พิมพ์

[raponsan]

พระธาตุดอยพระฌาน สถานที่ศักดิ์สิทธิ์และงดงาม บนยอดดอยสูง

พระธาตุดอยพระฌาน เป็นศาสนสถานที่สำคัญบ้านป่าตัน หมู่ที่ 5 ต.ป่าตัน อ.แม่ทะ จ.ลำปาง ประวัติจากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ ท่านกล่าวว่า ตั้งแต่เกิดมาก็เห็นองค์พระธาตุนี้แล้ว แสดงว่าพระธาตุนี้มาก่อนที่จะได้รับการบูรณะเป็นองค์พระธาตุสีขาวในปัจจุบัน นอกจากนี้ข้อมูลจากคัมภีร์ใบลานที่ได้ค้นเจอที่วัดนาคตหลวงก็ได้จารึก ประวัติการบูรณะไว้เช่นกัน จากหลักฐานที่ปรากฏอยู่ในยุคปัจจุบัน อดีตหลวงพ่อวัดนาคตหลวง พระครูปัญญาวุฒิคุณ เป็นผู้นำพระสงฆ์ สามเณร และพุทธศาสนิกชน ในการดูแลบำรุงรักษาองค์พระธาตุรวมทั้งบริเวณโดยรอบ และรักษาประเพณีการเดินขึ้นมาสักการะองค์พระธาตุเป็นประจำทุกปี ปัจจุบันท่านได้มรณภาพ ละสังขารไปแล้ว ประเพณีดั้งเดิมดังกล่าวยังคงมีอยู่ และได้รักษาไว้ในรุ่นต่อมา
 

ประเพณีขึ้นดอยพระ
 
เมื่อถึงวันขึ้น 8 ค่ำ เดือน 7 (เดือน 9 ของทางเหนือ) ประมาณเดือนพฤษภาคม ของทุกปี พุทธศาสนิกชนชาวตำบลป่าตันและตำบลใกล้เคียงจะพากันเดินขึ้นดอยไปสักการะพระธาตุบนดอยพระฌาน โดยมีผู้นำของชุมชนที่สำคัญคือ อดีตหลวงพ่อปัญญา วัดนาคตหลวง พระสงฆ์ผู้เป็นศูนย์รวมศรัทธาของพระ เณร และสาธุชนทั้งหลาย ซึ่งมรณภาพไปแล้ว ท่านเป็นผู้นำคณะศรัทธาชาวตำบลป่าตัน มาสักการะพระธาตุเป็นประเพณีประจำทุกปี มีการจุดบั้งไฟบูชาพระธาตุและการแข่งขันบั้งไฟด้วย และได้รับการสืบทอดต่อมาจนถึงปัจจุบันนี้
 

ชาวลับแล
 
มีเรื่องเล่าที่น่าแปลกใจเรื่องหนึ่งก็คือ สมัยก่อนเวลาที่ชาวบ้านแถบนี้มีงานบวชนาค ผู้เฒ่าผู้แก่จะพากันไปบนบานศาลกล่าวที่ดอยพระฌานตรงบริเวณหน้าถ้ำ เพื่อขอยืมเครื่องแต่งกายและเครื่องประดับให้คนที่เป็นนาค วันถัดมาก็จะพากันไปรับเครื่องแต่งกายนาคที่หน้าถ้ำดังกล่าว ก็พบหีบเสื้อผ้าอาภรณ์กับเครื่องประดับมีค่าของโบราณ วางไว้ที่หน้าถ้ำเป็นสัญญาณตอบรับว่าอนุญาตให้ยืมได้ ชาวบ้านก็รับมา เมื่อเสร็จพิธีการเรียบร้อยก็เอาไปคืนโดยวางไว้ที่เดิม รุ่งขึ้นของดังกล่าวก็หายไป เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นปกติมาโดยตลอดจนถึงยุคปัจจุบัน เมื่อไม่กี่สิบปีที่ผ่านมานี้ การยืมของจากคนที่ไม่มีตัวตนก็หยุดไป เพราะมีคนไปยืมของเขาแล้วไม่นำมาส่งคืน

ปัจจุบันคนที่เคยอยู่ในเหตุการณ์ดังกล่าวยังมีชีวิตอยู่ ยืนยันว่าตอนเด็กเคยร่วมเดินทางไปยืมของบนดอยกับผู้เฒ่าผู้แก่ และก็ได้สวมใส่เครื่องแต่งกายเหล่านั้นด้วยเช่นกัน อีกเรื่องหนึ่งที่โจษจันกันไปทั่วก็คือ วันดีคืนดีจะปรากฏเรือสำเภาโบราณมีสีทอง ลอยลำอยู่บริเวณของลำน้ำจางมีผู้คนเห็นกันหลายคน บริเวณนั้นชาวบ้านเล่าว่ามีปากถ้ำอยู่ ไม่เคยมีใครเข้าไป เพราะน้ำลึกมาก ปัจจุบันมีฝายกั้นน้ำสร้างขึ้นบริเวณที่ใกล้ๆ กับวังธารทำให้ระดับสูงขึ้นจนท่วมบริเวณดังกล่าว
 

