พิมพ์

[raponsan]

บุรุษคนหนึ่ง : เพิ่งรู้โยชน์หนึ่งยาวไกล

ทีฆา ชาครโต รตฺติ ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ
ทีโฆ พาลาน สํสาโร สทุธมมํ อวิชานตํ.

     (คำแปล)
     กลางคืนของคนที่ตื่นอยู่ ย่อมยาวนาน,
     โยชน์เดียวของคนที่ล้าแล้ว ย่อมไกล
     สังสาระของคนพาลผู้ไม่รู้แจ้งพระสัทธรรม ย่อมยืดยาว

@@@@@@@

พระราชาทรงหลงรักภรรยาคนอื่น ทรงวางแผนลงโทษสามี เพื่อช่วงชิงภรรยา

พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงช้างเผือกชื่อปุณฑรีกะ กระทำประทักษิณพระนครสาวัตถี ทรงเหลือบเห็นสตรีนางหนึ่งมองขบวนของพระองค์อยู่ที่หน้าต่างปราสาท ทรงนึกรักขึ้นมาทันที เสร็จพระราชกิจแล้ว ทรงให้อำมาตย์ไปสอบถามสถานภาพของสตรีนั้น, อำมาตย์กลับมาทูลว่า นางมีสามีแล้ว

พระราชายังไม่คลายจากกามราคะ ทรงออกอุบายให้สามีของนางมารับราชการเพื่อจะทรงหาทางใส่ความเขา จะได้นำภรรยาของเขามาเป็นพระสนม ฝ่ายบุรุษผู้เป็นสามีก็พอจะรู้อยู่ว่า พระราชากำลังจะหาเรื่องตน จึงระมัดระวังตัวตลอด

พระราชาทรงหาทางลงโทษเขาไม่ได้ จึงทรงออกอุบายให้เขาเดินทางไกล ๕ โยชน์ ไปหาดอกโกมุทดอกอุบล และดินสีอรุณในแม่น้ำมาให้ได้ แล้วต้องกลับมาให้ทันก่อนประตูเมืองปิด ไม่อย่างนั้นจะถูกลงราชอาญา

บุรุษนั้นรีบเดินทาง ระหว่างทางเขาก็ให้ข้าวแก่คนเดินทาง และโปรยข้าวเลี้ยงปลาแล้ว แบ่งผลบุญให้แก่นาค ครุฑ และเทวดา, พญานาคจึงนำของทั้ง ๓ มาให้ เขากลับมาถึงก่อนค่ำ แต่ก็เข้าเมืองไม่ได้ เพราะพระราชาทรงให้ปิดประตูกรุงเร็ว เขาเหนื่อยมาก ท้อแท้ว่า เราจะถึงความพินาศแน่ๆ จึงเข้าไปนอนในพระเชตวัน

@@@@@@@

ฝ่ายพระราชาทรงคิดถึงแต่หญิงคนนั้น ทรงบรรทมไม่หลับเพราะกามราคะทำให้เร่าร้อน ทรงได้ยินเสียงประหลาด ๔ คำ คือ "ทุ, สะ, นะ, โส" รุ่งเช้าทรงเล่าให้พวกพราหมณ์ปุโรหิตฟัง พวกเขาพยากรณ์ว่า

ชีวิตของพระราชากำลังตกอยู่ในอันตราย จะต้องทำการบูชายัญสัตว์อย่าง ละ ๑๐๐ เช่น ช้าง ๑๐๐ ม้า ๑๐๐ เด็กชาย ๑๐๐ เด็กหญิง ๑๐๐...เกิดความโกลาหลขึ้นขณะ นำมนุษย์และสัตว์มาบูชายัญ

พระนางมัลลิกาทรงทราบแล้ว ทรงเตือนสติพระราชาว่า ทรงเป็นอันธพาล ต้องการจะมีชีวิตอยู่ด้วยการทำลายชีวิตผู้อื่น แล้วทรงนำเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าในพระเชตวัน

