พิมพ์

[หมวยจ้า]

ภิกษุ ท. ! ตถาคตเกิดขึ้นในโลกนี้ เป็นพระอรหันต์ ผู้ตรัสรู้ชอบด้วยตนเอง สมบูรณ์ด้วยวิชชา
และ จรณะ ดำเนินไปดี รู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกคนควรฝึกไม่มีใครยิ่งกว่า เป็นครูของเทวดาและมนุษย์
เป็นผู้เบิกบานแล้วจำแนกธรรมออกสั่งสอนสัตว์
ภิกษุ ท. ! ตถาคตนั้น ได้ทำให้แจ้งซึ่งโลกนี้ กับทั้งเทวดา มาร พรหม ซึ่งหมู่สัตว์ กับทั้งสมณ
พราหมณ์ พร้อมทั้งเทวดาและมนุษย์ ด้วยปัญญาอันยิ่งเองแล้ว ประกาศให้ผู้อื่นรู้แจ้งตาม
ตถาคตนั้น แสดงธรรมไพเราะ ในเบื้องต้น ท่ามกลาง และที่สุด ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้ง
อรรถะพร้อมทั้งพยัญชนะบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง.
คฤหบดี หรือลูกคฤหบดี หรือคนที่เกิดในตระกูลอื่นใดในภายหลังย่อม ฟังธรรมนั้น.
ครั้นฟังแล้ว ย่อมเกิดศรัทธาในตถาคต. กุลบุตรนั้นผู้ประกอบอยู่ด้วยศรัทธา ย่อมพิจารณาเห็นว่า
“ฆราวาส คับแคบ เป็นทางมาแห่งธุลี ; ส่วน บรรพชา เป็นโอกาสว่าง.
มันไม่เป็นไปได้โดยง่าย ที่เราผู้อยู่ครองเรือนเช่นนี้ จะประพฤติพรรหมจรรย์นั้น ให้บริสุทธิ์บริบูรณ์
โดยส่วนเดียว เหมือนสังข์ที่เขาขัดสะอาดดีแล้ว ถ้ากระไร เราพึงปลงผม และหนวด ครองผ้าย้อมฝาด
ออกจากเรือนไป บวชเป็นผู้ไม่มีเรือนเถิด....”
มู.ม. ๑๒/๔๘๙/๔๕๔

[หมวยจ้า]

ฆราวาสชั้นเลิศ
คหบดี ! ในบรรดากามโภคีเหล่านั้น กามโภคีผู้ใด แสวงหาโภคทรัพย์โดยธรรม โดยไม่เครียดครัดด้วย,
ครั้นแสวงหาโภคทรัพย์โดยธรรม โดยไม่เครียดครัดแล้ว ทำตนให้เป็นสุข ให้อิ่มหนำด้วย, แบ่งปันโภคทรัพย์
บำเพ็ญบุญด้วย, ไม่กำหนัด ไม่มัวเมา ไม่ลุ่มหลง มีปกติเห็นโทษ มีปัญญาเป็นเครื่องสลัดออก บริโภค
โภคทรัพย์เหล่านั้นอยู่ด้วย;
คหบดี ! กามโภคีผู้นี้ ควรสรรเสริญโดยฐานะทั้งสี่ คือ
ควรสรรเสริญโดยฐานะที่หนึ่ง ในข้อที่เขา แสวงหาโภคทรัพย์โดยธรรม โดยไม่เครียดครัด,
ควรสรรเสริญโดยฐานะที่สอง ในข้อที่เขา ทำตนให้เป็นสุข ให้อิ่มหนำ,
ควรสรรเสริญโดยฐานะที่สาม ในข้อที่เขา แบ่งปันโภคทรัพย์บำเพ็ญบุญ,
ควรสรรเสริญโดยฐานะที่สี่ ในข้อที่เขา ไม่กำหนัด ไม่มัวเมา ไม่ลุ่มหลง มีปกติเห็นโทษ มีปัญญา
เป็นเครื่องสลัดออก บริโภคโภคทรัพย์เหล่านั้น.
คหบดี ! กามโภคีผู้นี้ ควรสรรเสริญโดยฐานะทั้งสี่เหล่านี้.
คหบดี! กามโภคีจำพวกนี้ เป็นกามโภคีชั้นเลิศ ชั้นประเสริฐ ชั้นหัวหน้า ชั้นสูงสุด
ชั้นบวรกว่ากามโภคีทั้งหลาย, เปรียบเสมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด เนยข้นเกิดจากนมส้ม
เนยใสเกิดจากเนยข้น หัวเนยใสเกิดจากเนยใส; หัวเนยใสปรากฏว่าเลิศกว่าบรรดารสอันเกิดจาก
โคทั้งหลายเหล่านั้น, ข้อนี้ฉันใด; กามโภคีจำพวกนี้ ก็ปรากฏว่าเลิศกว่าบรรดากามโภคีทั้งหลายเหล่านั้น ฉันนั้น แล.
ทสก. อํ. ๒๔/๑๙๔/๙๑.

