พิมพ์

[raponsan]

.



ชวนดูนิทรรศการ 'ศรีเทพกับมรดกโลก' ก่อนไปชมโบราณสถานจริง จ.เพชรบูรณ์

ก่อนไปชมเมืองโบราณศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ ลองแวะชมนิทรรศการเล็กๆ “ศรีเทพกับมรดกโลก” ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จัดถึงวันที่14 มกราคม 2567

เมืองโบราณศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ เพิ่งประกาศเป็นมรดกโลก เมื่อวันที่ 19 กันยายน 2566 เนื่องจากเป็นเมืองสมัยทวารวดีอายุกว่าพันปี และมีส่วนผสมของศิลปะเขมรและศิลปะอินเดีย

ล่าสุดกรมศิลปากรได้จัดนิทรรศการเล็กๆ เรื่อง “ศรีเทพกับมรดกโลก” จนถึงวันที่ 14 มกราคม 2567 ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ แม้ในนิทรรศการจะมีประติมากรรมจัดแสดงเพียง 8 ชิ้น แต่มีข้อมูลประวัติศาสตร์ที่ทำให้รู้จักเมืองโบราณศรีเทพมากขึ้น  เพราะทางนักวิชาการกรมศิลปากร นำเสนอข้อมูลเข้าใจง่ายๆ



ความโดดเด่นเป็นสากลเมืองโบราณศรีเทพ

มาทำความรู้จักเมืองโบราณศรีเทพ อ.ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ เมืองยุคทวารวดีที่มีความสมบูรณ์ครบถ้วน ทั้งด้านศิลปะ สถาปัตยกรรมและวัฒนธรรม จนได้รับการขึ้นทะเบียนในบัญชีมรดกโลก เนื่องจากเมืองโบราณศรีเทพ จัดเป็นเมืองยุคทวารวดีที่ครบถ้วนที่สุดแห่งหนึ่ง และเป็นมรดกโลกในประเภทกลุ่มของทรัพย์สิน ที่มีความโดดเด่น อันประกอบด้วย

1. เมืองโบราณศรีเทพ ตั้งอยู่ทิศตะวันออกของลำน้ำเหียง สาขาหนึ่งของแม่น้ำป่าสักห่างออกมา 1.5 กิโลเมตร มีพื้นที่ขึ้นทะเบียนมรดกโลกประมาณ 2,963 ไร่

    ว่ากันว่าเมืองโบราณศรีเทพ ผังเมืองเดิมเป็นรูปเกือบวงกลม เรียกว่าเมืองใน ต่อมาขยายเมืองอีกชั้นทางทิศตะวันออกเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามุมมนเรียกว่า เมืองนอก ภายในโบราณสถานศรีเทพ ปรากฎศาสนสถานกว่า 112 แห่ง ที่สร้างขึ้นเนื่องจากพุทธศาสนา มีทั้งแบบเถรวาท มหายาน และฮินดู  โดยศาสนสถานสำคัญคือ โบราณสถานเขาคลังใน ปรางค์ศรีเทพและปรางค์สองพี่น้อง

2. โบราณสถานเขาคลังนอก อยู่ห่างจากเมืองศรีเทพด้านทิศเหนือประมาณ 1 กิโลเมตร ในเขตตำบลศรีเทพ มีพื้นที่ขึ้นทะเบียนมรดกโลกประมาณ 63 ไร่

    เนื่องจากเป็นศิลปะยุคทวารวดีที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ลักษณะเด่นมีการย่อเก็จ จัดทำฐานบัววลัย และมีการประดับส่วนฐานด้วยอาคารจำลองปราสาท แสดงถึงมณฑลของจักรวาล ตามคติความเชื่อพุทธมหายาน อาจดัดแปลงมาจากอิทธิพลศิลปะอินเดียตอนใต้ ศิลปะชวาภาคกลาง และมีการพัฒนาจนกลายเป็นเอกลักษณะเฉพาะตัว

3. โบราณสถานถ้ำเขาสมอรัตน์ ทางทิศตะวันตกของเมืองโบราณศรีเทพ ตำแหน่งเดียวกับโบราณสถานเขาคลังนอก มีพื้นที่ขึ้นเป็นมรดกโลก 2,389 ไร่

    เขาสมอรัตน์เป็นศาสนสถานประเภทถ้ำเพียงแห่งเดียวในประเทศไทยที่แสดงถึงคติความเชื่อของพุทธมหายาน  และภูเขาศักดิ์สิทธิ์ หรือมีความเป็นศูนย์กลางจักรวาลของเมืองศรีเทพ ภายในถ้ำมีประติมากรรมนูนต่ำสลักบนผนังถ้ำ ประกอบด้วยพระพุทธรูป พระโพธิสัตว์ ธรรมจักร และสถูป  นอกจากนี้เส้นทางขึ้นเขาสมอรัตน์ยังเป็นทางเดินธรรมชาติ มีสภาพป่าที่สมบูรณ์


