พิมพ์

[raponsan]

ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว

พระพุทธองค์ตรัสไว้ว่า
       “เรื่องทุกเรื่อง เริ่มต้นที่ใจ สำคัญที่ใจ สำเร็จได้ด้วยใจ ถ้าหากใจเสียหายแล้ว จะทำจะพูดอะไรก็เกิดความเสียหาย ความทุกข์ร้อนจะติดตามคนนั้นไปเหมือนกับล้อเกวียนที่หมุนตามรอยเท้าโคที่ลากเกวียนไป”

      ใจ มีลักษณะวิ่งหาอารมณ์ เวลามีอะไรมากระทบประสาทสัมผัสทางตา ทางหูเป็นต้นใจจะออกหน้ารับ ทำให้เกิดการรับรู้ ทางตา ทางหู ซึ่งเรียกว่า เกิดการเห็น เกิดการได้ยิน จึงกล่าวว่าทุกสิ่งทุกอย่าง เริ่มต้นที่ใจ

      ที่ว่าใจสำคัญ เพราะใจเป็นผู้สั่งให้กายเคลื่อนไหว ให้พูด แม้แต่ให้คิดอะไร ใจจะเป็นผู้สั่ง อีกอย่างหนึ่ง ร่างกายนี้ถ้าปราศจากวิญญาณหรือใจเสียแล้ว จะเป็นเพียงวัตถุที่ไร้ความรู้สึก เหมือนท่อนไม้ท่อนฟืน

      สำเร็จได้ด้วยใจ หมายถึง ปรากฏการณ์ทางรูปธรรมนามธรรม ที่สามารถรับรู้สัมผัสจับต้องได้นั้น เรารู้ได้ด้วยใจ เช่นเมื่อ เรากล่าวว่าตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง จมูกได้กลิ่น ลิ้นรับรส กายถูกต้องสัมผัส แต่ที่จริงแล้ว ใจต่างหาก เป็นผู้เห็น เป็นผู้ได้ยิน เป็นผู้ได้กลิ่น การเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การได้รส สำเร็จได้ เรารับรู้ได้ เพราะใจนั่นเอง ใจเป็นผู้ทำหน้าที่รู้อารมณ์ต่าง ๆ เหล่านี้

      เมื่อใจผิดปกติ หรือเสียหายเพราะถูกกิเลสเข้าครอบงำไม่ว่าจะเป็น ราคะ ความรักใคร่ยินดีติดใจ โทสะ ความโกรธเคือง โมหะ

      ความไม่รู้เท่าทัน สิ่งทั้งหลายตามเป็นจริง เช่นนั้นแล้ว เวลาจะทำจะพูดอะไรออกไป ก็จะทำ จะพูดไปตามอำนาจของกิเลสนั้น ๆ ใจที่ผิดปกติ คิดก็คิดผิดปกติ คิดไปในทางรักใคร่ยินดี ติดอกติดใจ

      คิดไปในทางกามวิตก มีความเร่าร้อน กระวนกระวาย
      คิดไปในทางโทสะก็คิดไปในทางพยาบาท อยากให้เขาได้รับความทุกข์ยากเดือดร้อน หรือคิดไปในทางที่จะเบียดเบียนทำร้ายเขา
      หากโมหะเข้าครอบงำ ก็จะไม่มีสติหลง ๆ ลืม ๆ มีการตัดสินใจที่ผิดพลาด มีใจไม่แจ่มใสเบิกบาน มีความพล่ามัวภายใน

      เมื่อใจมีสภาพเป็นอย่างนี้แล้ว ทำอะไรก็ผิดปกติ เป็นไปในทางที่ผิดพลาดเสียหาย สร้างความเดือดร้อนให้แก่ตนเองและผู้อื่น จะพูดก็พูดเท็จโกหกหลอกลวงผู้อื่น พูดหยาบคาย พูดส่อเสียดยุยง พูดเพ้อเจ้อ เหลวไหลไร้ประโยชน์

