ผมว่า สำหรับ เซนนั้นไม่สอนย้อนอดีต มากครับ การจะเข้าใจเซ็น ต้องเข้าใจ วิถีในปัจจุบันเท่านั้น
การที่ พระอาจารย์กล่าวถามว่า เธฮพายเรือออกไปทุกวัน เธอได้อะไร ?
ให้วิเคราะห์ดังนี้ ครับ
ท่านถามอย่างนี้ก็คือ พระลูกศิษย์ รู้คำตอบทันทีว่า ตนเองพายเรือในน้ำ ก็ได้อาหาร มาทุกวัน
ส่วนพระอาจารย์ พายเรือบนบกนั้น ท่านจะพายหรือไม่พาย ท่านก็ได้อาหารเช่นกัน
ความเข้าใจในเซ็น ตรงนี้หมายถึง วิธีการปฏิบัติของแต่ละบุคคลแตกต่างกันตามเหตุ ตามปัจจัย
แต่สุดท้ายผลก็คือ ได้เข้าสู่ธรรมสำเร็จได้เช่นเดียวกัน จะพายในน้ำ จะพายบนบก จะพายบนกุฏิ จะพายในบ้าน
ถ้าทุกคนปฏิบัติวิธีการพายได้ถูกต้อง นั้นก็สามารถบรรลุคุณธรรม เช่นกัน ดังนั้นท่านต้องการสอนให้รู้ว่า การภาวนาธรรมในพระพุทธศาสนา นั้นไม่ได้สำคัญที่วิธีการ แต่สำคัญวิธีที่พาย
วิธีที่พาย ก็คือ อริยมรรค ส่วนเรือ ก็คือ ขันธ์ ทั้ง 5 การภาวนาไม่ว่าจะเป็นบนบก ในน้ำ บนอากาศ ก็ล้วนแล้ว
บรรลุธรรมได้เช่นเดียวกัน
ง่วงหรือยัง ท่านผู้อ่าน