พระราชาทรงเล่าเสียงที่ได้ยินมาให้ทรงสดับ พระพุทธเจ้าตรัสว่า เป็นเสียงของสัตว์ใน โลหกุมภีนรกลอยอยู่ปากนรกแล้วพูดได้อักษรเดียวก็จมลงไปก้นนรกอีก

สัตว์นรก ๔ ตนนั้นกระทำการล่วงเกินภรรยาของผู้อื่น พวกขาต้องการจะพูดว่า
"ตอนนั้น เรามีโภคะอยู่แต่ไม่ได้ทำทาน และเราถูกไฟนรกเผาไหม้อยู่ ๖ หมื่นปีแล้ว เมื่อไรจะพ้นไปได้"

พระราชาทรงสลดพระทัย ตรัสว่า "ข้าพระองค์เพิ่งทราบความที่กลางคืนยาวนานมาก เมื่อคืนนี้,"
บุรุษคนนั้นร่วมฟังอยู่ด้วยจึง ทูลว่า "ส่วนข้าพระองค์ก็เพิ่งทราบว่า หนึ่งโยชน์ช่างไกลมากเมื่อวานนี้."

พระพุทธเจ้าจึงตรัสภาษิตนี้, จบพระพุทธดำรัส บุรุษคนนี้บรรลุโสดาปัตติผล ส่วนพระราชาก็ทรงยกเลิกการบูชายัญ

@@@@@@@

อธิบายพุทธภาษิต

คืนหนึ่งๆ แบ่งเป็น ๓ ยามเท่ากันทุกวัน แต่คนที่นอนไม่หลับย่อมรู้สึกว่า กลางคืนยาวนานกว่าเดิมถึง ๒-๓ เท่า แม้แต่ผู้ปรารภความเพียรตลอดคืนยังรุ่ง พระธรรมกถีกแสดงธรรมทั้งคืน, ผู้ที่ถูกโรคต่างๆคุกคาม หรือผู้ที่ประสบทุกข์หนัก เช่น ถูกตัดมือตัดเท้า และ คนเดินทางไกลตลอดคืน คนเหล่านี้ย่อมรู้ความยาวนานของราตรีนั้น, โยชน์หนึ่งยาวเพียง ๔ คาวุต แต่คนที่เหนื่อยมากแล้ว รู้สึกว่าไกลกว่าเดิมถึง ๒-๓ เท่า

คนพาล ได้แก่ คนที่ไม่รู้แจ้งประโยชน์ในโลกนี้ และประโยชน์ในโลกหน้า ย่อมไม่รู้แจ้ง โพธิปักขิยธรรม ๓๗ เป็นต้น ที่พระอริยเจ้าทั้งหลายรู้แล้ว จึงกระทำที่สุดแห่งสังสารวัฏได้, สังสารวัฏของคนพาลจึงชื่อว่ายาว เป็นความยาวนานตามธรรมดาของผู้ที่ไม่อาจทำที่สุดแห่งสังสารวัฏได้ ซึ่งผู้ที่ทำที่สุดแห่งสังสารวัฏได้ ก็คือ ผู้ที่รู้แจ้งพระสัทธรรม เช่น โพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ เป็นต้น (ดู ธ.อ.๒/๑๒๖-๑๔๓)

คติธรรมความรู้

คนพาล หมายถึง คนที่ไม่บริหารตนให้ประสบสุขในโลกนี้ คนที่ไม่ทำเหตุเพื่อประสบสุขในโลกหน้า และคนที่ไม่บำเพ็ญสมถะวิปัสสนาจนรู้แจ้งมรรค ผล นิพพาน




ขอขอบคุณ :-
บทความจาก : หนังสือ พระพุทธวจนะ คาถาธรรมบท จากพระไตรปิฎก
web : https://www.nirvanattain.com/สิ่งที่ควรรู้/กรรม/บุรุษคนหนึ่ง-เพิ่งรู้โยชน์หนึ่งยาวไกล.html
โพสต์โดย นิรนาม ,21 พฤษภาคม 2563