สนง.ส่งเสริมพระกรรมฐาน

.
(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2024/07/Cover-Photo-3-696x364.jpg)
พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก (ภาพจาก มติชนออนไลน์)


“สังวาล” พระพุทธชินราช ของใหม่ที่ใส่ประดับองค์พระสมัยหลัง มาจากไหน.?

พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองอย่าง “พระพุทธชินราช” แห่งวัดพระศรีรัตนมหาธาตุฯ พิษณุโลก ถือเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่ได้รับพระบรมราชูปถัมภ์จากพระมหากษัตริย์ไทยสืบมาหลายยุคสมัย ดังมีการสมโภชและรับสักการบูชาด้วยเครื่องอามิสบูชาสูงค่า โดยเฉพาะ “สังวาล” เครื่องประดับองค์พระที่ส่งเสริมความวิจิตรงดงามของพระพุทธรูปยิ่งขึ้นไปอีก

สังวาล คือ สร้อยเครื่องประดับชนิดหนึ่ง ใช้คล้องเฉวียงบ่า นิยมทำเป็นสายสร้อยประดับด้วยอัญมณี หรือเครื่องตกแต่งต่าง ๆ ทั้งนี้ สังวาลพระพุทธชินราชที่เราเห็นในปัจจุบันมิได้มีมาแต่เดิม เพราะพบหลักฐานการถวายสังวาลเป็นเครื่องสักการะประดับองค์พระพุทธชินราชในยุครัตนโกสินทร์นี้เอง

นอกจากนี้ สังวาลที่เราเห็นประดับองค์พระยังเป็นเพียง 1 สาย จากทั้งหมด 4 สาย เนื่องมาจากการถวายสิ่งมีค่าแด่พระพุทธรูปสำคัญ ถือเป็นการแสดงพระราชศรัทธา เป็นธรรมเนียมตามโบราณราชประเพณีประการหนึ่ง ซึ่งนับเป็น “อามิสบูชา” หรือการแสดงความเคารพ นับถือ เลื่อมใสด้วยการให้สิ่งของ

ด้วยเหตุนี้ พระมหากษัตริย์จักรีวงศ์ที่เสด็จพระราชดำเนินมาสักการบูชาพระพุทธชินราชเมืองพิษณุโลก จึงถวายเครื่องสักการะและเครื่องประดับองค์พระพุทธชินราชที่มีค่า เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์อย่าง รวมถึง “สังวาล” เพื่อเป็นเครื่องหมายแสดงการถวายพระเกียรติยศ

(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2020/01/พระพุทธชินราช-2.jpg)
รัชกาลที่ ๙ ทรงประเคนพัดรัตนาภรณ์และถวายเครื่องราชอิสริยาภรณ์นพรัตน์ราชวราภรณ์ แด่พระพุทธชินราช เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๑


4 สังวาลพระพุทธชินราช

สำหรับประวัติความเป็นมาของสังวาลพระพุทธชินราชแต่ละสาย เบญจวรรณ จันทราช ภัณฑารักษ์ชำนาญการ สำนักศิปากรที่ 6 สุโขทัย กรมศิลปากร สรุปไว้ในนิตยสาร ศิลปากร (มกราคม-กุมภาพันธ์ 2567) สรุปได้ ดังนี้

สายแรก สร้างรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พ.ศ. 2444 ประกอบด้วยดอกสังวาล 33 ดวง ทำด้วยทองแดงกะไหล่ทอง ประดับกระจก สายทองเหลืองทำเป็นห่วงคู่ 2 เส้น

สายที่ 2 สร้างในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 พ.ศ. 2478 ประกอบด้วยดอกสังวาล 33 ดวง ทำด้วยทองแดงกะไหล่ทอง ประดับพลอยสีสลับกันตลอดสาย สายทองเหลือง ทำเป็นห่วงร้อยต่อกัน 3 เส้น แต่ปัจจุบันชำรุด เหลือเพียง 30 ดวง

สายที่ 3-4 สร้างในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 พ.ศ. 2549-2550 ประกอบด้วยดอกสังวาล 36 ดวง สายหนึ่งวัสดุทำด้วยทองคำ ประดับพลอย สำหรับใช้ในพระราชพิธี  อีกสายทำด้วยทองแดงชุบไมครอนประดับพลอย เป็นสายสำรอง สายร้อยสร้อยสังวาล 3 เส้น

ปัจจุบันพระพุทธชินราชทรงนพรัตน์สังวาลรัชกาลที่ 9 ทองคำประดับพลอย ส่วนสังวาลอีก 3 สาย จัดแสดงอยู่ ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระพุทธชินราช จังหวัดพิษณุโลก

(https://www.silpa-mag.com/wp-content/uploads/2024/07/490146504_657956933529873_3411926577629396849_n-1536x1117.jpg)
(ภาพจาก เฟซบุ๊ก : วัดพระศรีรัตนมหาธาตุฯ พิษณุโลก )


อ่านเพิ่มเติม :-

    • ทำไม “พระพุทธชินราช” จึงเป็นพระพุทธรูปที่มีการจำลองมากที่สุด? (https://www.silpa-mag.com/culture/article_28003)
    • ทำไมรัชกาลที่ 5 เปลี่ยนพระราชหฤทัย ไม่ทรงอัญเชิญพระพุทธชินราชมากรุงเทพฯ (https://www.silpa-mag.com/history/article_117180)
    • พระพุทธชินราช พระพุทธรูปงามที่กษัตริย์ตั้งแต่กรุงศรีฯ-กรุงเทพฯ ทรงศรัทธา (https://www.silpa-mag.com/history/article_66278)




ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่ : วันอาทิตย์ที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ.2568
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรก : เมื่อ 18 กรกฎาคม 2567
website : https://www.silpa-mag.com/culture/article_135738 (https://www.silpa-mag.com/culture/article_135738)