พิมพ์

[raponsan]

กำเนิด “กว๊านพะเยา” มาจาก “หนองเอี้ยง” แหล่งน้ำขนาดใหญ่อันดับสามของประเทศ

คำว่า "กว๊าน" ในชื่อ หนองกว๊าน และ กว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา หมายถึง หนอง หรือ บึง ขนาดใหญ่ คำนี้มีใช้ในท้องถิ่นล้านนา เฉพาะที่ จังหวัดพะเยา แห่งเดียวเท่านั้น

"กว๊าน" เป็นคำเพี้ยนเสียงของสำเนียงถิ่นล้านนา มาจากคำเดิมว่า "กว้าน" มีใช้ทั่วไปในกลุ่มตระกูลภาษาไทยลาว แปลว่า รวบรวม (จากที่ต่างๆ มาไว้จำนวนมากๆ),

แล้วยังมีความหมายอื่นๆ อีก เช่น ศาลากลางบ้าน, หอประชุม, หอเทพารักษ์, ตำแหน่งขุนนางซึ่งมีหน้าที่ปกครองเรียกกวาน, ขุนกวาน

 
(ซ้าย) แผนที่แสดงบวกหนองที่สำรวจระหว่าง พ.ศ. 2462-2464 ก่อนเป็นกว๊านพะเยา จ. พะเยา (ขวา) แผนที่แสดงขอบเขตกว๊านพะเยาปัจจุบัน และเส้นทางแม่น้ำอิงไหลเข้า-ออกจากกว๊านพะเยา

กว๊านพะเยา จังหวัดพะเยา มีกำเนิดเมื่อ พ.ศ. 2484 เมื่อสร้างประตูกั้นน้ำ

ถ้าย้อนกลับไปก่อน พ.ศ. 2484 บริเวณนี้เป็นที่ลุ่มต่ำเรียกหนองในหุบเขาริมน้ำแม่อิง เช่น หนองเอี้ยง มีลำรางทางน้ำไหลหลายสายเชื่อมต่อถึงกัน (เพราะยังไม่มีประตูน้ำกั้นน้ำแม่อิง น้ำยังไม่ท่วมท้น จึงยังไม่มีสภาพเป็นกว๊านอย่างที่เห็นทุกวันนี้)]

น้ำมาก มีเฉพาะฤดูฝน ครั้นถึงฤดูแล้งน้ำน้อย ก็แห้งแล้งทั่วไป คงมีน้ำขังตามบึงขนาดต่างๆ แล้วมีบวกหนองน้อยใหญ่หลายแห่งอยู่รอบๆ แต่หนองน้ำสำคัญเรียก หนองเอี้ยง

หนองน้ำขนาดใหญ่ บางทีเรียก หนองกว๊าน  เช่น ตำบลเวียง มีหนองกว๊านแบ่งเรียกเป็น 2 ตอน คือ กว๊านหลวง กับ กว๊านน้อย รอบๆ หนองกว๊านมีบวกหนองหลายแห่ง มีลำรางร่องน้ำเชื่อมถึงกันทั้งหมด แล้วเชื่อมกับน้ำแม่อิง

กว๊านพะเยา เป็นแหล่งน้ำที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่สามของประเทศ รองจากหนองหาน จังหวัดสกลนคร และบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ ถือเป็นแหล่งน้ำที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ มีเนื้อที่เฉลี่ย 17.55 ตารางกิโลเมตร หรือ 10,915 ไร่ มีปริมาตรกักเก็บเฉลี่ย 31.45 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อเดือน



อ้างอิง : ปูเสื่อรอชม “พะเยามาจากไหน.?” รายการ ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว ตอน“เมืองพะเยา ต้นทางรัฐล้านนา ต้นเรื่องพระเพื่อนพระแพง(ในพระลอ)”  วันอังคารที่ 24 กันยายนนี้ เวลา 14.00 น. รับชมผ่านทางเพจ Facebook มติชนออนไลน์ ข่าวสด และศิลปวัฒนธรรม
ขอบคุณที่มา : https://www.silpa-mag.com/history/article_39230
เผยแพร่ : วันจันทร์ที่ 23 กันยายน พ.ศ.2562