มรดกโลกแห่งใหม่ (https://www.silpa-mag.com/art/article_117668)
    • จาก “ศรีเทพ” สู่ “วิเชียรบุรี” ประวัติศาสตร์พันปีที่เชื่อมโยงถึงกัน (https://www.silpa-mag.com/history/article_122772)




ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่ : วันศุกร์ที่ 1 ธันวาคม พ.ศ.2566
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรก : เมื่อ 1 ธันวาคม 2566
website : https://www.silpa-mag.com/history/article_122872 (https://www.silpa-mag.com/history/article_122872)