นิทรรศการ ศรีเทพกับมรดกโลก ที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ


พระสุริยเทพ เทพองค์หนึ่งในศาสนาฮินดู ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 12-13 พบที่เมืองศรีเทพ เพชรบูรณ์

ลำดับกาลของเมืองโบราณศรีเทพ

    • สมัยพุทธศตวรรษที่ 9-11
    จากการขุดค้นทางโบราณคดีพื้นที่เมืองใน เมืองโบราณศรีเทพ พบหลักฐานเกี่ยวข้องกับการอยู่อาศัยและพิธีกรรมการฝังศพในพื้นที่ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายประมาณ 1,700 ปีมาแล้ว

หลักฐานสำคัญได้แก่ โครงกระดูกมนุษย์ โครงกระดูกสุนัข กระดูกไก่ ลูกปัดหินกึ่งมีค่า ทำจากหินอะเกต และหินคาร์เนเลียน กำไลและแหวนสำริด เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีหลักฐานโบราณวัตถุ สันนิษฐานว่า มีการขุดคูน้ำเป็นขอบเขตเมือง มีแผนผังเป็นรูปเกือบวงกลม น่าจะเกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกัน แสดงให้เห็นถึงการรับอิทธิพลของวัฒนธรรมอินเดียเข้ามาในยุคสมัยนั้น

    • สมัยทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 12-16
    เมืองโบราณศรีเทพ เป็นเมืองในวัฒนธรรมทวารวดี มีการขยายแนวคูน้ำ ทำให้เกิดพื้นที่เมืองนอก นอกจากพบโบราณสถานกว่า 112 แห่ง ยังพบประติมากรรมที่มีความโดดเด่น รูปแบบเฉพาะช่างสกุลศรีเทพ

และมีการสร้างศาสนสถานขนาดใหญ่ทางทิศเหนือ คือโบราณสถานเขาคลังนอกที่เปรียบประดุจศูนย์กลางของจักรวาลจากวัฒนธรรมอินเดีย รวมถึงประติมากรรมนูนต่ำรูปพระพุทธรูป พระโพธิสัตว์ที่ถ้ำสมอรัตน์ ราวพุทธศตวรรษที่ 13-14

    • สมัยวัฒนธรรมเขมร พุทธศตวรรษที่ 16-18
    อิทธิพลวัฒนธรรมเขมรเข้ามาในภาคกลางของไทย ราวพุทธศตวรรษที่ 16 โดยมีเอกสารประวัติศาสตร์เขมรกล่าวถึงพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 เข้ามารุกรานอาณาจักทวารวดี ช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 เป็นเหตุให้งานศิลปทวารวดี เสื่อมลงอย่างรวดเร็ว

และพบศิลปกรรมเขมรในพุทธศตวรรษที่ 16-17 ที่เมืองศรีเทพหลายแห่ง อาทิ  ปรางค์ศรีเทพ ปรางค์สองพี่น้อง ปรางค์ฤาษี และพบโบราณสถานชิ้นสำคัญ เช่น ศิวลึงค์ ทับหลังที่ปรางค์องค์เล็ก ปรางค์สองพี่น้อง แสดงว่ายุคนั้นมีการนับถือพราหมณ์ลัทธิไศวนิกาย 

    • ศตวรรษที่ 18-ปัจจุบัน
    หลังพุทธศตวรรษที่ 18 เกิดอาณาจักรสุโขทัย ศูนย์กลางความเจริญได้ย้ายจากเมืองศรีเทพมาอยู่ทางตอนเหนือของเพชรบูรณ์

ตามหลักฐานศิลาจารึกหลักที่ 1 ของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช กษัตริย์สุโขทัย เนื่องจากพบโบราณสถานในสมัยสุโขทัยที่วัดมหาธาตุ จ.เพชรบูรณ์ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 19 สอดคล้องกับหลักฐานทางโบราณคดี และโบราณสถานภายในเมืองศรีเทพ พบว่า ชั้นดินที่มีการใช้งานสมัยวัฒนธรรมเขมรเป็นชั้นวัฒนธรรมชั้นสุดท้าย รวมถึงไม่มีศิลปะ สถาปัตยกรรมในสมัยสุโขทัย สมัยรัตนโกสินทร์ ที่เมืองศรีเทพอีกเลย แสดงว่า เมืองถูกทิ้งร้างมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18

    @@@@@@@@

เหล่านี้คือ ส่วนหนึ่งของเมืองโบราณศรีเทพ.

    • นิทรรศการ เรื่อง “ศรีเทพกับมรดกโลก” จัดแสดงถึงวันที่ 14 มกราคม 2567 เวลา 09.00–16.00 น. ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
    • เปิดทำการวันพุธ-วันอาทิตย์ (ปิดวันจันทร์ - วันอังคาร)

 



Thank to : https://www.bangkokbiznews.com/lifestyle/art-living/1095202
24 ต.ค. 2566 เวลา 14:30 น.