      เมื่อเป็นเช่นนี้ ทุกข์ย่อมติดตามคนนั้นไป เหมือนล้อเกวียนหมุนตามรอยเท้าโคที่เขาใช้ลากเกวียนไป เพราะการคิด การพูด การกระทำด้วยอำนาจของกิเลสที่ครอบงำใจเช่นนั้น ชื่อว่าสร้างเหตุแห่งทุกข์ มีผลเป็นทุกข์

      ทุกข์อันดับแรก คือ ทุกข์ใจภายในเกิดขึ้นแล้วทันที เพราะความเสียดแทงเผาลนของกิเลสที่เกิดขึ้นครอบงำใจนั้น แล้วคิดไปในทางที่ไม่ดีต่าง ๆ นานา
      ทุกข์ต่อมาได้แก่ทุกข์ที่เป็นผลกรรมจากการพูดไม่ดี ทำไม่ดี เช่นสร้างศัตรู ขาดความน่าเชื่อถือ ไม่เป็นที่ไว้วางใจ มีจิตใจที่คิดหวาดระแหวง ไม่มีความปลอดโปร่ง เย็นอกเย็นใจภายในเลย เป็นคนที่อยู่ร้อนนอนทุกข์อยู่เสมอ

       เพราะฉะนั้น ควรพยายามรักษาจิตรักษาใจ ไม่ให้เกิดความผิดปกติเสียหายจากการเข้าครอบงำของกิเลสต่าง ๆ ที่จรเข้ามา ให้ใช้สติปัญญารักษาจิตให้มีความมั่นคงไม่แกว่งไกวไปตามแรงยั่วยุต่าง ๆ ของกิเลส เพียรระวังรู้เท่ารู้ทัน เพื่อคุ้มครองป้องกันจิตจากกิเลสที่จะมาทำให้จิตเสียหาย เป็นการไม่ปล่อยให้อกุศลความชั่วมาแย่งพื้นที่ในจิตไปได้

เรื่องโดย....ธมฺมาภินนฺโท ภิกฺขุ....

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก
http://www.meditation-watmahadhat.com/มุมปัญญา/มุมปัญญา/ใจเป็นนายกายเป็นบ่าว.html

[นิรตา ป้อมนาวิน]

 

[นิรตา ป้อมนาวิน]

ธรรมโอวาทของ
พระอาจารย์ลี ธมฺมธโร
วัดอโศการาม อ.เมือง จ.สมุทรปราการ

   
“โลก” เขาเอาสุขทางกายเป็นใหญ่ จิตใจจะทุกข์อย่างไรก็ช่างมัน
แต่ “ธรรม” เอาสุขทางใจเป็นใหญ่ เพราะถือว่าใจเป็นส่วนสำคัญยิ่ง
ร่างกายภายนอกถือว่าเป็นส่วนต่ำ
มีแต่คอยนำความทุกข์ เดือดร้อนและความเสื่อมความเลวมาให้

“ร่างกาย” เป็นเหมือนงูเห่า หรือ อสรพิษ ที่นำมาแต่ความเจ็บปวดเมื่อยเหน็บมาให้
หรือมิฉะนั้นก็เหมือน “เด็ก” เดี๋ยวก็อ้อน เดี๋ยวก็ดี
กวนอย่างนั้นอย่างนี้ ไม่หยุดหย่อน บางคราวก็ดี บางคราวก็ร้าย

คนที่ทำแต่ “บุญ” แต่ไม่ได้ทำ “หลักของใจ” ไว้
ก็เปรียบเหมือนกับคนที่มีที่ดินแต่ไม่มีโฉนด
จะซื้อจะขายเป็นเงินเป็นทองก็ได้ดอก แต่มันอาจจะถูกเขาฉ้อโกงได้
เพราะไม่มีเสาหลักปักเขตไว้

คนที่มีศีล มีทาน แต่ไม่มี “ภาวนา” (คือ หลักของใจ)
ก็เท่ากับถือศาสนาเพียงครึ่งเดียว
เหมือนคนที่อาบน้ำแค่บั้นเอว ไม่ได้รดลงมาแต่ศีรษะ
ก็ย่อมจะไม่ได้รับความเย็นทั่วตัวเพราะไม่เย็นถึงจิตถึงใจ

   
ที่มา http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=37300