[หมวยจ้า]

นรกที่ร้ายกาจของมนุษย์
ภิกษุ ท. ! นรกชื่อว่า มหาปริฬาหะ มีอยู่.
ในนรกนั้น, บุคคลยัง เห็นรูป อย่างใดอย่างหนึ่งได้ด้วยจักษุ
แต่ได้เห็นรูปที่ ไม่น่าปรารถนา อย่างเดียว ไม่เห็นรูปที่น่าปรารถนาเลย;
เห็นรูปที่ ไม่น่าใคร่ อย่างเดียว ไม่เห็นรูปที่น่าใคร่เลย;
เห็นรูปที่ ไม่น่าพอใจ อย่างเดียว ไม่เห็นรูปที่น่าพอใจเลย.
ในนรกนั้น, บุคคลยัง ฟังเสียง อย่างใดอย่างหนึ่งได้ ด้วยโสตะ...
ในนรกนั้น, บุคคลยัง รู้สึกกลิ่น อย่างใดอย่างหนึ่งได้ ด้วยฆานะ...
ในนรกนั้น, บุคคลยัง ลิ้มรส อย่างใดอย่างหนึ่งได้ ด้วยชิวหา...
ในนรกนั้น, บุคคลยังถูกต้อง โผฏฐัพพะ อย่างใดอย่างหนึ่งได้ ด้วยกาย...
ในนรกนั้น, บุคคลยังรู้สึก ธรรมารมณ์ อย่างใดอย่างหนึ่งได้ ด้วยมโน
แต่ได้รู้สึกธัมมารมณ์ที่ ไม่น่าปรารถนา อย่างเดียว ไม่ได้รู้สึกธรรมารมณ์ที่น่าปรารถนาเลย;
ได้รู้สึกธัมมารมณ์ที่ ไม่น่าใคร่ อย่างเดียว ไม่ได้รู้สึกธรรมารมณ์ที่น่าใคร่เลย;
ได้รู้สึกธัมมารมณ์ที่ ไม่น่าพอใจ อย่างเดียว ไม่ได้รู้สึกธรรมารมณ์ที่น่าพอใจเลย.
เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้แล้ว ภิกษุรูปหนึ่งได้ทูลถาม พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
“ข้าแต่พระองค์ ผู้เจริญ ! ความเร่าร้อนนั้นใหญ่หลวงหนอ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! ความเร่าร้อนนั้น
ใหญ่หลวงนักหนอ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! มีไหม พระเจ้าข้า: ความร้อนอื่นที่ใหญ่หลวงกว่า น่ากลัวกว่ากว่า
ความร้อนนี้ ?”
ภิกษุ ท. ! มีอยู่ : ความเร่าร้อนอื่น ที่ใหญ่หลวงกว่า น่ากลัวกว่ากว่า ความร้อนนี้.
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! ก็ความร้อนอื่นที่ใหญ่หลวงกว่า น่ากลัวกว่า กว่าความร้อนนี้เป็นอย่างไรเล่า ?”
ภิกษุ ท. ! ก็สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่าหนึ่ง ย่อมไม่รู้ชัดตามความเป็นจริง
ว่า “ทุกข์ เป็นอย่างนี้ ๆ ”;
ว่า “เหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้ ๆ ”;
ว่า “ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์เป็นอย่างนี้ ๆ”;
ว่า “ข้อปฏิบัติเครื่องทำสัตว์ให้ลุถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้ ๆ ”;
สมณพราหมณ์เหล่านั้นย่อม ยินดียิ่งในสังขารทั้งหลาย อันเป็นไปพร้อมเพื่อชาติชรามรณะ โสกะ
ปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาส; สมณพราหมณ์เหล่านั้น ครั้นยินดียิ่งในสังขารทั้งหลาย เช่นนั้นแล้ว,
ย่อมปรุงแต่งซึ่งสังขารทั้งหลายอันเป็นไปพร้อมเพื่อชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาส;
สมณพราหมณ์ทั้งหลายเหล่านั้น ครั้นปรุงแต่งซึ่งสังขารทั้งหลายเช่นนั้นแล้ว, ย่อมเร่าร้อนเพราะความ
เร่าร้อนแห่งชาติ (ความเกิด) บ้าง; ย่อมเร่าร้อนเพราะความเร่าร้อนแห่งชราบ้าง, ย่อมเร่าร้อน
เพราะความเร่าร้อนแห่งมรณะบ้าง, ย่อมเร่าร้อนเพราะความเร่าร้อนแห่งโสกะปริเทวะทุกขะ
โทมนัสอุปายาสบ้าง: เรากล่าวว่า “สมณพราหมณ์เหล่านั้น ย่อมไม่พ้นจากชาติชรามรณะ โสกะปริเทวะ
ทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลาย คือไม่พ้นจากทุกข์” ดังนี้.
มหาวาร.สํ. ๑๙/๕๖๒/๑๗๓๑,

