พิมพ์

[raponsan]

วิทยาศาสตร์ว่าด้วย "รักแรกพบ"

คอลัมน์ Think Tank โดย เสกขภูมิ วรรณปก thinktank@matichon.co.th

นักชีววิทยาเชื่อว่า ความรักมีรากฐานมาจากชีววิทยามากกว่าการสร้างสรรค์โดยวัฒนธรรม นั่นเป็นเพราะว่าความรักพบได้ในทุกๆ วัฒนธรรมของมนุษย์ และพฤติกรรมที่คล้ายคลึงกันยังพบในสัตว์ชนิดอื่นๆ ด้วย อาทิ หนูนาแพรรี

ในมนุษย์นั้น จุดประสงค์ทั้งหมดของความปรารถนา ความคลั่งไคล้และความต้องการ คือการมุ่งความสนใจไปที่การเลี้ยงดูทายาท เด็กๆ ต้องการการดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิดมากเป็นพิเศษ และการมีครบทั้งพ่อและแม่ย่อมดีกว่ามีคนเดียว ความรักเป็นสัญญาณว่าทั้งคู่สัญญากันว่าจะร่วมรับผิดชอบ และทำให้ดูเหมือนว่าพันธสัญญานี้จะคงอยู่ไปตราบเท่าที่จำเป็น จนถึงจุดที่เด็กไม่ต้องการการพึ่งพาอีกต่อไป ทว่า วิทยาศาสตร์บ่งบอกอะไรบ้างเกี่ยวกับแนวคิดเรื่องรักแรกพบ

 

ในช่วงเวลาไม่กี่ปีที่ผ่านมา การสามารถเฝ้าดูกิจกรรมของสมองได้ ทำให้มีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในเรื่องกลศาสตร์ของความรัก นักวิจัยได้แสดงให้เห็นว่า เมื่อบุคคลตกหลุมรัก สมองส่วนต่างๆ จะทำงานสอดประสานกันเพื่อปลดปล่อยสารเคมี ที่จุดชนวนให้เกิดความเคลิบเคลิ้มเป็นสุข ความรู้สึกใกล้ชิดผูกพัน และความตื่นเต้นดีใจ (อาทิ โดพามีน ออกซิโทซิน อะดรีนาลีน และวาโซเพรสซิน)

นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นว่า ความรักที่ปราศจากเงื่อนไขระหว่างแม่กับลูกมีความ
เชื่อมโยงกับกิจกรรมในหลายๆ ส่วนของสมองที่แตกต่างกับส่วนที่เชื่อมโยงกับความรัก ความต้องการทางเพศ
ความรักที่มาจากแรงปรารถนาทางเพศ มีรากฐานมาจากสมองส่วนที่รับรู้อารมณ์ความรู้สึกเป็นสุข ซึ่งเป็นส่วนเดียวกับที่ตอบสนองเมื่อมนุษย์รู้สึกจากการเสพโคเคน

 

ในความเป็นจริงแล้ว ความปรารถนา แรงจูงใจ และการถอนตัวจากความรักมีหลายๆ สิ่งที่เหมือนกับการเสพติดอยู่มาก รูปแบบที่รุนแรงที่สุดดูเหมือนจะมีความเชื่อมโยงกับช่วงแรกเริ่มของความสัมพันธ์ ซึ่งหลังจากนั้นจะเปลี่ยนแปลงไปสู่รูปแบบของความรักความผูกพันที่สงบลง แบบที่เห็นได้ในคู่รักที่อยู่ร่วมกันมานาน โดยจะมีสารเคมีที่แตกต่างกันออกไปเล็กน้อย ทว่า ยังคงมีส่วนที่มาจากสมองส่วนรับรู้อารมณ์ความรู้สึกเป็นสุข ทั้งหมดนี้หมายความว่า คนคนหนึ่งสามารถกลายเป็นตัวกระตุ้นสารเคมีในสมองของอีกคนหนึ่งได้

ในส่วนของรักแรกพบนั้นจะเป็นไปได้ก็ต่อเมื่อ กลไกของการสร้างสารเคมีความรักความผูกพันระยะยาวสามารถเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งมีสัญญาณบ่งชี้ว่าเป็นไปได้ หลักฐานอย่างหนึ่งคือคนเราสามารถตัดสินใจได้ในช่วงเวลาเพียงแค่เสี้ยววินาทีว่า คนที่เราพบเห็นมีความน่าดึงดูดมากเพียงใด ซึ่งการตัดสินใจนี้ดูเหมือนจะเชื่อมโยงกับความน่าดึงดูดของรูปลักษณ์ภายนอก

 

หลักฐานอีกชิ้นหนึ่งในการแผลงศรของกามเทพคือ ผลการศึกษาของ อลายา มาลิค ไพน์ส
นักจิตวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยเบน กูเรียนในอิสราเอลที่พบว่า 11 เปอร์เซ็นต์ของคู่รักที่ดำรงความสัมพันธ์ไว้ได้เป็นเวลานานเริ่มต้นมาจากรักแรกพบ พูดอีกอย่างหนึ่งคือ สำหรับคู่รักบางส่วนแล้ว ความประทับใจแต่แรกเริ่มก่อให้เกิดความรักความผูกพันที่ยั่งยืน แต่ก็ชัดเจนอีกเช่นกันว่าคู่รักบางคู่จำเป็นต้องสร้างความผูกพันกันขึ้นมาในช่วงเวลาที่อยู่ร่วมกัน

วัฒนธรรมสมัยนิยม (ป๊อปคัลเจอร์) ยังบอกเล่าเรื่องราวของเพื่อนที่กลายมาเป็นคนรักมากมายนับไม่ถ้วนอีกด้วย ซึ่งสิ่งนี้สามารถบอกได้ว่า หากบุคคลนั้นมองหาคู่รักที่มีคุณลักษณะซึ่งไม่สามารถตัดสินได้ในทันทีทันใด เช่น ความเห็นอกเห็นใจ ความเฉลียวฉลาด หรือว่าอารมณ์ขัน นั่นก็จะเป็นการยากที่รักแรกพบจะตอบโจทย์ได้ สิ่งเหล่านี้ต้องใช้การพินิจพิจารณามากกว่าเพียงแค่รูปลักษณ์ภายนอก

เช่นนั้นแล้ว ดูเหมือนว่ารักแรกพบจะมีอยู่จริง แต่ไม่ใช่พื้นฐานสำคัญเท่าไหร่นักของความสัมพันธ์ระยะยาว

หน้า 22 มติชนรายวัน ฉบับวันศุกร์ที่ 14 กุมภาพันธ์  2557
http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1392370797&grpid=&catid=02&subcatid=0207

[บุญเอก]

อย่างน้อย วิทยาศาสตร์ ก็พิสูจน์ได้ประการหนึ่ง เรื่อง อะดีนาลีน สารพิเศษที่ มนุษย์ ใช้ในการเพิ่มขีดความสามารถของกาย

   ผมเองยังเชื่ออยู่ว่า สาร อะดีนาลีน ก็คือ กำลังภายใน นะครับ