พิมพ์

[raponsan]

ธรรมปฏิบัติ : ปรากฏการณ์ในขณะทำสมาธิ (ตอนจบ)

  เรื่องปัญหา “อัปปนาสมาธิ” นั้น บางท่านอาจจะเข้าใจว่า อัปปนาสมาธิคือความเป็นหนึ่งของจิตหรือเอกัคคตาจิต ไม่สามารถที่จะเกิดความรู้ความเห็นอะไรขึ้นได้
       
       จริงอยู่ผู้ปฏิบัติในขั้นต้น จะเป็นการบริกรรมภาวนาก็ตาม หรือจะเป็นการพิจารณาอะไรก็ตาม เมื่อจิตสงบลงไปนิ่งอยู่ในความเป็นหนึ่ง ซึ่งเรียกว่า “เอกัคคตา” ในช่วงต้นๆนี้ จิตอาจจะไม่สามารถบันดาลให้เกิดความรู้ ความเห็นขึ้นมาได้
       
       แต่ถ้าหากว่าท่านผู้นั้น เคยพิจารณากรรมฐานอย่างใดอย่างหนึ่งจนชำนิชำนาญ ด้วยการน้อมนึกคิดแล้ว เมื่อจิตนิ่งไปเป็นอัปปนาสมาธิ จิตก็จะสามารถบันดาลให้เกิดความรู้ ความเห็น ในภูมิจิตภูมิธรรมขึ้นมาได้
       
       

       ดังนั้น เราจึงสามารถแบ่งขั้นของอัปปนาสมาธิได้ 2 ตอน
       
       ตอนแรกจิตสงบนิ่งลงไปเป็นหนึ่งอยู่ในอัปปนาสมาธิ ถ้าอยู่เป็นสมาธิในขั้นฌาน จะไม่สามารถเกิดความรู้ความเห็นอะไรขึ้นมา เพราะจิตอยู่ในฌานย่อมเพ่งอยู่ในจุดเดียว
       
       แต่ถ้าหากว่าจิตที่เคยพิจารณาวิปัสสนากรรมฐานมาแล้วก็ดี เคยพิจารณาธาตุกรรมฐานมาแล้วก็ดี เมื่อจิตสงบนิ่งลงไปเป็นหนึ่งแล้ว จะมีลักษณะคล้ายๆกับจิตถอนตัวออกจากร่าง แล้วก็ส่งกระแสมารู้เรื่องของร่างกาย จิตจะมองเห็นกายในลักษณะต่างๆ จะเป็นนั่งอยู่ หรือนอนอยู่ก็ตาม เมื่อเป็นเช่นนั้นจิตก็จะสงบนิ่งเฉยสว่างอยู่ และกายที่มองเห็นอยู่ในความรู้สึกของจิตนั้น ก็จะแสดงกิริยาเปลี่ยนแปลงไปในลักษณะต่างๆ
       

       ถ้าหากว่าท่านผู้นั้นพิจารณาอสุภกรรมฐานมาจนชำนิชำนาญ ด้วยการน้อมนึก จิตก็จะสามารถรู้เรื่องอสุภกรรมฐานโดยอัตโนมัติ โดยที่กายที่มองเห็นอยู่นั้นจะแสดงอาการขึ้นอืด แล้วก็มีน้ำเหลืองไหล เนื้อหนังหลุดออกไปเป็นชิ้นๆแล้ว ยังเหลือแต่โครงกระดูก ในที่สุดโครงกระดูกก็จะแหลกละเอียดลงไป เป็นจุลไป แล้วก็หายไปในที่สุด เหลือแต่ความว่าง
       
       ในเมื่อจิตว่าแล้ว จิตก็จะสามารถก่อตัว รู้เรื่องของโครงกระดูก ซึ่งจะมาประสานกันเป็นโครงกระดูก แล้วก็จะเกิดมีเนื้อมีหนัง กลับคืนมาอยู่ในสภาพเป็นร่างสมบูรณ์อยู่อย่างเก่า จะมีอาการเป็นไปกลับไปกลับมาอยู่อย่างนั้น จนกว่าจิตจะถอนออกมาจากสมาธิ
       
       และในขณะที่จิตรู้เห็นนั้น จะมีลักษณะคล้ายๆกับว่า รู้เห็นด้วยทางจิตอย่างเดียว ไม่ได้เกี่ยวข้องกับประสาทส่วนกาย คือไม่ได้เกี่ยวข้องกับประสาทส่วนตา เป็นความรู้ความเห็นของจิตล้วนๆ
       