[หมวยจ้า]

วาจาของสัตบุรุษ
ภิกษุ ท. ! บุคคลประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ เป็นที่รู้กันว่าเป็น สัตบุรุษ.
๔ ประการ อย่างไรเล่า ? ๔ ประการ คือ :-
ภิกษุ ท. ! สัตบุรุษในกรณีนี้ แม้มีใครถามถึง ความไม่ดีของบุคคลอื่น ก็ไม่เปิดเผยให้ปรากฏ
จะกล่าวทำไมถึงเมื่อไม่ถูกใครถาม; ก็เมื่อถูกใครถามถึงความไม่ดีของบุคคลอื่น ก็นำเอา
ปัญหาไปทำให้หลีกเลี้ยวลดหย่อนลง กล่าวความไม่ดีของผู้อื่นอย่างไม่พิสดารเต็มที่
ภิกษุ ท. ! ข้อนี้พึงรู้กันเถิดว่า คนคนนี้ เป็น สัตบุรุษ.
ภิกษุ ท. ! สัตบุรุษอย่างอื่นยังมีอีก คือ แม้ไม่ถูกใครถามอยู่ ถึงความดีของบุคคลอื่น ก็ยัง
นำมาเปิดเผยให้ปรากฏ จะต้องกล่าวทำไมถึงเมื่อถูกใครถาม; ก็เมื่อถูกใครถามถึงความดีของ
บุคคลอื่น ก็นำเอาปัญหาไปทำให้ไม่หลีกเลี้ยวลดหย่อน กล่าวความดีของผู้อื่นโดยพิสดารบริบูรณ์
ภิกษุ ท. ! ข้อนี้พึงรู้กันเถิดว่า คนคนนี้ เป็น สัตบุรุษ.
ภิกษุ ท. ! สัตบุรุษอย่างอื่นยังมีอีก คือแม้ไม่มีใครถามถึงความไม่ดีของตน ก็ยังนำเปิดเผย
ทำให้ปรากฏ ทำไมจะต้องกล่าวถึงเมื่อถูกถามเล่า; ก็เมื่อถูกใครถามถึงความไม่ดีของตน ก็ไม่
นำเอาปัญหาไปหาทางทำให้ลดหย่อนบิดพลิ้ว แต่กล่าวความไม่ดีของตนโดยพิสดารเต็มที่
ภิกษุ ท. ! ข้อนี้พึงรู้กันเถิดว่า คนคนนี้ เป็น สัตบุรุษ.
ภิกษุ ท. ! สัตบุรุษอย่างอื่นยังมีอีก คือแม้มีใครถามถึงความดีของตน ก็ไม่เปิดเผยให้ปรากฏ
ทำไมจะต้องกล่าวถึง เมื่อไม่ถูกใครถามเล่า; ก็เมื่อถูกใครถามถึงความดีของตน ก็นำเอา
ปัญหาไปกระทำให้ลดหย่อนหลีกเลี้ยวเสีย กล่าวความดีของตนโดยไม่พิสดารเต็มที่.
ภิกษุ ท. ! ข้อนี้พึงรู้กันเถิดว่า คนคนนี้ เป็น สัตบุรุษ
ภิกษุ ท. ! บุคคลผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการเหล่านี้แล เป็นที่รู้กันว่าเป็นสัตบุรุษ.
จตุกฺก.อํ.๒๑/๑๐๐/๗๓


ที่มาจากหนังสือ เรื่อง ปาพจน์ 2

ของวัดนาป่าพง

ท่านสามารถดาวน์โหลดหนังสือเล่มนี้ได ที่ลิงก์นี้ คลิ๊กที่ภาพ