ตำนานแผ่นดินดัง
 
ดอยพระฌาน ตั้งอยู่ฝั่งซ้ายของแม่น้ำจาง โดยห่างจากแม่น้ำประมาณ 1 กม. และมีหมู่บ้านอยู่ใกล้เคียงโดยรอบหลายหมู่บ้านได้แก่ บ้านป่าตัน บ้านสบทะ บ้านนาคต และบ้านปงหอศาล พื้นที่เชิงดอยและริมน้ำเคยเป็นไร่อ้อยและป่าโปร่ง แห้งแล้ง เพราะเป็นที่สูง ปกติไม่ค่อยมีผู้คนย่างกรายเข้ามาในบริเวณนี้เพราะเป็นที่ห่างไกลจากความเจริญ จะมีเฉพาะชาวบ้านใกล้เคียงมาจับจองถางที่ทำไร่ทำสวนตามวิถีชาวบ้าน ทางที่สัญจรไปมาก็เป็นทางดิน สิ่งที่น่าแปลกใจก็คือ เวลานั่งเกวียนผ่านระหว่างองค์พระธาตุที่อยู่บนยอดดอยกับแม่น้ำจาง จะมีเสียงดังก้องอยู่ใต้พื้นดินเหมือนเสียงกลองดังก้องไปทั่วบริเวณเป็นที่น่าอัศจรรย์ใจชาวบ้าน เพราะเป็นของแปลก แต่ปัจจุบันไม่มีใครได้ยินเสียงดังกล่าวอีกเลย

ซึ่งสันนิษฐานได้ว่า เสียงดังกล่าวเกิดจากโพรงใต้ดินที่อยู่ใต้องค์พระธาตุ ทะลุเป็นแนวยาวลงไปถึงฝั่งแม่น้ำจาง ตรงบริเวณที่ชาวบ้านเรียกว่า วังธาร ซึ่งเป็นส่วนที่ลึกที่สุดของแม่น้ำจาง และปากถ้ำอยู่ในบริเวณนี้ด้วย ปัจจุบันมีฝายกั้นน้ำถูกสร้างขึ้นบริเวณนี้ ทำให้ปริมาณน้ำสูงขึ้นและปิดปากถ้ำดังกล่าวไปแล้ว และอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เสียงดังใต้ดินหายไป อุโมงค์ใต้พระธาตุนั้นชาวบ้านเล่าว่า เคยมีคนโยนสิ่งของลงไปในอุโมงค์บนยอดดอยพระฌาน แล้วของเหล่านั้นก็ลอยมาโผล่ที่แม่น้ำจางบริเวณวังธาร จึงเชื่อกันว่ามีถ้ำอยู่ใต้ดินเชื่อมแม่น้ำจางกับดอยพระฌาน

การพัฒนาวัดตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
 
ในอดีตที่ผ่านมา หลวงพ่อปัญญา วัดนาคตหลวง เป็นผู้นำพระ เณร และพุทธศาสนิกชนในตำบล มาช่วยกันบูรณะซ่อมแซมองค์พระธาตุและบริเวณโดยรอบ พื้นที่บนยอดเขามีขนาดเล็กและแคบ สิ่งก่อสร้างที่เคยมีอยู่ คือ ศาลาไม้ แต่ปัจจุบันถูกรื้อไปแล้วเพราะชำรุดไปตามกาลเวลา ส่วนที่คงเหลืออยู่ก็คือ บ่อซีเมนต์สำหรับเก็บน้ำฝนที่ยังสามารถใช้งานได้อยู่เมื่อปี พ.ศ.2536 นายประเสริฐ ชื่นเมือง ผู้ใหญ่บ้านนาคตหมู่ 3 ในตอนนั้น ได้สร้างศาลาคอนกรีตเสริมเหล็กตรงหน้าพระธาตุขึ้นมาหลังหนึ่งทดแทนศาลาเดิม เพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาเวลามีงานประเพณีประจำปี

ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2549 เทศบาลตำบลป่าตันนาครัว ได้ก่อสร้างศาลาอเกนกประสงค์เพิ่มขึ้นมาหนึ่งหลัง ต่อมาปี พ.ศ.2552 มีพระสงฆ์มาจำพรรษา จึงได้ต่อเติมอาคารอเนกประสงค์ สำหรับเป็นที่พักสำหรับจำพรรษา เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2552 คณะพุทธศาสนิกชนจากต่างถิ่นและคนในพื้นที่ ได้มาช่วยกันเดินเสาไฟฟ้าขึ้นมาบนดอยพระฌาน ประกอบด้วยญาติโยมจากหน่วยงานการไฟฟ้าฝ่ายผลิตบางกรวย กรมทางการ ฯลฯ