       แต่ถ้าหากท่านผู้เคยพิจารณาธาตุกรรมฐาน ก็จะมองเห็นร่างกายนี้แหละละลายลงเป็นดิน เป็นน้ำ เป็นลม เป็นไฟ อย่างละเอียดถี่ถ้วน แล้วก็จะหายไป กลายเป็นความว่าง
       

       ถ้าหากท่านผู้เคยพิจารณาวิปัสสนากรรมฐาน เช่น พิจารณา รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ว่าเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เมื่อจิตสงบนิ่งลงไปแล้ว จิตก็จะมีนิมิตอะไรขึ้นมา ซึ่งสุดแล้วแต่จิตจะปรุงขึ้นมา แต่ความปรุงแต่งในขั้นนี้ จิตกับสิ่งที่รู้เห็นนั้นคล้ายกับว่า ไม่มีความสัมพันธ์กันเลย
       
       ในตอนนี้จิตกับสิ่งที่รู้แยกกันออกเป็นคนละส่วน สิ่งที่รู้นั้นก็แยกอยู่ส่วนหนึ่ง ตัวผู้รู้ก็คือจิตนั้นก็อยู่ส่วนหนึ่ง และส่วนความเปลี่ยนแปลงที่มันจะแสดงไปในลักษณะแห่งพระไตรลักษณ์คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตานั้น ก็จะมีอันแสดงไปเอง

       

       ถ้าหากท่านอาจจะมีความสงสัยว่า การแสดงอย่างนั้นใครเป็นผู้แสดง ก็จิตนั้นแหละเป็นผู้ปรุงแต่งขึ้นมา เป็นตัวปัญญาความรู้ ในเมื่อจิตปรุงแต่งขึ้นมาด้วยความรู้เท่าทัน ด้วยความไม่ยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่รู้ จิตก็รู้สึกว่า คล้ายๆกับว่าสิ่งที่รู้อยู่อีกส่วนหนึ่ง และตัวผู้รู้คือจิตนั้นแยกเอกเทศเป็นส่วนหนึ่ง ในตอนนี้เรียกว่า จิตกับอารมณ์สามารถแยกออกจากกันคนละส่วนก็ได้
       
       อันนี้คือลักษณะปรากฏการณ์ที่จะเกิดขึ้นภายในจิตของผู้ปฏิบัติ เริ่มต้นแต่บริกรรมภาวนา หรือในขั้นพิจารณาอสุภกรรมฐาน ธาตุกรรมฐาน หรือพิจารณาพระไตรลักษณ์ในขั้น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ซึ่งเรียกว่าขั้นวิปัสสนา ขอให้ท่านนักปฏิบัติทั้งหลายพึงทำความเข้าใจดังที่กล่าวมาแล้วนี้
       

       ถ้าหากสมมติว่า เราจะไม่พิจารณาอะไร เป็นเพียงแค่ว่าเราจะบริกรรมภาวนาให้จิตสงบอย่างเดียวเท่านั้น แล้วจิตของเราสามารถที่จะก้าวขึ้นสู่ภูมิวิปัสสนาได้หรือไม่
       
       อันนี้ขอตอบว่า สามารถที่จะก้าวขึ้นสู่ภูมิวิปัสสนาได้ โดยที่ผู้บริกรรมภาวนาทำจิตให้สงบนิ่งลงไป เริ่มต้นจากอุปจารสมาธิ จนกระทั่งถึงอัปปนาสมาธิๆ ในลักษณะที่จิตนิ่งอยู่ในจุดเดียว ไม่มีสิ่งที่รู้ปรากฏขึ้นในจิต มีการสงบนิ่ง มีลักษณะนิ่งและสว่างไสวอยู่ในความรู้สึกอย่างเดียว ความรู้อื่นๆไม่เกิดขึ้น

       

       เมื่อเป็นเช่นนั้น วิปัสสนากรรมฐานเกิดขึ้นได้อย่างไร วิปัสสนากรรมฐานจะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อจิตถอนออกจากความเป็นเช่นนั้นแล้ว มาเกิดความรู้สึกนึกคิดขึ้นมา
       
       ผู้ปฏิบัติที่ฉลาดก็ฉวยโอกาสกำหนดความคิดนั้น จิตคิดอะไรขึ้นมาก็กำหนดรู้ คิดอะไรขึ้นมาก็กำหนดรู้ เพียงแต่รู้ว่าจิตมีความคิดอย่างเดียวเท่านั้น รู้แล้วก็ไม่ต้องไปช่วยจิตคิดอะไรเพิ่มเติม หรือวิพากษ์วิจารณ์ เป็นแต่เพียงว่า สิ่งใดเกิดขึ้นก็รู้ๆๆอยู่อย่างนั้น และสิ่งใดดับไปก็รู้ เกิดขึ้นแล้วมันก็เป็นทุกข์ เกิดมาแล้วก็เป็นอนัตตา อะไรทำนองนั้น ไม่ต้องไปนึกคิดในขณะนั้น
       

