สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2024/09/vv-696x364.jpg)
จิตรกรรมพญานาคที่วัดโพธิ์ (ภาพโดย Andrea Kirkby ใน Flickr สิทธิการใช้งาน CC BY-SA 2.0)


เปิด 4 ตระกูลใหญ่ของ “พญานาค” มีอะไรบ้าง แตกต่างกันอย่างไร.?

“พญานาค” เป็นอมนุษย์ที่ปรากฏอยู่ในวรรณคดีไทยมากมาย มีความเชื่อว่าสามารถแปลงกายเป็นมนุษย์ได้ (ยกเว้นเพียงตอนเกิด ตาย นอนหลับ ร่วมเพศ และเวลาลอกคราบ) ทั้งยังช่วยเหลือมนุษย์ในเรื่องต่าง ๆ มากมาย

ขณะเดียวกันพญานาคแต่ละตนก็เกิดในที่ต่างกัน มีความแตกต่างกัน ดูได้จากลักษณะทางกายภาพ รวมถึงมีการแบ่ง 4 ตระกูลใหญ่ของพญานาค

(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2019/07/Place_WatPhraDhartDoiSuthep_makorn.jpg)
มกรคายพญานาคเจ็ดเศียร เชิงบันไดวัดพระธาตุดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ ภาพโดย Thanyakij จาก th.wikipedia.org/wiki/มกร


มีความเชื่อว่าพญานาคเกิดขึ้นมาจากนางกัทรูและพระกัศยพราหมณ์ฤษี โดยนางกัทรูมีลักษณะเป็นสัตว์ เกิดจากฟองไข่ และให้กำเนิดลูกครั้งแรกจำนวน 1,000 ตัว

พญานาคแต่ละตนสามารถเกิดขึ้นมาได้ 4 ลักษณะ ได้แก่

    1. เกิดในฟอง เรียกว่า “อัณฑชะ”
    2. เกิดในครรภ์ เรียกว่า “ชลาพุชะ”
    3. เกิดในที่หมักหมม เรียกว่า “สังเสทชะ” และ
    4. เกิดแล้วโตทันที ได้แก่ “โอปปาติกะ”

ถึงแม้ว่าจะเกิดต่างกัน แต่ในคัมภีร์บาลีก็กล่าวไว้ว่านาคที่เกิดมาทั้ง 4 แบบนี้ล้วนแต่มีบุญและมีอำนาจ พญานาคยังสามารถแบ่งตระกูลออกเป็น 4 ตระกูลใหญ่ ดูได้จากสีผิว

@@@@@@@

4 ตระกูลใหญ่ของพญานาค

    1. ตระกูลวิรูปักขะหรือตระกูลวิรูปักข์ มีผิวกายเป็นสีทองคำ ตระกูลนี้เรียกได้ว่าเป็นราชาใหญ่แห่งนาคทั้งหมด และเป็นหนึ่งในสี่มหาราชที่ปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้านทิศตะวันตก
    2. ตระกูลเอราปักถะ มีผิวสีเขียว
    3. ตระกูลฉัพยาปุตตะ มีผิวสีรุ้ง
    4. ตระกูลกัณหาโคตมะ มีผิวสีดำ

พญานาคยังมีตระกูลยิบย่อยของตนเองอยู่อีก 1,024 ชนิด และเรียกได้ว่าเป็นสัตว์เลื้อยคลานประเภทงูและงูทุกชนิดก็ถือว่าเป็นลูกหลานของพญานาคทั้งสิ้น

(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2024/09/temple-1670926_1280.jpg)
พญานาคที่วัด (ภาพ : pixabay)


อ่านเพิ่มเติม :-

    • นาค ในคัมภีร์ “อุรังคธาตุ” (หรือตำนานพระธาตุพนม) (https://www.silpa-mag.com/history/article_114787)
    • ถอดความเชื่อและเรื่องเล่า รูพญานาคกับพระเจ้าใหญ่ วัดโพนชัย จ.เลย (https://www.silpa-mag.com/culture/article_64229)
    • “พันปีไม่เคยแห้ง” น้ำศักดิ์สิทธิ์ ของพญานาค จากสระทั้งสี่ ที่เมืองสุพรรณบุรี (https://www.silpa-mag.com/history/article_28733)

---

ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่ ; วันพฤหัสที่ 5 กันยายน พ.ศ.2567
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรก : เมื่อ 5 กันยายน 2567
website : https://www.silpa-mag.com/culture/article_138663 (https://www.silpa-mag.com/culture/article_138663)

อ้างอิง :-
- https://www.matichonweekly.com/column/article_640940 (https://www.matichonweekly.com/column/article_640940)
- วิเชียร นามการ, วทัญญู ภูครองนา, สุทธิวิทย์ จันทร์ภิรมย์ และประสิทธิ์ คำกลาง. บทบาทความเชื่อเรื่องพญานาคในพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย ใน วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์ ปีที่ 6 ฉบับที่ 3 (กันยายน-ธันวาคม), 2564.