พิมพ์

[raponsan]

.

พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก (ภาพจาก มติชนออนไลน์)


“พระพุทธรูป” ทำไมต้องหูยาน.? รูปลักษณ์ที่แฝงด้วยหลักคำสอน

เมื่อได้เห็นพระพุทธรูป จะสังเกตได้อย่างหนึ่งว่าองค์พระจะต้องมีหูยาน เรื่องนี้ไม่ใช่ความบังเอิญ แต่เป็นความสวยงามทางศิลปกรรมที่แฝงด้วยหลักคำสอนอันลึกซึ้ง

พระพุทธรูปในทุกยุคทุกสมัยล้วนหูยาน ไม่ว่าจะเป็นนิกายเถรวาท มหายาน หรือประเทศไหน ๆ ก็ต้องมีจุดเด่นในเรื่องนี้

พระพุทธรูปที่มีหูยาน ไม่ได้มีความหมายถึงอายุยืนอย่างที่หลายคนเข้าใจ แต่จากการวิเคราะห์ออกมาแล้ว น่าจะหมายถึงคำสอนเรื่องความเชื่อว่าอย่าเชื่อใครง่าย ๆ หรืออย่าหูเบา


พระพุทธรูปปางสนเข็ม (ภาพจาก หนังสือ พระพุทธรูปที่ระเบียงรอบองค์พระปฐมเจดีย์, ไขศรี ศรีอรุณ : 2541)


คำสอนนี้มีบัญญัติอยู่ใน “กาลามสูตร 10” หรือหลักความเชื่อ 10 ประการ กล่าวคือเป็นหลักคำสอนที่พระพุทธเจ้าให้ทุกคนเชื่อในเหตุและผลของตนเองก่อนเสมอ เมื่อเกิดปัญหาว่า สิ่งที่ผู้นำกล่าวหรือสั่งสอนนั้นเป็นเรื่องที่เราควรจะเชื่อถือหรือไม่


พระพุทธเจ้าประทับยืน ขนาบด้วยพระอัครสาวกซ้าย-ขวา ปัจจุบันพระบฏนี้ถูกเก็บรักษาที่ พิพิทธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป์


ถ้าหากเป็นเรื่องที่นำไปปฏิบัติแล้วเกิดผลเสียต่อเรากับคนอื่น ก็ไม่ควรทำตาม แต่ถ้าดีต่อตัวเองและคนรอบข้าง ก็ควรทำตาม โดยการจะเลือกเชื่อหรือไม่เชื่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งควรยึดจากหลักเหตุผล 10 ประการ ดังนี้

    1. อย่าปลงใจเชื่อ ด้วยการฟังตาม ๆ กันมา
    2. อย่าปลงใจเชื่อ ด้วยการถือสืบ ๆ กันมา
    3. อย่าปลงใจเชื่อ ด้วยการเล่าลือ
    4. อย่าปลงใจเชื่อ ด้วยการอ้างตำราหรือคัมภีร์
    5. อย่าปลงใจเชื่อ เพราะตรรกะ
    6. อย่าปลงใจเชื่อ เพราะการอนุมาน
    7. อย่าปลงใจเชื่อ ด้วยการคิดตรองตามแนวเหตุผล
    8. อย่าปลงใจเชื่อ เพราะเข้าได้กับทฤษฎรที่พินิจไว้แล้ว
    9. อย่าปลงใจเชื่อ เพราะเห็นรูปการว่าน่าจะเป็นไปได้
  10. อย่าปลงใจเชื่อ เพราะนับถือว่า ท่านสมณะนี้เป็นครูของเรา

คำสอนนี้สะท้อนให้เห็นถึงหลักเหตุผล ซึ่งเป็นจุดเด่นของ “พุทธศาสนา” อย่างแท้จริง

อ่านเพิ่มเติม :-

    • ทำไมคนไทยสมัยก่อนไม่เอา “พระพุทธรูป” เข้าบ้าน ไม่ใส่ “พระเครื่อง” ที่ตัว ?
    • พระพุทธเสรฏฐมุนี หล่อจากกลักฝิ่น และนัยจากพระพุทธรูปที่ประกอบขึ้นจากสิ่งเสพติด
    • พระพุทธชินราช พระพุทธรูปงามที่กษัตริย์ตั้งแต่กรุงศรีฯ-กรุงเทพฯ ทรงศรัทธา




ขอขอบคุณ :-
ผู้เขียน : ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่ : วันจันทร์ที่ 8 กันยายน พ.ศ.2568
เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ : เมื่อ 8 กันยายน 2568
website : https://www.silpa-mag.com/history/article_157726
อ้างอิง : สิงห์สนธิ สิรีรัศมิ์, และ ปุริสุตฺตโม พระมหามฆวินทร์. “พระพุทธรูป : การตีความเชิงสัญลักษณ์ทางพระพุทธศาสนา”. วารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์ 4, no. 1 (กันยายน 12, 2020): 88–98. สืบค้น กันยายน 8, 2025. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jmb/article/view/242778.