พิมพ์

[ธัมมะวังโส]

ปุจฉา
"ผมปฏิบัติกรรมฐาน แต่ไม่กำหนด พุทโธ เพียงแต่ปล่อยให้จิต นิ่ง ๆ ด้วยการเพ่งดูอยู่อย่างนั้น จัดเป็นการฝึกสมาธิ หรือไม่ ครับ หรือควรปรับปรุงอย่างไร โปรดชี้แนะด้วยครับ"

วิสัชชนา
       การปฏิบัติสมาธิ ถามว่า ไม่กำหนด พุทโธ ได้หรือไม่ ? ก็ตอบว่าได้ นะจ๊ะ เพราะการฝึกจิตให้เป็น สมาธิ นั้นมีตั้งหลายแบบ แต่ถ้าจะให้ตอบว่าแล้ว แต่ละแบบนั้น จะรู้ได้อย่างไร ว่าฝึกแล้วเป็นองค์แห่งสมาธิ

       รู้ได้ดังนี้ เมื่อเราฝึกสมาธิ ไม่ว่าจะเป็นสมาธิ ค่ายไหน ศาสนาไหน ถ้าฝึกแล้ว มีองค์ 5 ประการครบถ้วน ก็ชื่อว่า  ฝึกสมาธิ องค์ 5 มีอย่างไร ?

       องค์ 5 ของสมาธิ มีดังนี้
      1.  องค์แห่ง วิตก  หมายถึง การที่เรายกอารมณ์ให้จิต มีที่กำหนดเช่น การกำหนด บริกรรม ที่ตั้งฐานจิต ต่าง ๆ นั้นเรียกว่า วิตก ในกรรมฐานมัชฌิมา แบบลำดับ มี 3 ประการ คือ ปัคคาหะนิมิต 1 บริกรรมนิมิต 1 อุเบกขานิมิต 1 ทั้ง 3 ประการนี้เรียกว่า วิตก

      2. องค์แห่ง วิจาร หมายถึง ความชำนาญในนิมิตทั้ง 3 วิธีการสัมปยุต ใน วิตก จัดเป็น ผลสมาธิ เบื้องต้นในที่นี้ หมายถึง นิมิตทั้ง3สำหรับบุคคลที่เริ่มฝึก อุคคหนิมิต และ ปฏิภาคนิมิต

      3. องค์แห่ง ปีติ หมายถึง ความพอใจ อิ่มใจ ร่าเริงใจ บันเทิงใจ ในองค์แห่งนิมิต เป็นผลแห่งสมาธิ ระดับกลาง

      4.องค์แห่ง สุข หมายถึง สุขทิพย์ อันเนื่องด้วยสมาธิ เป็นสุขที่ปราศจากกิเลสเบื้องต้น คือระงับจากนิวรณ์ ทั้ง 5 ประการ มี กามฉันทะ พยาบาท ถีนมิทธะ อุทธัจะกุกุกจะ วิจิกิจฉา เข้าสู่สมาธิระดับกลางขั้นประณีต เป็นอุปปจาระสมาธิ เต็มขั้น มีอุคคหนิมิตเป็นอารมณ์ ขั้นต่ำ

      5.องค์แห่ง เอกัคคตา หมายถึง จิตพัฒนาเป็นสมาธิขั้นสูง เป็นอัปปนาสมาธิ มีปฏิภาคนิมิตเป็นอารมณ์

    ผู้ที่ฝึกสมาธิ ย่อมเข้าองค์แห่งสมาธิ ตามลำดับที่กล่าวมา เมื่อเข้าสู่วิถึแห่งองค์สมาธิตามนั้น ก็ชื่อว่าฝึกสมาธิ

     ส่วนวิธีการ ปล่อยจิตให้นิ่ง สำหรับอาตมามีความเห็นว่า ยังอยู่ในขั้นปล่อยวางจิต อยู่ยังไม่เรียกว่าสมาธิ นะจ๊ะ
    เจริญธรรม

 

[ธรรมะ ปุจฉา]

แนะนำให้อ่านจ้า