       ถ้าหากเรานึกคิดแล้ว สมาธิมันจะถอนขึ้นมาอีก เราจะไม่มีสมาธิควบคุมจิตของเราให้จดจ่อดูความคิดที่เกิดขึ้นนั้นได้
       
       เพราะฉะนั้น ตอนนี้ให้นักปฏิบัติพึงระวังให้ดี เมื่อออกจากสมาธิในขั้นบริกรรมภาวนา ถ้าจิตสงบนิ่งเป็นอัปปนาสมาธิแล้ว เมื่อจิตถอนออกจากสมาธิ อย่าด่วนออกจากสมาธิทันทีทันใด ให้ตามกำหนดรู้ความคิดของตัวเองเรื่อยไป จนกว่าจะถึงเวลาอันสมควร จึงค่อยเลิก หรือจึงค่อยออกจากที่นั่งสมาธิ

       

       ในเมื่อออกจากที่นั่งสมาธิแล้ว มิใช่ว่าเราจะหยุดกำหนดรู้จิต หรือรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้นกับจิตในทันทีทันใดก็หาไม่ เราจำเป็นจะต้องกำหนดรู้ความรู้สึกนึกคิดของเราอยู่ตลอดเวลา แม้แต่ยืน เดิน นั่ง นอน กิน ดื่ม ทำ พูด คิด เราก็ให้ตั้งสติ กำหนดรู้อาการเคลื่อนไหวไปมาของ กาย วาจา และใจของเราอยู่ตลอดเวลา
       
       การตามรู้ ตามเห็น ความเคลื่อนไหว กาย หรือการพูด การนึก การคิด ด้วยความมีสติสัมปชัญญะจดจ่ออยู่นั้นแหละ คือการปฏิบัติธรรม แบบที่เรียกว่า สามารถให้จิตเกิดความรู้ความฉลาดขึ้นมาได้
       

ส่วนหนึ่งจากหนังสือสัมมาสมาธิ       
จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 168 ธันวาคม 2557 โดย พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย) วัดป่าสาลวัน จ.นครราชสีมา
http://www.manager.co.th/Dhamma/viewnews.aspx?NewsID=9570000138147

[PRAMOTE(aaaa)]

ในเรื่องอารมณ์กรรมฐานในภาวนานั้น   ในสาย กรรมฐาน มัชฌิมา แบบลําดับ ของครูอาจารย์จริงๆนั้น

        จะไม่เน้นการสาธยายใดๆไว้ เป็นตํารา หรือ นําการบันทึกใดๆมาเผยแผ่ ให้เกิดอุปปาทานใดๆ เพื่อเป็นกรรมในอนาคต

  เพื่อใครคนใดบางคนยึดติดนึกว่าใด้ เพื่อจะไม่ให้สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้น

  ครูอาจารย์ของข้าพเจ้า ท่านตีรวมไว้ ว่ามันเสียมรรคเสียผล

   ในสายกรรมฐาน มัชฌิมา แบบลําดับ จึงไม่เน้นการพิมพ์ตํารา ในเรื่องอารมณ์กรรมฐานทั้งหลาย

               เพราะว่าในสภาวะธรรมทั้งหลายของบรรดาเหล่าศิษย์ทั้งหมด   พระอาจารย์กรรมฐานท่านย่อมรู้ชัดทั้งสิ้น

ว่าของใครอยู่ตรงไหน

       ในสายเจโตวิมุตินั้นจึงไม่เน้นการพิมพิมพ์ตํารา


                       ในเรื่องอารมณ์กรรมฐานที่เราทั้งหลายนําเอามาคุยกัน เป็นไปเพื่ออวดกัน หรือคุยสนุก เพื่ออยากให้ผู้อื่นรู้และเห็นเราเป็นพระเอก หรือจริงก็เพื่อโอ้อวด แต่ความจริงอาจจะติดอยู่แค่ปีติ

      ครูอาจารย์เคยบอกว่า ระยะหลัง เรื่องปฏิบัติภาวนามีการนําอารมณ์มาเล่าไว้เป็นหนังสือเรื่องการภาวนากันไว้อย่าง แข่งกันเล่า  เพราะสํานักพิมพ์ทั้งหลาย ต้องการแข่งสื่อยอดขาย