เพื่อให้พระสงฆ์มีไฟฟ้าใช้สำหรับปฏิบัติศาสนกิจ และก่อสร้างกุฏิในตอนนั้น วันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2552 มีพระสงฆ์สองรูป คือพระพรชัย อัคควังโส (เจ้าอาวาสปัจจุบัน) และพระปิยพงษ์ ธัมมะวังโส ขึ้นมาอยู่บนดอยพระฌาน และญาติโยมได้นำผ้าป่าสำหรับสร้างกุฏิมาถวาย ต่อมา ญาติโยมจากบ้านนาคตพร้อมใจกันจัดผ้าป่าสามัคคีขึ้น เพื่อเป็นปัจจัยสำหรับใช้ในการก่อสร้างวัดและเมื่อวันที่ 29 เม.ย. 2553 ผู้มีจิตศรัทธาจากอำเภอเมืองลำปางและญาติโยมบ้านป่าตัน ได้นำพระพุทธรูปองค์ใหญ่มาถวาย เพื่อเป็นที่สักการบูชาแก่พุทธศาสนิกชน พร้อมกันนี้ได้ถวายผ้าป่า
 

พระพรชัย อัคควังโส เจ้าอาวาสวัด เล่าว่าเมื่อ 7 ปีก่อนท่านได้นิมิตว่ามีคนบอกให้ท่านจำพรรษาที่มีพระธาตุสีขาวที่จังหวัดลำปางหลังจากนั้นท่านก็ได้เดินทางมาจากนครราชสีมามาที่จังหวัดลำปางจนท่านมาพบพระธาตุแห่งนี้และในปี พ.ศ.2555 ท่านก็ได้เริ่มบูรณะพื้นที่และสิ่งปลูกสร้างใหม่ เนื่องจากสิ่งปลูกสร้างเดิมที่ถูกปล่อยให้รกร้างมานานหลายปีนั้นอยู่ในสภาพที่ใช้การไม่ได้ ภายในวัดยังไม่มีวิหารและองค์พระประธานวิหาร พระพรชัย อัคควังโส เจ้าอาวาสวัด จึงพัฒนาวัดก่อสร้างให้เป็นสถานที่สวยงามศักดิ์สิทธิ์บนยอดดอยสูง ที่นี่ยังไม่เป็นที่รู้จักของผู้คนมากนักก่อนขึ้นมาถึงตัววัดด้านขวามือท่านจะพบเศียรพระพุทธรูปที่มีญาติโยมมาถวาย แต่ไม่มีที่เก็บไว้จึงนำไปเก็บไว้ทางขึ้นก่อนถึงวัดเมื่อเดินทางถึงตัววัดพระธาตุมีนายทวารและมีพระแม่ธรณีม้วยผม

ขึ้นไปด้านบนมีศาลที่ประดับไปด้วยลายกนกที่งดงามมีพระพุทธรูปสีทอง 5 องค์ ทั้งสองด้านและด้านหน้ามีรูปหล่อของหลวงพ่อพระครูปัญญาวุฒิคุณ อดีตเจ้าอาวาสวัดนาคตหลวง ฐานองค์พระธาตุเป็นสีขาวตรงบนยอดฉัตรเป็นสีทองอายุกว่า 100 ปี ส่วนพระวิหารอยู่ในระหว่างก่อสร้างตกแต่งให้สวยงามตามศิลปะล้านนาด้านหน้าก็จะมีบันใดนาคอยู่ด้านหน้าวัด โดยรอบวัดจะมีจุดชมวิวทิวทัศน์กับธรรมชาติรอบๆ ตัวอำเภอแม่ทะและอำเภอใกล้เคียงเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์และงดงามบนยอดดอยสูง ท่านที่สนใจมีโอกาสจะได้แวะไปเที่ยวชมกับความงามของวัดพระธาตุดอยพระฌาน แห่งนี้ได้ทุกวัน
 

การเดินทางไปวัดพระธาตุดอยพระฌาน ต.ป่าตัน อ.แม่ทะ จ.ลำปาง จากอำเภอเมืองลำปาง ใช้เส้นทางลำปาง – แม่ทะตรงทางแยกบ้านฟ่อน เข้าสู่อำเภอแม่ทะ เจอวอยเข้าหมู่บ้านป่าตันให้เลี้ยว แล้วมุ่งหน้าสู่ตำบลป่าตัน อำเภอแม่ทะ เจอทางแยกวัดป่าตันหลวงให้ตรงไปก็มีป้ายบอกไปวัดพระธาตุดอยพระฌาน สถานที่ศักดิ์สิทธิ์และสถานที่งดงามห้อมล้อมด้วยธรรมชาติ
 
วิทยา ยะเปียง/ลำปาง
ที่มา http://www.banmuang.co.th/news/region/20051