พิมพ์

[raponsan]

การละเล่นบวชควายขอฝน (เมื่อ พ.ศ. 25558) บ้านหวายหลีม กับบ้านแมด อ. เชียงขวัญ จ. ร้อยเอ็ด มีขบวนควายหลวงหรือควายจ่า ฟ้อนเซิ้งครึกครื้นไปกับเสียงดนตรี เคียงข้างด้วย "นางว่า" (ชายแต่งกายเป็นหญิง) รวมถึงจุดบั้งไฟขอฝน มีขบวนควายจ่าร่วมเชียร์บั้งไฟให้ส่งข้อความถึงพญาแถนบันดาลฝนตกลงสู่ท้องทุ่งนา



เลี้ยงผี เดือน 5 ขอฝน เดือน 6

เลี้ยงผีบรรพชน เดือน 5 หน้าแล้ง เป็นพิธีกรรมต่อเนื่องถึงเดือน 6 ขอฝน ไปจนกว่าฝนจะตก โดยไม่แยกกันเด็ดขาดเป็นคนละงาน สงกรานต์ในราศีเมษเดือนเมษายน เป็นพิธีกรรมของพราหมณ์ในศาสนาพราหมณ์จากอินเดีย เกี่ยวกับการเคลื่อนที่โคจรย้ายราศี จากราศีมีนสู่ราศีเมษ

พราหมณ์ทำพิธีในเทวสถานโบสถ์พราหมณ์ กับพิธีทางโหราศาสตร์ในราชสำนักถวายพระเจ้าแผ่นดิน แต่ไม่พบหลักฐานว่าทำกี่วัน? สันนิษฐานว่าทำไม่นานวัน หรืออาจวันเดียวด้วยซ้ำ (ในอินเดียน่าจะมีหลายวัน เพราะเป็นงานฉลองขึ้นศกใหม่)

 

แต่เลี้ยงผีบรรพชน เดือน 5 หน้าแล้ง ทำปีละครั้ง ต้องทำหลายวันต่อเนื่องกัน มีการละเล่นต่างๆ ตอนบ่าย ตอนเย็น แล้วมีกินเลี้ยงตอนกลางคืน ร้องลำนำคำขับคลอแคนหรือสะล้อซอซึง พรรณนาความเป็นมาของเผ่าพันธุ์ไปจนสว่าง

การละเล่นต่างๆ มีหลักฐานอยู่ในกฎมณเฑียรบาล (ยุคต้นอยุธยา) แม้เป็นการละเล่นของหลวง แต่มีต้นเค้าจากการละเล่นของชุมชนหมู่บ้านสืบจากยุคดั้งเดิมดึกดำบรรพ์ เช่น แข่งเกวียน, ชนวัว, ชนควาย, ชกมวย, หัวล้านชนกัน ฯลฯ

 

มีร่องรอยการละเล่นดั้งเดิมอยู่ในหมู่บ้านอีสานทุกวันนี้เรียก บวชควาย เป็นต้นตอของการละเล่นในราชสำนัก ครั้นถึงยุคกรุงรัตนโกสินทร์ เรียก กระตั้วแทงควาย แล้วกลายเป็นกระตั้วแทงเสือ สืบจนทุกวันนี้

การละเล่นบวชควาย เริ่มด้วยสมมุติคนๆ หนึ่งปรับเปลี่ยนให้เป็นควายร้าย เพราะดุร้าย ชาวบ้านต้องร่วมกันปราบจนสำเร็จ แล้วฆ่าควายนั้นหรือทำให้ควายเชื่องอยู่ในคำสั่งของคน

บางแห่งเล่นหลังจุดบั้งไฟ พอจุดบั้งไฟหมดแล้วก็เล่นฉลองบวชควาย เล่นอย่างนี้ไปจนกว่าฝนจะตก แล้วเริ่มทำนาเข้าสู่ฤดูกาลผลิตใหม่


ผู้เขียน : สุจิตต์ วงษ์เทศ
ที่มา : คอลัมน์สยามประเทศไทย มติชนรายวัน
เผยแพร่ : 19 เม.ย. 59
http://www.matichon.co.th/news/110600