      (ถ้าหากอารมณ์นามดับ) อุปปาทานดับจะเอาอารมณ์ที่ไหนมาอยากเล่า

        เพราะว่าถ้าหากยังต้องการเล่า ก็แปลว่า ยังดับไม่หมด และยังมีเชื้อของความเกิด....ยังไม่ดับ..  เพราะยังต้องการเกิดที่จะบอกจะเล่าและต้องการอวด เพื่ออยากให้ผู้อื่นรู้ ว่าเรารู้ รู้คือติดในธรรม สุดท้ายธรรมก็ต้องละ เพราะรู้ยังต้องการให้เค้าสรรเสริญ จึงอยากอวดรู้  และยังอยากเกิด ยังไม่พ้นโลกธรรมแปด

สรรเสริญ....คือ โลกธรรมแปด

แปลว่ายังไม่ละเอียด และยังไม่ใช่ของแท้

       จะมีคําๆหนึ่งของเจโตวิมุติ ปรากฏอยู่ว่า  "ของจริง นิ่งเป็นใบ้ ของพูดได้ ของไม่จริง"

            สัพเพเหระ วันนี้มาคุยเล่นด้วยแค่นี้

       เพราะว่าความจริงแล้วยุคปัจจุบัน ก็เป็นอย่างนี้ทั้งนั้นแหละ แม้ตัวข้าพเจ้าเองยังเป็นเลย

           เดี๋ยวจะไม่รู้ว่าของแท้เป็นอย่างไรกัน

           
         ..........ตัวอย่าง........คราวหลวงปู่ศุข วัดปากคลองมะขาม

        ท่านสอนลูกศิษย์  ศิษย์นั่งใต้ถุนวัด  ท่านตะโกนลอดร่องลงมาทีละสองสามคํา ท่านบอกแต่เคล็ดสําคัญ

    บางครั้งบางคําแทบไม่ได้ยิน ก็ต้องถามกันเองในคนสองคนที่มาเรียนวิชานั้นๆ ไม่กล้าร้องถามอาจารย์

............?....แต่แล้วก็เห็นลูกศิษย์ท่านทั้งหลายก็เสกๆเป่าๆ  ใบ ไม้ เป็นต่อแตน แปลงร่างเป็นเสือได้ทั้งนั้น


       นั่นของจริงเรียนกันเพียวๆ ไม่มีการเล่าเรื่องอารมณ์

           เรื่องอารมณ์ต้องส่งอารมณ์กับพระอาจารย์กรรมฐาน เท่านั้นนะจ๊ะ

            ส่งอารมณ์กับเพื่อน เล่ากับเพื่อนสาธารณะทั่วไปก็ไร้ เพราะไม่ใช่ครูอาจารย์


                 เป็นได้แค่อวดแต่ไม่ได้แปลว่า เก่ง หรือ ได้ ซักหน่อย อาจจะตามหลังคนอื่นแบบไม่รู้ตัว

                   อย่ามัวหลงดีใจไปนะ จะบอกให้

                           ก็ว่ากันไปตามนั้น


           

       

[suchin_tum]

่ส่วนมากที่ครูอาจารย์ที่บอกเคล็ด

     ก็แค่  ให้เจริญพุทธานุสสติ มรณานุสสติ
                     
                    ให้เจริญวิปัสสนา เช่นเจริญเดินจิตโพชฌงค์7

                                          ให้เจริญสี สีคือรูปรูปคือสี

ตัวอย่างที่มีเผยแผ่ เช่นหลวงพ่อปาน สอนหลวงพ่อฤาษีลิงดํา ท่านก็ให้แต่กรรมฐาน เป็นตอนๆไป

  นั่นก็ได้เจโตทั้งหมด

             สายเจโตก็คือจิตเอารูป จึงได้ฌานอริยะต่อ

                            สายสุขวิปัสสก จิตไม่เอารูปได้แค่อุปจารฌานพอกระทบปฐมฌาน
                                                                               ก็บรรลุธรรมจึงไม่ได้นิมิตเพราะหน่ายรูปจิตไม่เอารูปเอง

       เจโต กับ สุขวิปัสสก ก็ต่างกันแค่เท่านี้
       
          ถามว่าถ้าเอาพระสุขวิปัสสกมาฝึกกสินได้ใหม

             ข้าพเจ้าคุยกับหลวงพ่อองค์หนึ่ง หลวงพ่อท่านบอกว่าท่านฝึกไม่ได้แล้ว

         ก็คือถ้าได้แบบไหนก็ได้แบบนั้น เปลี่ยนไม่ได้จ่ะ